Bí quyết để đối phó với một trong những căn bệnh mãn tính gây tử vong nhiều nhất tại Mỹ có thể nằm cách xa hàng ngàn dặm – trong cơ thể các "hải nữ" đảo Jeju (Hàn Quốc).
Một hải nữ (haenyeo) tại đảo Jeju. Ảnh: Xinhua
Theo tờ Washington Post (Mỹ), nhiều thế hệ phụ nữ trên đảo Jeju đã lặn sâu tới 18 mét dưới biển để kiếm thức ăn. Họ có thể làm được điều phi thường này là nhờ vào cơ thể mà bộ gene và sự rèn luyện mang lại cho họ. Họ được gọi là hải nữ (haenyeo).
Khi còn trẻ, nhiều hải nữ thậm chí vẫn lặn biển khi đang mang thai. Họ chỉ nghỉ vài ngày sau sinh rồi tiếp tục lặn biển thu lượm rong, bắt bào ngư và các loại hải sản khác.
Tuy nhiên, nghề này đang dần mai một, và phần lớn những hải nữ hiện vẫn lặn trong làn nước 10°C đã ở độ tuổi 60, 70 hoặc thậm chí 80.
Giờ đây, một nhóm các nhà khoa học quốc tế đã phát hiện ra dấu hiệu của chọn lọc tự nhiên với biến thể gene đặc biệt ở hải nữ đảo Jeju giúp huyết áp của họ không tăng quá nhiều khi lặn. Kết quả nghiên cứu đã được công bố trên tạp chí Cell Reports.
Về lý thuyết, việc hiểu được cơ chế thích nghi gene này có thể mở đường cho phát triển các loại thuốc giúp ngăn ngừa đột quỵ hoặc vấn đề về huyết áp.
Phó giáo sư Melissa Ilardo tại Đại học Utah Health và là người đứng đầu nghiên cứu phân tích: “Khi bạn lặn, các mạch máu phản ứng phức tạp để bảo vệ những cơ quan quan trọng ở thời điểm lượng oxy giảm xuống. Đó là sự đánh đổi giữa lợi ích ngắn hạn và dài hạn bởi điều giúp bạn an toàn khi lặn có thể dẫn đến biến chứng sau này. Tiến hóa dường như đã tìm ra cách cân bằng điều đó, bằng một biến thể gene có thể bảo vệ hải nữ khi họ lặn và cả về lâu dài”.
Nghiên cứu cho thấy có hai dạng thích nghi. Đầu tiên là thích nghi di truyền phát triển qua hàng thế kỷ và ảnh hưởng đến toàn bộ cư dân đảo Jeju, kể cả những người không lặn biển. Biến thể này giúp phản ứng huyết áp khi ngâm mình trong nước trở nên an toàn hơn, và thậm chí có thể bảo vệ phụ nữ mang thai tránh khỏi tiền sản giật.
Thứ hai là thích nghi qua rèn luyện, chỉ có ở các hải nữ. Khi lặn, nhịp tim của họ chậm lại, giúp cơ thể tiết kiệm oxy.
Dù chưa thể khẳng định chắc chắn, nhưng lịch sử nghề lặn và sự thích nghi di truyền có thể là lý do giúp cư dân đảo Jeju có tỷ lệ tử vong do đột quỵ theo độ tuổi thấp nhất Hàn Quốc với khoảng 24 ca tử vong/100.000 người, trong khi con số này ở Mỹ là khoảng 37/100.000.
Hải nữ đảo Jeju không phải là nhóm thợ lặn duy nhất được giới khoa học nghiên cứu. Bà Ilardo và các đồng nghiệp cũng đã nghiên cứu nam và nữ thợ lặn Bajau (Indonesia) – những người đã tiến hóa với lá lách lớn hơn, giúp họ nín thở lâu hơn dưới nước. Các nhà khoa học khác cũng từng tìm hiểu về người dân ở Tây Tạng, vốn tiến hóa để thích nghi với môi trường có ít oxy ở vùng cao.
VietBF@ sưu tập