Theo Euronews ngày 23/12, các nhà lănh đạo châu Âu đă đồng loạt ủng hộ Đan Mạch sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump tái khởi động ư tưởng đưa Greenland vào lănh thổ Mỹ, với lư do an ninh quốc gia. Động thái này làm dấy lên lo ngại tại Liên minh châu Âu về nguy cơ xói ṃn nguyên tắc chủ quyền và toàn vẹn lănh thổ.
Cờ Liên minh châu Âu tại Brussels, Bỉ. Ảnh: THX/TTXVN
Gần một năm sau khi lần đầu đề cập khả năng sáp nhập Greenland v́ mục tiêu bảo vệ an ninh, Tổng thống Trump tiếp tục nhấn mạnh tham vọng này khi bổ nhiệm Thống đốc bang Louisiana Jeff Landry làm đặc phái viên Mỹ về Greenland. Theo Nhà Trắng, nhiệm vụ của ông Landry là thúc đẩy “tích hợp Greenland vào Mỹ”, trong bối cảnh Washington đánh giá khu vực Bắc Cực ngày càng có ư nghĩa chiến lược.
Những phát biểu mới từ Washington đă được các nguyên thủ và lănh đạo chính phủ EU tiếp nhận một cách nghiêm túc. Nhiều nước thành viên cho rằng đây là biểu hiện của tham vọng mở rộng ảnh hưởng của Mỹ đối với một lănh thổ tự trị thuộc Vương quốc Đan Mạch.
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cùng Bộ trưởng Bộ châu Âu và Ngoại giao Jean-Noël Barrot khẳng định ủng hộ toàn vẹn lănh thổ của Đan Mạch. Ông Macron nhấn mạnh Greenland thuộc về người dân Greenland, trong khi Đan Mạch là bên bảo đảm chủ quyền hợp pháp, đồng thời kêu gọi châu Âu thể hiện đoàn kết trước vấn đề này.
Phát biểu với báo giới, ông Trump cho rằng Mỹ cần Greenland v́ an ninh quốc gia, không phải v́ dầu mỏ hay khoáng sản. Ông lập luận rằng sự hiện diện ngày càng gia tăng của tàu Nga và Trung Quốc quanh khu vực này đặt ra thách thức an ninh đối với Mỹ. Tổng thống Mỹ cũng chỉ trích Đan Mạch v́ cho rằng nước này đă không đầu tư đủ vào năng lực quân sự và bảo vệ Greenland.
Ủy ban châu Âu cũng nhanh chóng phản hồi. Chủ tịch Ursula von der Leyen khẳng định toàn vẹn lănh thổ và chủ quyền là những nguyên tắc cơ bản của luật pháp quốc tế. Tuy nhiên, bà vẫn mô tả Mỹ là một đồng minh trong bảo đảm an ninh Bắc Cực, cho thấy EU đang t́m cách duy tŕ cân bằng giữa phản đối chính trị và hợp tác chiến lược.
Thủ tướng Tây Ban Nha Pedro Sánchez nhấn mạnh việc tôn trọng chủ quyền và toàn vẹn lănh thổ là nền tảng của EU và cộng đồng quốc tế. Ông cho rằng an ninh Bắc Cực là ưu tiên chung, trong đó châu Âu mong muốn hợp tác với các đồng minh và đối tác.
Mỹ và Đan Mạch đều là thành viên của NATO, liên minh được xây dựng trên nguyên tắc pḥng thủ tập thể. Tuy nhiên, kịch bản một quốc gia thành viên t́m cách kiểm soát lănh thổ của một thành viên khác chưa từng xảy ra, khiến vấn đề Greenland trở nên đặc biệt nhạy cảm trong nội bộ liên minh.
Tổng Thư kư NATO Mark Rutte đến nay vẫn chưa đưa ra b́nh luận chính thức. Trong một cuộc họp báo chung với ông Trump tại Nhà Trắng hồi tháng 3, ông Rutte tránh trả lời câu hỏi liên quan Greenland, cho rằng không muốn kéo NATO vào tranh luận về việc vùng lănh thổ này có gia nhập Mỹ hay không.
Theo các nhà phân tích, tranh căi quanh Greenland phản ánh sự giao thoa giữa cạnh tranh địa chính trị tại Bắc Cực và những giới hạn trong quan hệ đồng minh xuyên Đại Tây Dương. Dù khả năng Mỹ hiện thực hóa ư định kiểm soát Greenland được đánh giá là thấp, nhưng phản ứng thống nhất từ châu Âu cho thấy EU sẵn sàng bảo vệ các nguyên tắc chủ quyền trước những tuyên bố gây tranh căi từ Washington.
VietBF@sưu tập