Trôi ngang tầm nh́n từ Trái Đất đến sao mẹ, hành tinh WASP-107b một lần nữa để lộ thứ khiến các nhà khoa học phải bối rối.
Nằm cách Trái Đất 200 năm ánh sáng, hành tinh WASP-107b từ lâu đă nổi tiếng với trạng thái "kẹo bông", tức sở hữu một bầu khí quyển sưng phồng do nằm quá gần sao mẹ, dẫn đến khối lượng quá thấp so với kích thước.
Giờ đây, một phân tích mới tiếp tục tiết lộ sự độc đáo của hành tinh này: Nó có bầu khí quyển bất đối xứng.
Trong h́nh ảnh đồ họa được các nhà khoa học cung cấp - sẽ là h́nh ảnh thực nếu chúng ta có thể phóng to những ǵ quan sát được lên nhiều lần - WASP-107b giống như một quả trứng bắc thảo trôi ngang sao mẹ, với lơi đặc và các lớp trong mờ bất đối xứng bao quanh.
Hành tinh WASP-107b giống như một quả trứng bắc thảo trôi ngang ngôi sao mẹ theo góc nh́n từ Trái Đất - Ảnh đồ họa: NASA/ESA/M. Kornmesser
"Đây là lần đầu tiên sự bất đối xứng Đông - Tây của một ngoại hành tinh được quan sát thấy khi nó di chuyển qua sao mẹ, từ không gian" - nhà thiên văn học Matthew Murphy từ Đại học Arizona (Mỹ) cho biết.
Chúng ta đă biết một chút về những ǵ có trong bầu khí quyển của ngoại hành tinh kỳ lạ này.
Các phân tích trước đó dựa trên dữ liệu từ kính viễn vọng không gian James Webb cho thấy nó sở hữu một bầu trời đầy lưu huỳnh dioxide, hơi nước, carbon dioxide, carbon monoxide và các đám mây cát.
TS Murphy và các đồng nghiệp muốn tiến xa hơn nữa. Sử dụng các kỹ thuật phân tích mới, họ nhận thấy phải có sự khác biệt trong thành phần khí quyển giữa bán cầu Đông và Tây của hành tinh, theo bài công bố trên tạp chí khoa học Nature Astronomy.
Các nhà khoa học đă từng xác định được sự bất đối xứng trong bầu khí quyển của các ngoại hành tinh trước đây, dù chưa phải qua cái nh́n trực tiếp như lần này.
Ở các ngoại hành tinh cực nóng, người ta cho rằng nguyên nhân là do bầu khí quyển quay quanh hành tinh.
Khi đạt đến ranh giới rạng đông, nó nóng lên; khi đạt đến ranh giới hoàng hôn, nó nguội đi, ngưng tụ và thậm chí có thể có mưa.
Nhưng WASP-107b đă đem đến đột phá mới.
Không chỉ sự khác biệt về nhiệt độ ở hai bên của ngoại hành tinh, với buổi sáng mát hơn buổi tối, mà c̣n có sự khác biệt nhỏ về độ mờ của mây.
Điều này thật hấp dẫn, v́ các mô h́nh cho thấy WASP-107b không nên có sự bất đối xứng như vậy.
Mặc dù sự khác biệt về thành phần hóa học là giả thuyết hợp lư nhất, nhưng các nhà khoa học vẫn chưa thể chỉ ra cụ thể liệu bầu khí quyển ở nửa Đông có các hợp chất ǵ mà nửa Tây không có hay ngược lại.
Họ hy vọng có thể trả lời câu hỏi đó bằng nhiều giờ quan sát hơn nữa.
WASP-107b thuộc nhóm hành tinh khí khổng lồ, kích thước gần bằng với Sao Mộc của hệ Mặt Trời, nhưng khối lượng chỉ khoảng 10% Sao Mộc, tức nặng gấp 31,8 lần Trái Đất.
Nó đang quay quanh ngôi sao lùn cam WASP-107 với chu kỳ quỹ đạo chỉ 5,7 ngày.
VietBF@sưu tập