Từ trên cao, Savonoski Crater trông giống như một hố va chạm thiên thạch điển hình: tròn, sâu và một phần chứa đầy nước từ tuyết tan
Nằm giữa Công viên Quốc gia Katmai, Alaska, Savonoski Crater là một trong những hiện tượng địa chất kỳ lạ nhất mà đến nay vẫn chưa có lời giải. Với đường kính lên đến 500 mét, sâu 110 mét, miệng hố này gần như hoàn hảo một cách đáng ngạc nhiên. Tuy nhiên, điều làm các nhà khoa học đau đầu là không có bất kỳ dấu vết nào cho thấy nó được hình thành bởi một sự kiện địa chất rõ ràng.
Từ trên cao, Savonoski Crater trông giống như một hố va chạm thiên thạch điển hình: tròn, sâu và một phần chứa đầy nước từ tuyết tan. Thế nhưng, các cuộc khảo sát chuyên sâu từ những năm 1960 và 1970 không tìm thấy bất kỳ dấu hiệu nào của vật chất thiên thạch hay đá bị sốc – những bằng chứng quan trọng nếu đây thực sự là một hố va chạm từ không gian. Không chỉ vậy, khu vực xung quanh cũng không có mảnh vỡ nào từ một vụ nổ thiên thạch, càng khiến giả thuyết này trở nên đáng ngờ.
Một giả thuyết khác được đặt ra là Savonoski Crater có thể là một maar núi lửa – tức một hố sâu được tạo ra khi magma tiếp xúc với mạch nước ngầm, làm nước sôi lên và gây ra vụ nổ hơi nước cực mạnh. Điều này có thể giải thích vì sao miệng hố lại có hình dạng hoàn hảo như vậy. Tuy nhiên, vấn đề là khu vực này không có dấu vết hoạt động núi lửa nào gần đó, cũng như không có nguồn magma bên dưới hố, khiến giả thuyết này cũng trở nên khó thuyết phục.
Điều làm bí ẩn này càng khó giải mã hơn là việc miệng hố đã trải qua ít nhất một kỷ băng hà, nghĩa là vào khoảng 23.000 đến 14.700 năm trước, nó đã từng bị một lớp băng khổng lồ bao phủ hoàn toàn. Điều này có thể đã xóa sạch mọi bằng chứng rõ ràng về nguồn gốc của nó, khiến các nhà khoa học dù có cố gắng thế nào cũng không thể xác định chính xác cách nó được hình thành.
Dù đã có nhiều giả thuyết, đến nay Savonoski Crater vẫn là một câu đố chưa có lời giải. Nếu các nhà nghiên cứu quyết định khoan sâu vào trung tâm miệng hố, có thể họ sẽ khám phá được bí mật đã bị băng giá chôn vùi hàng nghìn năm qua. Nhưng cho đến khi điều đó xảy ra, Savonoski Crater vẫn sẽ là một trong những kỳ quan địa chất bí ẩn nhất của Trái Đất – một hố tròn hoàn hảo nhưng không ai biết nó đến từ đâu.
VietBF@sưu tập