Xuất khẩu và AI bùng nổ giúp Trung Quốc đạt mục tiêu GDP 2025 tăng 5%, nhưng khủng hoảng bất động sản và chi tiêu dè dặt vẫn phủ bóng lên đà phục hồi kinh tế.
Năm 2025, nền kinh tế Trung Quốc phục hồi mạnh mẽ. Theo Xinhua, với GDP tăng 5,2% trong ba quư đầu, nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đang đi đúng hướng để đạt mục tiêu cả năm khoảng 5%.
Gần đây, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) nâng dự báo tăng trưởng nước này từ 4,8% lên 5%. Tổng giám đốc IMF Kristalina Georgieva đánh giá bất chấp những cú sốc lớn, kinh tế Trung Quốc vẫn thể hiện sức chống chịu tốt.
Bức tranh sáng màu trong nền kinh tế Trung Quốc là đột phá về phát triển trí tuệ nhân tạo (AI) và xuất khẩu. 11 tháng đầu năm, xuất khẩu đem về 3.400 tỷ USD cho Trung Quốc, với kim ngạch sang Đông Nam Á và châu Âu tăng, bù đắp sự sụt giảm ở thị trường Mỹ. Bắc Kinh cũng đă tránh được cuộc chiến thương mại toàn diện với nền kinh tế lớn nhất thế giới.
Đồng thời, chính phủ nước này cũng nỗ lực thúc đẩy "tăng trưởng chất lượng cao", chuyển hướng đầu tư và chính sách khuyến khích các ngành công nghiệp tiên tiến. Trung Quốc hiện có hơn 500.000 doanh nghiệp công nghệ cao và nắm giữ 60% bằng sáng chế AI toàn cầu.
"Nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đang trải qua giai đoạn 'đại chuyển đổi', dần rời xa những động lực tăng trưởng truyền thống trong ba thập kỷ qua", Lynn Song, Kinh tế trưởng Trung Quốc đại lục tại ngân hàng đầu tư ING (Hà Lan), nhận định.
Container tại một bến của Cảng Thâm Quyến, tỉnh Quảng Đông ngày 22/2/2019. Ảnh: Reuters
Làn sóng đổi mới sáng tạo cũng giúp "vực" lại sự quan tâm của nhà đầu tư nước ngoài. Theo WB, khoảng một phần ba vốn FDI mới đến Trung Quốc chảy vào các lĩnh vực công nghệ cao. Chẳng hạn, Porsche - hăng xe thể thao hạng sang thuộc Volkswagen lập trung tâm nghiên cứu phát triển (R&D) đầu tiên ngoài nước Đức tại Thượng Hải. Tập đoàn dược phẩm AstraZeneca xây dựng trung tâm R&D trị giá 2,5 tỷ USD ở Bắc Kinh.
Xu Yang, Chủ tịch Danfoss Trung Quốc, cho biết bước tiến trong các lĩnh vực như trung tâm dữ liệu, đóng tàu và cải tạo công tŕnh đă tạo ra động lực tăng trưởng mới cho hoạt động kinh doanh công ty. Ông gọi Trung Quốc là "thị trường quê hương thứ hai" của tập đoàn kỹ thuật đến từ Đan Mạch, khẳng định cam kết dài hạn và niềm tin kiên định.
Nhưng nền kinh tế lớn thứ hai thế giới cũng có mặt c̣n yếu. Tương tự t́nh trạng ở Mỹ, bùng nổ AI tại Trung Quốc giúp giá cổ phiếu tăng nhưng không trực tiếp tạo ra hiệu ứng giàu có cho phần lớn người dân, theo Lynn Song.
"Thực tế, nhiều người dân không cảm nhận được đà tăng trưởng này", ông nhận định. Doanh số bán lẻ chỉ tăng 1,3% trong tháng 11 so với cùng kỳ 2024, chậm hơn mức 2,9% của tháng trước đó. Đầu tư tài sản cố định giảm 2,6%.
Xiao Feng, chủ một quán bi-a tại Bắc Kinh, nói t́nh h́nh kinh doanh "rất khó khăn". "Có vẻ như người giàu không có thời gian, c̣n dân b́nh thường th́ chẳng có tiền tiêu xài", anh nhận định. Sau khi trừ tất cả chi phí, gồm tiền thuê nhà, nhân công, điện nước, Xiao chỉ ḥa vốn.
Trước đây, Xiao góp khoảng 100.000 nhân dân tệ (14.250 USD) mỗi năm cho gia đ́nh 3 người, gồm vợ và cậu con trai 10 tuổi. "Nhưng tôi đă không có thu nhập trong khoảng 6 tháng liên tiếp", anh kể. Do đó, vợ Xiao hiện trở thành trụ cột nhờ thu nhập ổn định từ công việc y tá.
Ngân hàng HSBC cho biết tăng trưởng thu nhập khả dụng của hộ gia đ́nh đă thấp hơn tốc độ trước đại dịch và "lợi nhuận từ bất động sản gần như biến mất". Zhang Xiaoze, môi giới bất động sản thương mại tại Bắc Kinh, từng kiếm đến 3 triệu nhân dân tệ (gần 428.000 USD) mỗi năm vào những thời điểm đỉnh cao giữa thập niên 2010.
Hiện giờ thu nhập của Zhang chỉ c̣n khoảng 100.000 nhân dân tệ. "Vấn đề cơ bản là người dân không có tiền. Có những lúc tôi phải dùng tiền tiết kiệm để nuôi gia đ́nh", anh nói.
Điểm yếu nữa của kinh tế Trung Quốc là thị trường nhà đất. Phần lớn niềm tin người tiêu dùng và nhà đầu tư nước này phụ thuộc vào bất động sản, nơi tích trữ phần lớn tài sản hộ gia đ́nh. Giá nhà ở giảm khoảng 20% kể từ mức đỉnh năm 2021. Theo Cục Thống kê quốc gia Trung Quốc, trong 11 tháng, doanh số nhà mới giảm 11,2% về giá trị so với cùng kỳ. Đầu tư bất động sản cũng sụt gần 16%.
Căn hộ Xiao mua tại quận Thông Châu (Bắc Kinh) năm 2019 với giá hơn 3 triệu nhân dân tệ (428.000 USD) nay "bốc hơi" gần 20% giá trị. "Nếu nhà không mất giá nhiều như vậy, có lẽ tôi đă mua căn mới rồi", anh chia sẻ.
Giới chuyên gia quốc tế cho rằng Trung Quốc có thể c̣n đối diện thách thức ở lĩnh vực tiêu dùng và đầu tư. T́nh trạng dư cung ở nhiều ngành công nghiệp như ôtô, thép và hàng tiêu dùng vẫn là vấn đề nan giải, kéo lùi biên lợi nhuận. Những yếu tố này có thể kéo đà tăng trưởng năm 2026 chậm lại.
Theo HSBC, giá xuất khẩu của nền kinh tế thứ hai thế giới đă giảm hơn 20% kể từ đầu năm 2022. Những nỗ lực của chính phủ nhằm kiềm chế cuộc chiến giá cả đến nay có "tác động tối thiểu". Ngoài ra, thặng dư thương mại vượt mốc 1.000 tỷ USD trong năm nay có nguy cơ kích hoạt các động thái bảo hộ của các đối tác quốc tế, gây áp lực ngược trở lại cho xuất khẩu thời gian tới.
VietBF@sưu tập