Do tình nghi nữ doanh nhân người Mỹ gốc Việt là gián điệp nên Trung Quốc đã tiến hành bắt giữ tùy tiện bà. Trước tình hình trên, Nhóm Làm việc về Giam giữ Tùy tiện của LHQ đã kêu gọi Trung Quốc phải thả nữ doanh nhân này ra do tình hình của bà ngày càng tệ đi.
Theo Reuters, trong một thông cáo dẫn nguồn tin không xác định, Nhóm Làm việc về Giam giữ Tùy tiện của Liên Hợp Quốc (WGAD) cho hay bà Phan-Gillis không được phép nói chuyện với luật sư hay gia đình thường xuyên. Bà gần đây còn phải nhập viện do đau tim.
WGAD kêu gọi Trung Quốc phóng thích hoặc cho phép bà Phan-Gillis tiếp cận với tư vấn pháp lý và được xét xử công bằng.
Phan-Gillis, 56 tuổi, có bố mẹ là người Hoa, sinh ra tại Việt Nam và sang Mỹ hơn 40 năm trước. Bà điều hành một công ty tư vấn giúp kết nối các doanh nghiệp Mỹ và Trung Quốc, đồng thời là người đứng đầu Hiệp hội Thành phố Kết nghĩa Houston - Thâm Quyến. Bà từng đến Trung Quốc nhiều lần mà không gặp vấn đề gì.
Tuy nhiên, hồi tháng 3/2015, nữ doanh nhân này bị bắt giữ ở thành phố Châu Hải, tỉnh Quảng Đông, khi đang cùng một phái đoàn thương mại chuẩn bị vào Macau. Bà bị nhà chức trách Trung Quốc nghi ngờ làm gián điệp và đánh cắp bí mật quốc gia của nước này.
Bộ Ngoại giao Mỹ cũng bày tỏ lo ngại khi bà Phan-Gillis đã bị giam giữ hơn một năm mà không có cáo buộc chính thức. Mỹ đề nghị Trung Quốc giải quyết vụ việc "khẩn trương".
Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ John Kirby cho rằng dù phán quyết của WGAD không mang tính ràng buộc về mặt pháp lý, "chúng tôi khuyến khích chính phủ Trung Quốc cân nhắc và xem xét lại các ý kiến và kiến nghị đưa ra".
Theo ông Kirby, giới chức cấp cao của Mỹ đã nhiều lần nêu ra vụ việc với chính phủ Trung Quốc và một quan chức lãnh sự Mỹ đã đến thăm bà Phan-Gillis hôm 20/6.
Tuy nhiên, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hồng Lỗi hôm qua chỉ trích các phát ngôn của WGAD, yêu cầu nhóm này "tôn trọng chủ quyền tư pháp" và cho hay vụ việc đang được các cơ quan liên quan của Trung Quốc xử lý.
Tranh cãi về bà Phan-Gillis được khơi lại khi Tổng thư ký LHQ Ban Ki-moon sắp có chuyến thăm Bắc Kinh trong tuần này. Ông Ban dự kiến gặp Chủ tịch Tập Cận Bình và Thủ tướng Lý Khắc Cường dù không rõ ông có đề cập đến trường hợp của bà Phan-Gillis trong các cuộc hội đàm này hay không.