Người thân, họ hàng là mối quan hệ “vừa gần vừa xa”, vừa có liên kết chặt chẽ nhưng cũng cần giữ ranh giới phù hợp.
Trong những dịp lễ Tết hay sum họp gia đ́nh, các thành viên thường quây quần bên mâm cơm, tṛ chuyện rôm rả. Bầu không khí ấy thường mang lại cảm giác ấm áp, nhưng cũng chính sự thân mật đó đôi khi khiến nhiều người vô t́nh buông lời thiếu cân nhắc.
Thực tế cho thấy, nhiều mối quan hệ gia đ́nh không rạn nứt v́ mâu thuẫn lớn, mà bắt đầu từ những câu nói tưởng chừng “chỉ là góp ư”, “nói cho vui” hoặc “v́ tốt cho nhau”. Đặc biệt, ba câu nói dưới đây là điều người tinh tế nên tránh khi tṛ chuyện với họ hàng, nếu không muốn làm sứt mẻ sự ḥa thuận trong gia đ́nh.
“Ở tuổi của bạn, người khác đă làm được việc này việc kia…”
Tuổi tác và thành tựu cá nhân là những chủ đề nhạy cảm, nhất là trong đại gia đ́nh, nơi sự so sánh thường diễn ra một cách vô thức.
Trong một buổi sum họp gia đ́nh ngày Tết, chàng trai Lư Minh (32 tuổi, Trung Quốc) bất ngờ trở thành tâm điểm khi một người d́ lấy anh ra so sánh với con trai ḿnh. “Hồi bằng tuổi con, con trai d́ đă mua được xe, lấy vợ. Bọn trẻ bây giờ mải chơi quá rồi…”, người d́ nói.
Trên thực tế, Lư Minh có thu nhập ổn định, cuộc sống dư dả nhưng không muốn khoe khoang. Dù vậy, câu nói ấy vẫn khiến anh ngượng ngùng, chỉ có thể cười gượng cho qua. Không khí bàn ăn nhanh chóng mất đi sự vui vẻ ban đầu.
Sau đó, Lư Minh dần tránh các cuộc tụ họp gia đ́nh. Không phải v́ anh coi nhẹ t́nh thân mà bởi cảm giác bị đánh giá và so sánh khiến anh không c̣n thoải mái. Không ngờ chỉ mấy tháng sau, chính người d́ này phải vay tiền gia đ́nh Lư Minh để giúp con trai đang kinh doanh thua lỗ.
Mỗi người có một nhịp sống và lựa chọn riêng. Dùng tuổi tác hay thành tích để đo lường giá trị cá nhân không chỉ làm tổn thương ḷng tự trọng của đối phương, mà c̣n vô t́nh biến t́nh thân thành một cuộc đua âm thầm. Trong khi đó, điều người thân cần làm là đồng hành và tôn trọng những nỗ lực thầm lặng của nhau.
“Điểm số của con bạn thế này, lớn lên khó mà thành công”
Con cái luôn là mối quan tâm lớn nhất của mỗi gia đ́nh, v́ vậy việc nhận xét về thành tích học tập của trẻ em là câu chuyện nhạy cảm dễ gây tổn thương.
Trong một dịp Trung Thu, khi họ hàng bàn luận về thành tích học tập của con cháu, cô bé Tiểu Vũ bất ngờ nghe được lời nhận xét của người chú: “Điểm số cũng chỉ ở mức trung b́nh thế này, khó vào được trường tốt”. Câu nói này khiến đứa trẻ cúi đầu, mắt đỏ hoe, c̣n người mẹ chỉ biết gượng cười cho qua..
Ít ai biết rằng Tiểu Vũ tuy không có thành tích quá nổi bật, nhưng cô bé học môn Tiếng Anh rất tốt và đang tiến bộ từng ngày ở các môn khác. Gia đ́nh cũng dành rất nhiều thời gian, công sức để đồng hành với con. Một lời phán xét vội vàng không chỉ phủ nhận nỗ lực của đứa trẻ, mà c̣n khiến cha mẹ cảm thấy sự cố gắng của ḿnh bị xem nhẹ.
Giáo dục con cái là chuyện riêng của mỗi gia đ́nh. Những nhận xét mang tính “dự đoán tương lai” đôi khi không giúp ích ǵ, mà chỉ để lại tổn thương cho cả người lớn lẫn trẻ nhỏ.
“Tôi đă nh́n thấu chuyện này từ lâu rồi, nhưng giờ bạn mới nhận ra”
Việc thế hệ trước trong gia đ́nh chia sẻ kinh nghiệm sống với người nhỏ tuổi hơn là điều tích cực. Tuy nhiên, khi lời khuyên được nói ra với giọng điệu khẳng định “tôi đúng – bạn sai”, sự động viên dễ biến thành áp lực.
Khi blogger Vũ Vũ (Trung Quốc) đứng trước lựa chọn chuyển việc, anh đă cân nhắc rất lâu giữa sự ổn định và cơ hội mới nhiều rủi ro. Cuối cùng, anh chọn ở lại. Sau này, khi nhận ra ḿnh bỏ lỡ một cơ hội tốt, Vũ Vũ tự trách bản thân suốt nhiều ngày.
Thay v́ được an ủi, một người anh họ khi biết sự t́nh lại nói: “Anh đă biết trước kết quả vậy rồi, nói mà em không nghe”. Câu nói ấy không giúp Vũ Vũ rút ra bài học mà chỉ khiến cảm giác hối tiếc trở nên nặng nề hơn. Dần dần, mối quan hệ giữa hai người trở nên xa cách, chỉ c̣n những lời hỏi thăm xă giao.
Trong gia đ́nh, khi đối diện với những lựa chọn đă qua, điều cần thiết nhất không phải là khẳng định sự “sáng suốt” của ḿnh, mà là sự cảm thông với người đang chịu áp lực v́ quyết định ấy.
Những chủ đề quen thuộc như công việc, con cái hay lựa chọn cuộc sống luôn tiềm ẩn những ranh giới mong manh. Một câu nói thiếu cân nhắc, dù không mang ác ư, cũng có thể để lại dư âm dài lâu.
Trong mỗi cuộc gặp gỡ gia đ́nh, nếu mọi người biết lắng nghe nhiều hơn, phán xét ít hơn, mối quan hệ giữa các thành viên sẽ có thêm không gian để bền chặt. Sau cùng, gia đ́nh không phải là nơi để chứng minh đúng sai hay hơn thua, mà là nơi để mỗi người được trở về, cảm thấy được tôn trọng và an ủi.
VietBF@sưu tập