[Romano]

Phát triển hạ tầng trạm sạc, đổi pin được xem là yếu tố then chốt, giúp người dân yên tâm sử dụng xe điện và thúc đẩy quá trình chuyển đổi giao thông xanh.Trong bối cảnh các đô thị lớn đang đối mặt với áp lực ô nhiễm không khí và gia tăng phương tiện cá nhân, phát triển giao thông xanh được xem là hướng đi tất yếu nhằm giảm phát thải và nâng cao chất lượng sống của người dân. Tuy nhiên, thực tế cho thấy quá trình chuyển đổi sang phương tiện sử dụng điện và năng lượng sạch chỉ có thể diễn ra bền vững khi hạ tầng sạc và đổi pin được đầu tư đồng bộ, đi trước một bước.Hà Nội và TP.HCM, hai đô thị lớn nhất cả nước, đang có những động thái cụ thể nhằm mở rộng hệ thống trạm sạc và tủ đổi pin xe điện. Đây được xem là những bước đi quan trọng, thể hiện nỗ lực của cơ quan quản lý và doanh nghiệp trong việc tạo nền tảng cho giao thông xanh, đồng thời đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của người dân và lực lượng lao động đô thị.

Cụ thể, Sở Xây dựng Hà Nội kiến nghị UBND thành phố chấp thuận chủ trương cho phép Công ty Cổ phần Phát triển trạm sạc toàn cầu V-Green phối hợp với Công ty TNHH Một thành viên Khai thác điểm đỗ xe Hà Nội nghiên cứu, lập phương án lắp đặt thí điểm hạ tầng trạm sạc và tủ đổi pin xe điện tại 39 vị trí điểm đỗ xe do Công ty TNHH Một thành viên Khai thác điểm đỗ xe Hà Nội đang khai thác, vận hành.

Việc thí điểm được yêu cầu tuân thủ đầy đủ các quy định về đầu tư xây dựng, an toàn giao thông, phòng cháy chữa cháy và bảo đảm khả năng đáp ứng của hệ thống hạ tầng kỹ thuật hiện hữu. Các trạm sạc được kỳ vọng không chỉ phục vụ nhu cầu của người sử dụng phương tiện điện, mà còn góp phần nâng cao hiệu quả khai thác các bãi đỗ xe công cộng trong bối cảnh đô thị ngày càng đông đúc.

Trong bối cảnh Hà Nội chuẩn bị thí điểm vùng phát thải thấp tại khu vực Vành đai 1 từ năm 2026, việc phát triển hạ tầng sạc được xem là bước chuẩn bị quan trọng, tạo điều kiện để người dân và doanh nghiệp từng bước thích ứng với các yêu cầu mới về môi trường.

Ngoài ra, V-Green đề xuất triển khai thêm 10.000 tủ đổi pin tại các tuyến đường có vỉa hè phù hợp. Các tủ cũng có cấu hình 6-12 khay, công suất 6-12 kW, bố trí tại vỉa hè rộng, gần nhà chờ xe buýt, trường học, bảo tàng, cơ quan hành chính... nhằm hạn chế ảnh hưởng đến khu dân cư. Tại mỗi điểm sẽ bố trí ô dừng để tài xế đổi pin trên vỉa hè, không cản trở người đi bộ.

V-Green dự kiến hoàn thành hệ thống trong quý I/2026, phục vụ quá trình chuyển đổi xanh của hơn 400.000 tài xế công nghệ, giao hàng tại TP.HCM.

Theo Sở Xây dựng TP.HCM, hiện thành phố có khoảng 100.000 xe máy điện, trong khi hạ tầng hỗ trợ công cộng còn khá khiêm tốn. Phần lớn người dân và tài xế vẫn phải sạc xe tại nhà, phòng trọ hoặc tầng hầm chung cư, nơi tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn điện và phòng cháy chữa cháy. Việc bổ sung các điểm đổi pin công cộng được kỳ vọng sẽ góp phần giảm áp lực cho khu dân cư và nâng cao mức độ an toàn.

Để người dân yên tâm chuyển đổi

Các chuyên gia đánh giá, chuyển đổi sang phương tiện điện không chỉ là câu chuyện thay đổi công nghệ, mà còn là bài toán về hạ tầng và niềm tin của người sử dụng. Khi trạm sạc và điểm đổi pin được bố trí thuận tiện, người dân sẽ giảm bớt tâm lý lo ngại về quãng đường di chuyển và thời gian chờ đợi, từ đó sẵn sàng lựa chọn phương tiện xanh hơn.Bà Trịnh Thị Bích Thủy, chuyên gia chương trình giao thông điện của Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP Việt Nam), cho rằng phát triển hạ tầng sạc là yếu tố then chốt để thúc đẩy giao thông xanh. Theo bà, nhiều quốc gia đã lựa chọn mô hình hợp tác công - tư, trong đó Nhà nước đóng vai trò quy hoạch, tạo hành lang pháp lý và hỗ trợ triển khai, còn doanh nghiệp tham gia đầu tư, vận hành theo các tiêu chuẩn kỹ thuật và an toàn.

