Nghiên cứu mới của Đại học Yale cho thấy quần đảo Bermuda nằm trên một lớp đệm dày 20 km, giúp toàn bộ chuỗi đảo được nâng lên khỏi mực nước biển, hé lộ bí ẩn địa chất hiếm có trên Trái Đất.
Các nhà khoa học tin rằng giờ đây họ đã biết lý do tại sao Bermuda không bao giờ chìm sau khi các núi lửa ở đây ngừng hoạt động hơn 30 triệu năm trước. Ảnh: NYPost.
Quần đảo Bermuda thực chất đang nằm trên một lớp “đệm” địa chất dày khoảng 20 km, giúp toàn bộ chuỗi đảo này được nâng lên cao hơn hẳn so với mực nước biển.
Dù là điểm đến du lịch nổi tiếng toàn cầu, Bermuda — vốn là một quần đảo chứ không phải một hòn đảo đơn lẻ — lại được biết đến nhiều nhất qua huyền thoại hàng hải kéo dài hàng thập kỷ về “Tam giác quỷ Bermuda”, nơi tàu thuyền và máy bay được cho là biến mất một cách bí ẩn (những cuộc điều tra sau này cho thấy phần lớn các vụ việc có thể giải thích bằng lỗi con người).
Tuy nhiên, hóa ra bí ẩn thực sự của Bermuda không nằm trên mặt biển, mà ở sâu bên dưới chuỗi đảo độc đáo này.
Trong nhiều năm, các nhà khoa học đã biết rằng cấu trúc địa chất bên dưới Bermuda không giống bất kỳ nơi nào khác trên Trái Đất. Chẳng hạn, vào năm 2019, một nhóm khoa học quốc tế xác định rằng ngọn núi lửa hình thành nên Bermuda không bắt nguồn từ chùm manti (mantle plume) như chuỗi đảo Hawaii–Emperor, mà xuất phát từ vùng chuyển tiếp giữa manti trên và manti dưới.
6 năm sau, các nhà khoa học thuộc Đại học Yale tiếp tục đi sâu nghiên cứu khu vực địa chất kỳ lạ này nhằm giải thích vì sao Bermuda dường như “nổi” cố định ở vị trí hiện nay giữa Đại Tây Dương. Phát hiện của họ cho thấy một dị thường địa chất chưa từng thấy ở nơi nào khác: quần đảo này nằm trên một lớp underplate (lớp vật chất đệm) dày khoảng 20 km, hoạt động như một “bướu nâng”, đẩy toàn bộ Bermuda trồi lên khỏi mặt biển. Kết quả nghiên cứu đã được công bố trên tạp chí Geophysical Research Letters.
“Khi một chùm manti nóng dâng lên bên dưới mảng kiến tạo, nó thường tạo ra một chuỗi đảo núi lửa hoặc núi ngầm, cùng với một vùng phình đáy biển rộng khoảng 500 km. Những vùng phình này thường được cho là được nâng đỡ động lực nếu đi kèm với hoạt động núi lửa”, hai tác giả nghiên cứu là ông William Frazer và ông Jeffrey Park viết.
“Trong trường hợp của Bermuda, không có bằng chứng nào cho thấy sự tồn tại của chùm manti nóng hay một chuỗi núi lửa đang hoạt động. Tuy vậy, một vùng phình đáy biển lớn vẫn tồn tại và cho đến nay chưa được giải thích thỏa đáng”, hai tác giả nói thêm.
Để tìm hiểu điều gì đang diễn ra dưới lòng Bermuda, nhóm nghiên cứu đã phân tích dữ liệu từ 396 trận động đất có tín hiệu địa chấn đủ mạnh để cung cấp thông tin về cấu trúc manti bên dưới khu vực này. Những thay đổi về tốc độ và hướng truyền của sóng địa chấn cho phép các nhà khoa học “soi” được địa chất ở rất sâu dưới bề mặt.
Sau khi chồng ghép và lọc dữ liệu, họ phát hiện bằng chứng về lớp vật chất đệm dày 20 km, nhiều khả năng đã hình thành khi Bermuda còn hoạt động núi lửa cách đây khoảng 30 triệu năm. Hiện tượng underplating có thể xảy ra khi magma dâng lên nhưng không phun trào, mà nguội dần và đông cứng thành đá đặc ngay bên dưới lớp vỏ Trái Đất.
Tuy nhiên, đó không phải là lời giải thích duy nhất. “Một khả năng khác là sự bồi đắp biến chất dưới lớp vỏ, trong đó vật chất nóng trồi lên làm nứt lớp vỏ, cho phép nước biển xâm nhập và làm biến đổi một phần lớp phủ thành serpentinit”, ông Jeffrey Park nói với tờ The Brighter Side. “Quá trình này có thể làm giảm mật độ vật chất, nhưng thường sẽ tạo ra vận tốc sóng P cao hơn so với những gì chúng tôi quan sát được”.
Mặc dù đá trong lớp vật chất đệm không đặc hơn manti bao nhiêu — chỉ khoảng 1,5% — nhưng ở quy mô địa chất khổng lồ như vậy, chênh lệch nhỏ này cũng đủ để nâng Bermuda lên khoảng 500 mét, tạo nên hiệu ứng “lơ lửng” nổi tiếng của quần đảo.
Vì vậy, Bermuda quả thực là một nơi đầy bí ẩn, chỉ có điều, không phải theo cách mà con người vẫn tưởng suốt nhiều thập kỷ qua.
VietBF@ sưu tập