Một số quan chức ngoại giao phương Tây ngày 2/4 cho biết cuộc gặp giữa các nước tham gia Kế hoạch hành động Chung Toàn diện (JCPOA), bao gồm Mỹ, Iran, Anh, Pháp, Đức, Nga và Trung Quốc dự kiến diễn ra tại thủ đô Vienna của Áo, tuy nhiên Mỹ và Iran không thảo luận trực tiếp.
Cuộc gặp được đánh giá là nỗ lực nghiêm túc đầu tiên nhằm khôi phục JCPOA, hay thỏa thuận hạt nhân Iran, sau khi Tổng thống Mỹ Joe Biden nhậm chức hồi tháng 1. JCPOA được lập hồi tháng 7/2015 và có hiệu lực tháng 1/2016, theo đó Iran tuân thủ hạn chế với chương tŕnh hạt nhân để đổi lấy việc dỡ bỏ lệnh trừng phạt quốc tế.
Cựu tổng thống Donald Trump đơn phương rút Mỹ khỏi JCPOA tháng 5/2018 và tái áp đặt lệnh trừng phạt nhằm vào Iran, khiến quốc gia Trung Đông từng bước khôi phục hoạt động làm giàu uranium và phá vỡ cam kết theo thỏa thuận.
Công nhân đứng trước nhà máy điện hạt nhân Bushehr của Iran tháng 10/2010. Ảnh: Reuters.
Trong hai tháng đầu tiên trên cương vị Tổng thống Mỹ của Biden, các cuộc đàm phán diễn ra với những chuyển biến chóng mặt. Các quốc gia châu Âu tham gia JCPOA ngày 18/2 đề xuất tổ chức cuộc hội đàm giữa quan chức Mỹ và Iran.
Phía Mỹ mong động thái này có thể là các bước để các bên quay trở lại tuân thủ JCPOA. Tuy nhiên, Iran từ chối gặp đại diện Mỹ và cho biết cần nhất trí về các bước khôi phục JCPOA trước khi hội đàm trực tiếp.
"Họ thông báo với chúng tôi rằng tốt nhất là các bên thực hiện một động thái mở đường cho các cuộc đàm phán đó", một quan chức Mỹ cho biết. "Họ muốn giảm nhẹ một số biện pháp trừng phạt để đổi lấy việc đảo ngược một số quyết định về chương tŕnh hạt nhân, vốn vi phạm thỏa thuận JCPOA".
Các quan chức phương Tây tham gia đàm phán cho biết động lực cho đột phá trong đàm phán diễn ra trong hai tuần, khi ba cường quốc châu Âu thảo luận với Mỹ rồi đề xuất với Iran thỏa thuận dỡ phong tỏa một tỷ USD tiền bán dầu cho Hàn Quốc. Iran sẽ được dùng số tiền này để mua các mặt hàng nhân đạo và phải đ́nh chỉ hoạt động làm giàu uranium tới mức 20%.
Tuy nhiên, Iran từ chối đề xuất và yêu cầu Mỹ dỡ phong tỏa toàn bộ doanh thu xuất khẩu của nước này, ước tính hơn 30 tỷ USD, để đổi lấy việc đ́nh chỉ làm giàu uramiun tới mức 20% trong một tháng. Giới chức Mỹ nhận định đây là ư tưởng không có triển vọng.
VietBF@sưu tập