Được ban hành nhằm quét sạch văn hóa "sa đọa" tại thủ phủ Tallahassee, đạo luật cấm nhận quà của bang Florida sau hai thập kỷ vẫn đang đẩy các chính trị gia vào những tình huống trớ trêu, trong khi các dòng tiền khổng lồ vẫn tìm được lối mòn để chảy vào chính trường.
Tom Lee, cựu chủ tịch Thượng viện Florida. Ảnh: Politico
Không khí Giáng sinh sớm tại Hạ viện Florida hồi đầu tháng 12 vừa qua đã bị dội một gáo nước lạnh theo cách không ai ngờ tới. Sau khi nhận được những túi quà tri ân từ Ủy ban Bảo tồn Cá và Động vật Hoang dã Florida — bao gồm loa bluetooth, cốc giữ nhiệt Yeti và chăn logo bang — các nghị sĩ đã phải đối mặt với một cuộc "truy thu" khẩn cấp.
Ngay trong ngày hôm đó, các nhân viên quản trật tự đã phải gõ cửa từng văn phòng để thu hồi toàn bộ số quà tặng này. Lý do rất đơn giản nhưng đanh thép: chúng vi phạm đạo luật cấm nhận quà đã tồn tại suốt 20 năm qua tại bang này. Sự nghiêm khắc của luật lệ khiến các nghị sĩ đôi khi phải dè chừng ngay cả với một chai nước được tặng, tạo nên những tình huống "dở khóc dở cười" trong giao tiếp hàng ngày.
Đạo luật này không tự nhiên ra đời. Nó là kết quả của một giai đoạn đầy tai tiếng vào thập niên 1990 và đầu những năm 2000. Cựu chủ tịch Thượng viện Florida, ông Tom Lee, người từng thúc đẩy đạo luật, đã ví Tallahassee thời điểm đó như "Sodom và Gomorrah" — hai thành phố biểu tượng cho sự sa đọa.
Vào thời điểm đó, các sai phạm diễn ra như một thông lệ: nghị sĩ gây áp lực để nhà vận động hành lang trả tiền cho các chuyến du lịch Nam Phi, sử dụng thẻ tín dụng của các bên vận động để thanh toán ăn uống, hay thậm chí là dùng máy bay riêng của công ty cờ bạc để đi đánh bạc tại Canada. Để chấm dứt tình trạng nghị sĩ "sống nhờ" tiền của các bên lợi ích, từ ngày 1/1/2006, Florida đã áp dụng một trong những quy định nghiêm khắc nhất nước Mỹ: cấm tuyệt đối việc nhận bất kỳ lợi ích có giá trị nào từ các nhà vận động hành lang hoặc tổ chức thuê họ.
Dù được ví như một "bức tường thép", đạo luật này đang dần bộc lộ những góc khuất và sự biến tướng. Luật sư kỳ cựu Mark Herron nhận định rằng, thay vì triệt tiêu lợi ích nhóm, luật vô tình khiến các mối quan hệ trở nên mang tính "giao dịch" hơn. Tiền không còn đổ vào những bữa ăn trực tiếp mà được rót vào các ủy ban chính trị — nơi quản lý lỏng lẻo hơn — để từ đó chi trả ngược lại cho các nghị sĩ dưới danh nghĩa gây quỹ.
Thực tế cho thấy, các "ông lớn" vẫn tìm được cách để thể hiện sự hào phóng của mình. Chỉ riêng trong năm 2025, Walt Disney và Universal đã chi trả hàng trăm nghìn USD cho các hoạt động ăn uống, giải trú và lưu trú thông qua các tổ chức chính trị. Những khoản chi này vẫn được coi là hợp lệ vì chúng được ghi nhận dưới hình thức hỗ trợ sự kiện gây quỹ.
Ngay cả các quan chức cao cấp nhất cũng không đứng ngoài những tranh cãi. Thống đốc Ron DeSantis từng bị khiếu nại về một máy chơi golf mô phỏng trị giá 28.000 USD được tặng năm 2019. Tuy nhiên, ủy ban đạo đức đã bác bỏ đơn khiếu nại với lý do thiết bị này được đặt trong khu nhà phụ của dinh thự và thuộc tài sản của bang, không phải quà tặng cá nhân.
Bất chấp những hoài nghi về kẽ hở và sự phản đối từ các doanh nghiệp nhà hàng tại Tallahassee, nhiều chính trị gia vẫn kiên quyết bảo vệ đạo luật. Thượng nghị sĩ Don Gaetz, Chủ tịch Ủy ban Đạo đức và Bầu cử Thượng viện, cho biết ông vẫn thường xuyên trả lại các giỏ trái cây được gửi đến văn phòng.
Đối với ông Gaetz và những người ủng hộ, sự cứng nhắc này là cần thiết để duy trì tính liêm chính: "Tôi ủng hộ luật này vì không muốn cảm thấy mắc nợ bất kỳ ai. Nếu nới lỏng luật, mọi thứ sẽ trượt dốc rất nhanh".
Câu chuyện về những túi quà Giáng sinh bị thu hồi tại Florida không chỉ là một tình huống khó xử về mặt xã hội, mà còn là minh chứng cho cuộc chiến không hồi kết giữa nỗ lực kiểm soát đạo đức và những biến tướng tinh vi của quyền lực chính trị.
VietBF@ sưu tập