Leptin là một loại hormone mà mô mỡ tiết ra, giúp điều chỉnh sự cân bằng lâu dài giữa lượng thức ăn nạp vào cơ thể và năng lượng sử dụng, ngăn ngừa cơn đói. Lượng mỡ trong cơ thể càng ít, lượng leptin càng ít và ngược lại. Leptin được máu đưa vào não, chủ yếu tác động lên vùng dưới đồi để điều chỉnh cơn đói và cân bằng năng lượng.
Người béo phì thường có rất nhiều chất béo trong tế bào mỡ, tương ứng với lượng leptin rất cao. Tuy nhiên, tín hiệu leptin của các tế bào mỡ có thể không hoạt động hiệu quả. Điều này có thể gây ra thiếu phản ứng với leptin hay gọi là kháng leptin - một trong những nguyên nhân chính gây béo phì.
Kháng leptin tác động đến não khiến não không nhận biết được tín hiệu no, dẫn đến ăn quá nhiều và giảm tiêu hao năng lượng. Tình trạng này làm giảm quá trình trao đổi chất, cơ thể đốt cháy ít calo hơn trong trạng thái nghỉ ngơi, làm tăng tích tụ mỡ. Người bị kháng leptin có xu hướng thèm ăn nhiều hơn người bình thường. Một số yếu tố làm tăng nguy cơ kháng leptin gồm thường xuyên bị viêm, cơ thể có nhiều axit béo tự do trong máu, mức độ leptin cao ngay từ đầu.
Ăn nhiều thực phẩm chế biến sẵn dễ dẫn đến kháng leptin. Ảnh minh họa: Đức Hạnh
Một tình trạng ít gặp là hạ leptin máu, tức thiếu hụt leptin bẩm sinh, thường do rối loạn nhiễm sắc thể cũng khiến mô mỡ không thể sản xuất leptin. Tình trạng thiếu leptin bẩm sinh làm tăng nguy cơ béo phì nặng ở trẻ em, đồng thời cũng gây ra các triệu chứng như dậy thì muộn, rối loạn lipid máu, gan nhiễm mỡ, tăng insulin máu, suy sinh dục...
Để giảm tình trạng kháng leptin, mỗi người nên tránh thực phẩm chế biến sẵn, ngủ đủ giấc, tập thể dục thường xuyên, giảm lượng carbohydrate... để ngăn ngừa viêm, tích tụ chất béo trong cơ thể. Bạn nên đến bệnh viện có chuyên khoa nội tiết hoặc điều trị béo phì để được bác sĩ kiểm tra, tư vấn cụ thể. Song song đó, bạn nên thay đổi lối sống bằng cách ăn uống lành mạnh, khoa học, tập thể dục đều đặn, ngủ đủ giấc, góp phần cải thiện tình trạng kháng leptin.