Đến một lúc nào đó trong đời, người ta sẽ chợt hiểu ra một sự thật vừa cay đắng vừa giải phóng: không phải ai ghét bạn cũng v́ bạn sai. Có những cái ghét không bắt nguồn từ lỗi lầm, mà từ sự thức tỉnh. Không phải v́ bạn làm tổn thương họ, mà v́ bạn không c̣n để họ điều khiển và lợi dụng được nữa. Khi ấy, sự khó chịu của họ chính là tấm gương phản chiếu việc bạn đă bước ra khỏi vai tṛ mà họ từng gán cho bạn.
Con người thường quen sống trong những mối quan hệ có trật tự ngầm. Ở đó, có người cho, có người nhận; có người nói, có người nghe; có người ra lệnh, có người vâng lời. Khi bạn c̣n hiền lành, dễ bảo, sẵn sàng nhún nhường, sẵn sàng hy sinh phần ḿnh để giữ ḥa khí, bạn được khen là dễ thương, là tốt bụng, là “biết điều”.
Nhưng sâu xa hơn, có những người yêu mến bạn không phải v́ con người thật của bạn, mà v́ lợi ích họ nhận được từ sự cam chịu ấy.
Sự ghét bỏ thường bắt đầu không phải khi bạn làm điều xấu, mà khi bạn bắt đầu đặt ra ranh giới. Lần đầu bạn nói “không”, lần đầu bạn từ chối một yêu cầu vô lư, lần đầu bạn không c̣n im lặng trước sự bất công, ánh mắt người đối diện sẽ đổi khác.
Không c̣n là nụ cười thân thiện, mà là sự ngạc nhiên, khó chịu, rồi dần dần là oán trách. Họ không quen với việc bạn có tiếng nói riêng, càng không quen với việc bạn không c̣n dễ dắt mũi như trước.
Có một nghịch lư rất buồn: khi bạn hy sinh quá nhiều, người ta xem đó là nghĩa vụ; khi bạn ngừng hy sinh, người ta xem đó là ích kỷ. Khi bạn cho đi không điều kiện, họ quen với việc nhận; đến lúc bạn giữ lại một phần cho ḿnh, họ cảm thấy bị mất mát. Nhưng thực ra, thứ họ mất không phải là t́nh cảm, mà là quyền kiểm soát đối với bạn.
Nhiều người ghét bạn không phải v́ bạn xấu, mà v́ bạn không c̣n phù hợp với vai diễn họ mong muốn. Họ từng cần bạn làm chỗ dựa, làm người lắng nghe, làm kẻ đứng sau gánh vác. Khi bạn bước lên phía trước, sống đúng với giá trị và nhu cầu của ḿnh, họ cảm thấy bị đe dọa. Sự tự do của bạn khiến họ bất an, v́ nó nhắc họ rằng họ cũng đang sống trong những ràng buộc do chính ḿnh tạo ra.
Có những cái ghét rất âm thầm. Không ồn ào, không công khai, nhưng thể hiện qua ánh nh́n lạnh nhạt, qua lời nói nửa vời, qua sự xa cách dần dần. Họ không nói thẳng rằng họ khó chịu v́ bạn đă thay đổi, mà viện cớ rằng bạn “không c̣n như xưa”, “không c̣n dễ thương”, “không c̣n biết nghĩ cho người khác”. Nhưng thực chất, “không c̣n như xưa” nghĩa là không c̣n dễ lợi dụng như trước.
Khi bạn trưởng thành, bạn sẽ nhận ra rằng không phải mọi mối quan hệ đều cần phải giữ bằng mọi giá. Có những người chỉ ở lại khi bạn yếu đuối, và rời đi khi bạn mạnh mẽ. Có những người chỉ yêu phiên bản hi sinh của bạn, chứ không yêu con người trọn vẹn của bạn. Và cũng có những người, khi không thể điều khiển bạn nữa, sẽ chọn cách hạ thấp, bôi xấu, hoặc quay lưng.
Sự ghét bỏ ấy đôi khi khiến bạn tự vấn: liệu ḿnh có quá cứng rắn không, có quá lạnh lùng không, có sai ở đâu không? Nhưng hăy nhớ rằng, nếu sự thay đổi của bạn chỉ đơn giản là biết tôn trọng bản thân, biết bảo vệ ranh giới, biết sống thật với ḷng ḿnh, th́ đó không phải là lỗi. Đó là sự trưởng thành. Và trưởng thành th́ không thể làm hài ḷng tất cả mọi người.
Một người không dễ bị điều khiển là một người khiến kẻ khác phải đối diện với sự thật. Sự thật rằng không ai có quyền kiểm soát cuộc đời người khác. Sự thật rằng t́nh cảm không thể xây dựng trên sự lợi dụng. Sự thật rằng mỗi con người đều có quyền nói không, quyền lựa chọn, quyền rời đi khi không c̣n được tôn trọng. Chính những sự thật ấy mới là điều khó chấp nhận đối với những ai quen sống bằng việc thao túng người khác.
Cũng cần nói rằng, không phải mọi sự ghét bỏ đều đáng sợ. Có những cái ghét là dấu hiệu cho thấy bạn đang đi đúng đường. Khi bạn sống ngay thẳng, minh bạch, không luồn cúi, không thỏa hiệp với điều sai trái, bạn sẽ làm phật ḷng những người sống dựa trên sự mập mờ. Khi bạn tự do, bạn sẽ khiến những kẻ thích kiểm soát cảm thấy mất quyền lực. Và đó không phải là điều bạn cần phải xin lỗi.
Đến một lúc nào đó, bạn sẽ học được cách b́nh thản trước những cái ghét không công bằng. Bạn không c̣n cố gắng giải thích với những người không muốn hiểu.
Bạn không c̣n ép ḿnh vừa vặn với khuôn mẫu của người khác. Bạn hiểu rằng, được yêu mến bởi tất cả là điều không thể, và cũng không cần thiết. Quan trọng hơn cả là bạn không phản bội chính ḿnh để đổi lấy sự chấp nhận giả tạo.
Cuộc sống trở nên nhẹ nhơm hơn khi bạn chấp nhận rằng có người sẽ không thích bạn, đơn giản v́ bạn không c̣n phục vụ lợi ích của họ. Và điều đó không làm bạn kém giá trị đi. Trái lại, nó chứng tỏ bạn đă đủ mạnh để sống cho ḿnh, đủ tỉnh táo để không đánh đổi phẩm giá lấy sự yên ổn bề ngoài.
Cuối cùng, nếu có ai đó ghét bạn chỉ v́ bạn không để họ điều khiển và không cho họ lợi dụng, th́ hăy xem đó như một dấu mốc. Dấu mốc của sự trưởng thành. Dấu mốc của tự do nội tâm. Và dấu mốc của một cuộc đời bắt đầu được sống đúng nghĩa, không c̣n cúi đầu trước những mối quan hệ độc hại, không c̣n co ḿnh trong sự sợ hăi bị bỏ rơi.
Bởi v́, mất đi sự yêu mến của những người chỉ yêu bạn v́ họ được lợi, không phải là mất mát. Đó là một sự giải thoát.
VietBF@sưu tập