Trên bình diện toàn cầu, Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) ghi nhận tốc độ mở rộng trạm sạc công cộng tăng nhanh trong những năm gần đây. Riêng năm 2024, thế giới bổ sung hơn 1,3 triệu điểm sạc công cộng, tăng trên 30% so với năm trước. IEA nhấn mạnh, dù sạc tại nhà vẫn chiếm tỷ trọng lớn, mạng lưới sạc công cộng đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong việc hỗ trợ nhóm người dùng không có điều kiện lắp đặt sạc riêng và giúp thị trường xe điện mở rộng quy mô.Trong bối cảnh đó, các đề xuất phát triển hạ tầng tại Hà Nội và TP.HCM được đánh giá là bước đi cần thiết, thể hiện sự đồng hành giữa cơ quan quản lý và doanh nghiệp nhằm tạo nền tảng cho giao thông xanh phát triển.

Ghi nhận thực tế cho thấy, nhiều người dân và tài xế công nghệ bày tỏ sự ủng hộ đối với các đề xuất phát triển hạ tầng sạc và đổi pin, coi đây là điều kiện quan trọng để yên tâm sử dụng phương tiện điện.

Chia sẻ với phóng viên VTC News, anh Minh Quân, tài xế giao hàng tại Hà Nội, cho biết mỗi ngày anh di chuyển cả trăm cây số, việc có thêm các điểm đổi pin công cộng sẽ giúp tiết kiệm thời gian và giảm áp lực phải sạc xe tại nhà. “Nếu hệ thống được triển khai đồng bộ, an toàn và ổn định, tôi sẵn sàng gắn bó lâu dài với xe điện”, anh nói.

Trong khi đó, nhiều hộ dân sống gần các tuyến đường dự kiến lắp đặt tủ đổi pin cho rằng việc phát triển hạ tầng giao thông xanh là xu hướng tất yếu, miễn là quá trình triển khai được quản lý chặt chẽ, bảo đảm an toàn điện, phòng cháy chữa cháy và không ảnh hưởng đến sinh hoạt hằng ngày.

“Việc phát triển hạ tầng trạm sạc, đổi pin là cần thiết trong bối cảnh Hà Nội đang hướng tới giao thông xanh và giảm ô nhiễm. Cá nhân tôi ủng hộ chủ trương này, miễn là các trạm được lắp đặt hợp lý, bảo đảm an toàn điện, phòng cháy chữa cháy và không ảnh hưởng đến sinh hoạt của khu dân cư”, ông Vũ Duy Hải, người dân quận Tây Hồ, Hà Nội, bày tỏ quan điểm.

Bài học từ thế giới

Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, để xe điện phát triển mạnh, hạ tầng sạc phải được đầu tư theo hướng “phủ đủ rộng, đến đúng nơi và đúng thời điểm”. Na Uy là ví dụ điển hình. Từ một quốc gia giàu dầu khí, Na Uy trở thành thị trường xe điện lớn nhất thế giới tính theo tỷ lệ. Theo Reuters, năm 2024, xe thuần điện chiếm gần 90% doanh số ôtô mới bán ra tại quốc gia Bắc Âu này.

Một trạm sạc xe điện ở Na Uy. (Ảnh: CNET)
Một trạm sạc xe điện ở Na Uy. (Ảnh: CNET)

Một trong những yếu tố quan trọng giúp Na Uy đạt được kết quả trên là chiến lược phát triển hạ tầng sạc sớm và có trọng tâm. Ngay từ giai đoạn thị trường xe điện còn nhỏ, Chính phủ Na Uy giao cơ quan Enova, đơn vị nhà nước hỗ trợ chuyển đổi năng lượng, triển khai các chương trình tài trợ xây dựng mạng lưới sạc nhanh. Trọng tâm ban đầu là các tuyến quốc lộ và hành lang giao thông chính, bảo đảm xe điện có thể di chuyển liên tỉnh mà không gặp trở ngại về hạ tầng.

Trong giai đoạn đầu, các chương trình hỗ trợ của Enova đã góp phần hình thành hơn 100 trạm sạc nhanh dọc các trục giao thông quan trọng. Khi nhu cầu thị trường tăng lên, khu vực tư nhân tiếp tục mở rộng mạng lưới bằng vốn đầu tư của mình, biến hạ tầng sạc thành một lĩnh vực dịch vụ cạnh tranh.

Bên cạnh đầu tư, Na Uy cũng chú trọng minh bạch hóa thông tin hạ tầng. Cơ sở dữ liệu NOBIL, hệ thống ghi nhận các điểm sạc trên toàn quốc, được xây dựng và cập nhật thường xuyên, giúp người dùng dễ dàng tìm kiếm điểm sạc phù hợp.

Ở cấp đô thị, chính quyền thủ đô Oslo vận hành hệ thống sạc công cộng kèm bản đồ và ứng dụng hướng dẫn sử dụng, giúp người dân tiếp cận dịch vụ một cách thuận tiện.

Khi thị trường xe điện đạt quy mô lớn, các doanh nghiệp bán lẻ nhiên liệu và dịch vụ giao thông tại Na Uy cũng nhanh chóng thích ứng. Nhiều trạm xăng truyền thống được cải tạo, bổ sung sạc nhanh để đáp ứng nhu cầu mới. Theo Reuters, xu hướng này phản ánh việc hạ tầng sạc đã trở thành một phần không thể thiếu trong hệ sinh thái giao thông, thay vì chỉ là dự án thử nghiệm.

Bài học từ Na Uy cho thấy, hạ tầng sạc không nhất thiết phải phát triển ồ ạt ngay từ đầu, nhưng cần được triển khai đúng trọng tâm, có sự hỗ trợ ban đầu của Nhà nước và tạo trải nghiệm sử dụng thuận tiện cho người dân. Khi những điều kiện này được đáp ứng, thị trường sẽ tự mở rộng và thu hút nguồn lực xã hội tham gia.