Liên minh AUKUS mới là sự thể hiện rơ tầm nh́n của phương Tây trong cuộc đối đầu với Trung Quốc: Càng nhiều đồng minh, cơ hội thắng càng lớn.
Đ̣n tổng lực nhằm vào Trung Quốc
Đối với những người nghiên cứu lịch sử Chiến tranh Lạnh, sáng kiến mới của Mỹ với Anh và Australia - được biết đến với tên viết tắt "AUKUS" - mang âm hưởng rất rơ ràng của một thỏa thuận chia sẻ thông tin t́nh báo được kư kết cách đây 75 năm.
Thỏa thuận này hiện được biết đến nhiều hơn với tên gọi hợp tác Five Eyes.
Nhưng không giống như thỏa thuận ngày trước, liên minh AUKUS có khía cạnh an ninh và công nghệ mạnh mẽ hơn.
Thỏa thuận được đưa ra vào thời điểm nhiều cường quốc phương Tây đang điều chỉnh lại quan hệ với một Trung Quốc đang trỗi dậy.
"Đây là sự đầu tư vào nguồn sức mạnh lớn nhất của liên minh, tiến hành cập nhật để đáp ứng tốt hơn các mối đe dọa của ngày hôm nay và ngày mai", Tổng thống Joe Biden mô tả. "Đó là kết nối các đồng minh và đối tác hiện tại của Mỹ theo những cách mới".
Tuy nhiên, ai cũng hiểu rơ nguồn sức mạnh tổng hợp từ AUKUS được nhắm vào ai.
"Một bước đi như vậy truyền tải cho Bắc Kinh thấy rằng Mỹ đang sử dụng tất cả sức mạnh của ḿnh để thiết lập các rào cản mới nhằm chống lại tham vọng của Trung Quốc trong khu vực cũng như kiềm chế nước này", Neysun Mahboubi, một chuyên gia về Trung Quốc tại Đại học Pennsylvania, cho biết.
AUKUS được dự đoán sẽ nhằm vào Trung Quốc.
Dali Yang, chuyên gia về chính sách đối ngoại của Trung Quốc tại Đại học Chicago, đồng t́nh với quan điểm. Ông nói: "Từ quan điểm của Bắc Kinh, sáng kiến ba bên này là một liên minh khác do Mỹ dẫn đầu đang h́nh thành".
"Trong vài năm qua, cộng đồng ngoại giao Trung Quốc đă có rất nhiều nỗ lực nhằm ngăn chặn những điều tương tự như thế này xảy ra. Trong thời gian chờ đợi, Bắc Kinh cố gắng củng cố mối quan hệ với các nước khác, với hy vọng rằng họ có thể giữ thái độ trung lập nhất trong những thỏa thuận như vậy".
Phản hồi về AUKUS, phát ngôn viên Đại sứ quán Trung Quốc tại Mỹ Liu Pengyu kêu gọi các nước “không nên xây dựng các khối riêng biệt nhắm mục tiêu hoặc gây tổn hại đến lợi ích của các bên thứ ba. Đặc biệt, họ nên rũ bỏ tâm lư chiến tranh lạnh và định kiến về ư thức hệ”.
Liệu sáng kiến AUKUS có thành công hay không vẫn c̣n là một câu hỏi. Bởi lẽ, nhiệm kỳ tổng thống 4 năm của ông Donald Trump đă cho các đối tác của Mỹ thấy các sáng kiến đa phương sẽ sáng tỏ như thế nào chỉ trong một sớm một chiều.
Nhưng nếu sáng kiến này tồn tại, nó có thể cho thấy h́nh hài của một chiến lược an ninh Ấn Độ - Thái B́nh Dương trong tương lai khi ông Biden hợp nhất các đồng minh và đối tác để giải quyết "các mối đe dọa của thế kỷ 21", Yuka Kobayashi từ Trường Nghiên cứu Phương Đông và Châu Phi ở London cho biết.
"Thoạt nh́n, nó giống như một mối quan hệ đối tác an ninh truyền thống, tuy nhiên nếu bạn nh́n vào các lĩnh vực khác được đề cập - ví dụ như mạng và AI (trí tuệ nhân tạo), chúng phản ánh Sáng kiến Vành đai và Con đường của Trung Quốc. Chiến lược mới phản ánh nhiều hơn mục đích an ninh và nó nói về sự răn đe", Kobayashi mô tả.
Trung Quốc sẽ đáp trả?
Với việc Mỹ rút khỏi Afghanistan, công chúng đang thấy Washington muốn cải tiến xoay trục châu Á của ḿnh. Tương tự, Vương quốc Anh đă thúc đẩy h́nh ảnh "Nước Anh toàn cầu", với các mục tiêu tham vọng hơn.
Trước thông báo về AUKUS, các quan chức cấp cao của Mỹ nói rằng sáng kiến này là nhằm "duy tŕ và cải thiện khả năng răn đe". Phương Tây vẫn nhấn mạnh cách tiếp cận với Trung Quốc không hẳn chỉ là đối đầu, mà là vừa răn đe vừa như hợp tác.
"Mục đích rơ ràng là đối phó với khả năng ngày lớn của Trung Quốc và chuyển sang chính sách đối ngoại nhắm vào Trung Quốc nhiều hơn. Càng nhiều đồng minh hơn th́ sức mạnh càng tăng", Charles Edel, chuyên gia tại Trung tâm Wilson ở Washington đánh giá.
Shi Yinhong, giáo sư quan hệ quốc tế tại Đại học Nhân dân Trung Quốc tỏ ra không ngạc nhiên khi liên minh mới hướng tới mục tiêu chống lại Trung Quốc, trong bối cảnh "mức độ đối thoại rơi xuống ngưỡng thấp nhất" giữa Bắc Kinh và ba quốc gia.
Shi cho biết Mỹ, Anh và Australia đă tích cực xử lư vấn đề mà các nước này cho là sự mở rộng các hoạt động chiến lược của Trung Quốc, "v́ vậy đây là sự hợp tác chiến lược thực sự giữa các nước cùng chí hướng".
Ông Shi cho biết sự ủng hộ lẫn nhau giữa Mỹ và các đồng minh trong việc xây dựng quân đội chắc chắn sẽ khiến Bắc Kinh phải đáp trả với "thái độ và biện pháp đối phó không khoan nhượng", đặc biệt nếu các tàu ngầm tương lai của Australia tập trận chung ở vùng biển khu vực.
"Trung Quốc chắc chắn sẽ chống lại điều này, nhưng câu hỏi đặt ra là họ sẽ chọn loại phản công nào", ông nói.
VietBF @ Sưu tầm