Không ít người ủng hộ Trump và chính Trump cho rằng nếu dàn xếp được một cuộc ngừng bắn giữa Nga và Ukraine, Trump sẽ có khả năng nhận được giải Nobel Hòa Bình, là niềm mong muốn đến trở thành ám ảnh khó giải thích của Tổng thống Mỹ.
Chỉ cần ngừng bắn, thậm chí không nhất thiết phải là một sự cam kết kết thúc chiến tranh lâu dài từ phía Putin và nước Nga. Và tất nhiên, bên chịu thiệt thòi chắc chắn sẽ là Ukraine.
Lại nhớ đến cái giải Nobel Hòa Bình đáng xấu hổ mà Ủy ban Nobel Na Uy từng trao cho Lê Đức Thọ và Henry Kissinger năm 1973 vì vai trò của họ trong Hiệp định Paris – trên danh nghĩa là thỏa thuận chấm dứt chiến tranh và lập lại hòa bình ở Việt Nam.
Lê Đức Thọ sau đó đã từ chối nhận giải vì trong thâm tâm ông ta biết rằng đảng Cộng sản của ông ta sẽ không bao giờ ngừng bắn khi nào họ chưa hoàn toàn chiếm được miền Nam. Và thực tế đã diễn ra đúng như vậy. Còn Kissinger, nghe đâu sau đó, khi VNCH sụp đổ, Kissinger đã cố gắng trả lại giải thưởng nhưng Ủy ban trao giải từ chối lời đề nghị của ông ta (*).
Đối với quốc tế, giải Nobel Hòa Bình 1973 thường được xem là một trong những giải gây tranh cãi nhất trong lịch sử của giải thưởng. Hai thành viên của Ủy ban Nobel Na Uy cũng đã từ chức để phản đối, báo The New York Time đã mỉa mai đây là "Giải thưởng Chiến tranh Nobel" (Nobel War Prize, The New York Time, Oct. 17, 1973). Nhiều tờ báo khác thì nói thẳng, giải thưởng là một "trò đùa tồi tệ" và tuyên bố "Ủy ban Nobel Na Uy đã tự làm ô nhục chính mình".
Nếu lệnh ngừng bắn giữa Nga-Ukraine xảy ra thật, liệu Ủy ban Nobel Na Uy có lặp lại sai lầm của mình?
Tôi từng đọc, từng nghe từ dư luận quốc tế đến Việt Nam, những người ủng hộ hòa bình thường kêu gọi kết thúc mọi cuộc chiến tranh từ Âu sang Á với lý do nhân đạo, đã quá nhiều chết chóc, quá nhiều đau thương… Câu hỏi đơn giản là hòa bình với cái giá nào? Hòa bình thực sự hay “giả cầy”? Và cái hòa bình đó có phải thực sự là mong muốn của người trong cuộc, tức những người dân của các quốc gia đang tham chiến, nhất là bên bị xâm lược?
Có lần, một trí thức Việt Nam nói “dù sao đi nữa, thống nhất Việt Nam là mong muốn, là khát vọng của nhân dân Việt Nam”. Câu này thật ra là lăp lại lập luận quen thuộc của đảng và nhà nước CSVN. Tôi chỉ muốn hỏi, vào cái thời điểm ngày 30/4/1975 thì đối với người dân miền Nam, cái sự thống nhất đó có phải là mong muốn, là khát vọng của đa số? Rằng thống nhất như thế nào, bằng cách nào?
Thống nhất thông qua con đường bầu cử tự do để lựa chọn mô hình thể chế chính trị nào tốt đẹp hơn, tôn trọng nguyện vọng và ý chí của người dân miền Nam như trong Hiệp định Paris đã nêu ra, hay là thống nhất bằng vũ lực, bằng sự cưỡng chiếm?
Phải, ai cũng mong được sống trong hòa bình, nhưng hòa bình với cái giá nào.