Theo như nguyên nhân có thể là v́ ngành an ninh Nga đă đánh giá sai sức kháng cự của người Ukraina, khiến mục tiêu tốc chiến tốc thắng của chiến dịch tấn công vào Ukraina bị thất bại, khiến hai lănh đạo cao cấp của cơ quan t́nh báo Nga FSB vừa bị cách chức và quản thúc tại gia. Hơn 20 nhân viên t́nh báo khác cũng bị điều tra.
Trụ sở cơ quan mật vụ Nga KGB, nay trở thành FSB. Oleg Klimov/Getty Images
Theo tờ Times, hai nhân vật bị thanh trừng là ông Sergey Beseda, 68 tuổi, người đứng đầu bộ phận đối ngoại của cơ quan t́nh báo FSB (hậu thân của KGB thời Liên Xô), và cấp phó của ông ta, Anatoly Bolyukh.
Nhật báo Anh đă trích dẫn thông tin từ một chuyên gia về an ninh, ông Andrei Soldatov, đồng sáng lập viên và tổng biên tập của trang web Agentura, chuyên theo dơi tin tức về các cơ quan an ninh trên thế giới, trong đó có cơ quan FSB của Nga. Chính một số nguồn tin từ nội bộ cơ quan FSB đă tiết lộ vụ thanh trừng này.
Theo The Sunday Times, ông Vladimir Osechkin, một nhà hoạt động nhân quyền người Nga đang sống lưu vong, cũng xác nhận thông tin về hai vụ bắt giữ, đồng thời cho biết thêm là cơ quan FSB đă tiến hành khám xét nhà của hơn 20 nhân viên FSB khác tại khu vực xung quanh Matxcơva. Những người này bị t́nh nghi là có quan hệ với báo giới.
Đối với ông Osechkin, trên danh nghĩa th́ đây là một cuộc điều tra nhằm làm sáng tỏ các cáo buộc « biển thủ công quỹ dành cho các hoạt động lật đổ ở Ukraina », nhưng trong thực tế đó là một chiến dịch « săn bắt phù thủy » sau những « thông tin thiếu chính xác, không đầy đủ và phân nào sai lạc về t́nh h́nh chính trị ở Ukraina ».
Trả lời tờ Sunday Times, ông Soldatov, nói rơ là các báo cáo do FSB đưa ra trước cuộc xâm lược Ukraina đă bị cho là hoàn toàn sai lạc, đánh giá thấp các rủi ro tiềm ẩn, « tính toán sai một cách đáng sợ » và đánh giá quá cao khả năng người dân Ukraina ủng hộ cuộc xâm lược của Nga.
Theo chuyên gia này, chính các thông tin sai lệch mà hai lănh đạo FSB cung cấp đă khiến cho chiến dịch tấn công Ukraina không đạt hiệu quả nhanh chóng như tổng thống Putin mong đợi và rơ ràng là người đứng đầu nước Nga đă nổi giận v́ thấy rằng ông « đă bị lừa ».