Phi công F-35 đă trao đổi suốt 50 phút với các kỹ sư Lockheed Martin để giải quyết sự cố càng đáp nhưng bất thành, khiến tiêm kích rơi ở Alaska hồi tháng 1.
Không quân Mỹ đầu tuần này công bố báo cáo điều tra vụ tai nạn với tiêm kích tàng h́nh F-35 ngày 28/1 tại Căn cứ Không quân Eielson ở Fairbanks, bang Alaska, Mỹ, cho thấy máy bay gặp nạn do băng bám trên đường ống thủy lực ở mũi và càng đáp, khiến chúng gặp trục trặc.
Các điều tra viên cho biết sau khi cất cánh, phi công đă cố gắng thu càng đáp máy bay, nhưng hệ thống này không thể thu vào hoàn toàn trong khoang. Phi công cố gắng thao tác lại, hạ càng đáp xuống, nhưng nó bị kẹt ở một góc lệch sang trái.
Nỗ lực khắc phục sự cố bất thành, phi công đă kết nối cuộc gọi với các kỹ sư của nhà sản xuất máy bay Lockheed Martin, trong khi tiêm kích bay ṿng gần căn cứ không quân. Báo cáo cho biết có năm kỹ sư Lockheed Martin tham gia cuộc gọi, gồm một kỹ sư phần mềm cao cấp, một kỹ sư an toàn bay và ba chuyên gia về hệ thống càng đáp.
Chiếc tiêm kích F-35 trước khi rơi tại căn cứ Eielson ở Alaska hồi tháng 1. Ảnh: ADN
Sau khi tham vấn các kỹ sư suốt 50 phút, phi công thử hai lần hạ cánh kiểu "chạm và cất cánh", tức máy bay chạm đường băng trong thời gian ngắn rồi lại cất cánh, để cố gắng làm thẳng càng đáp ở mũi tiêm kích đang bị kẹt. Tuy nhiên, nỗ lực này không thành công, thậm chí c̣n khiến hai càng đáp ở hai bên bị kẹt cứng và không thể hạ hoàn toàn để thực hiện một cuộc hạ cánh thực sự.
Nghiêm trọng hơn, các cảm biến của chiếc F-35 lúc đó "hiểu nhầm" rằng tiêm kích đang ở trên đường băng và kích hoạt "chế độ vận hành tự động mặt đất". Điều này khiến tiêm kích "không thể kiểm soát" v́ nó "hoạt động như thể đang ở trên mặt đất trong khi đang bay", buộc phi công phải phóng ghế thoát hiểm.
Video cho thấy tiêm kích F-35 lao thẳng xuống và nổ tung, tạo ra quả cầu lửa lớn. Phi công chỉ bị thương nhẹ nhờ kịp thoát ra ngoài an toàn trước khi chiếc tiêm kích trị giá 200 triệu USD rơi.
Kết quả kiểm tra xác chiếc F-35 cho thấy hơn 30% lượng chất lỏng trong ống thủy lực ở cả càng đáp mũi và bên phải là nước, trong khi chúng đáng lẽ không được phép xuất hiện. Cuộc điều tra cũng phát hiện sự cố đóng băng thủy lực tương tự trên một chiếc F-35 khác cùng căn cứ cất cánh 9 ngày sau vụ tai nạn. Tuy nhiên, tiêm kích đó đă có thể hạ cánh an toàn.
Lockheed Martin hồi tháng 4/2024 từng ban hành hướng dẫn về sự cố cảm biến của F-35 trong điều kiện thời tiết cực lạnh. Hướng dẫn cho biết sự cố có thể khiến "phi công khó duy tŕ khả năng kiểm soát máy bay". Nhiệt độ tại thời điểm xảy ra vụ tai nạn hồi tháng 1/2025 là -18 độ C.
Báo cáo cho hay nếu những kỹ sư đọc kỹ hướng dẫn trước khi tham vấn cho phi công, họ có thể đề xuất phi công nên hạ cánh hẳn hoặc phóng ghế thoát hiểm một cách có kiểm soát, thay v́ thực hiện lần hạ cánh thử thứ hai, dẫn tới tiêm kích mất kiểm soát và gặp tai nạn.
Lockheed Martin chưa b́nh luận về báo cáo mới.