** Lại thấy bài post mới của tay đại gia trồng bơ ở Nam Cali, lạm bàn chuyện chiến tranh Nam-Bắc, thương phế binh VNCH,... không biết hay ho cở nào, nhưng cũng xin mời các bạn đọc qua nội dung xem ra sao. Cũng xin để y nguyên không chỉnh sửa ǵ cả, ai đọc qua nếu thấy khó hiểu th́ đành chịu, chỉnh sửa lại sẽ mất nhiều th́ giờ lắm!!
Những người bị quên lăng sau chiến tranh
Hôm trước, thấy tấm ảnh xưa khu vực Kim Khuê, mới nhớ đến vụ các thương phế binh, lính Việt Nam Cộng Hoà hy sinh một phần thân thể của họ trong chiến tranh. Có chương tŕnh giúp đỡ họ trở về đời sống dân sự với khẩu hiệu: “người cày có ruộng, phế binh có nhà”.
Sau này ra hải ngoại ḿnh đọc tài liệu của người Mỹ th́ khám phá ra Việt Cộng trước 75, chiếm đóng rất nhiều lănh thổ miền nam mà họ gọi vùng giải phóng. Khi xưa, chả bao giờ thấy bản đồ nên cứ nghĩ là Việt Cộng đóng quân bên Lào, Cam Bốt rồi chạy qua Việt Nam đánh rồi rút về. Hóa ra t́nh h́nh khác với những ǵ ḿnh nghe khi xưa.
Do đó chính phủ Việt Nam Cộng Hoà, ra luật “người cày có ruộng”, mua đất của các địa chủ rồi phân phát cho tá điền để giúp họ trung thành với chính phủ Việt Nam Cộng Hoà thay v́ chạy theo mấy ông giải phóng. Chính phủ trả cho địa chủ 10% tiền mặt và 90% trái phiếu. Theo tài liệu th́ chương tŕnh Người Cày Có Ruộng thành công hơn chương tŕnh Cải Cách Điền Địa của đệ nhất Việt Nam Cộng Hoà. Trên Luatkhoa.com có viết như sau:
Theo các số liệu thống kê được đăng tải trên Far Eastern Survey, thuộc Viện nghiên cứu Hoa Kỳ về Thái B́nh Dương, miền Nam Việt Nam vào thời điểm đó có dân số 4,5 triệu, nhưng chỉ có 255.000 người (5,6%) thật sự sở hữu đất đai. Tệ hơn nữa, có đến 184.000 người trong số đó chỉ có dưới 5 ha đất, dẫn đến thực tế là 71,7% số người có đất chỉ sở hữu khoảng 12,5% tổng diện tích đất canh tác. Phần lớn đất c̣n lại nằm trong tay một nhóm nhỏ.
Một nửa số người có đất không trực tiếp canh tác đất mà cho thuê lại để nhận tô, nghĩa là làm địa chủ. Số lượng đại địa chủ (những người sở hữu lên đến hơn 10 ha đất) và phần đất màu mỡ mà họ nắm giữ có thể khác nhau ở từng địa phương, song đều nằm ở mức đa số đáng quan ngại. Ví dụ, tại Chợ Lớn, đại địa chủ nắm 50,6% diện tích đất. Tại Bạc Liêu, đại địa chủ nắm đến trên 89,5% diện tích đất
H́nh như chương tŕnh này để thu phục người di cư từ miền Bắc, sau khi trải nghiệm vụ đấu tố Cải Cách Ruộng Đất tại miền Bắc. Trong đó ông bà nội ḿnh là nạn nhân được đốc lên thành Phú Nông, cường hào ác bá súyt bị giết. Họ cấp phát đất cho người Bắc di cư như vùng hố Nai,… có chị bạn gốc Đà Lạt, Bắc kỳ di cư, không hiểu sao ông bố có cơ sở làm ăn tại Đà Lạt, lại có vườn ở miền Tây. Nên ḿnh đoán là khi di cư vào Nam, được chính phủ Ngô Đ́nh Diệm cấp đất.
Ngược lại chương tŕnh Người Cày Có Ruộng dưới thời đệ nhị Việt Nam Cộng Hoà th́ theo thống kê ngoại quốc th́ được xem là rất thành công. Xin trích dẫn bài của Luatkhoa.com nói về chính sách Người Cày CÓ Ruộng của nền đệ nhị Việt Nam Cộng Hoà
Chương tŕnh “Người cày có ruộng” do Nguyễn Văn Thiệu và các nhà kinh tế dưới quyền thiết kế được các nhà khoa học quốc tế thừa nhận một thành công lớn. Mục tiêu chính của nó là (1) xóa bỏ hoàn toàn chế độ sản xuất nông nghiệp tá điền, (2) bảo vệ quyền tư hữu đất đai, (3) xây dựng kinh tế quốc gia dựa trên mô h́nh sở hữu của các nông trang vừa và nhỏ.
Có hai lư do chủ yếu dẫn đến thành công của chương tŕnh. Một là, chương tŕnh thật sự mong muốn cải tổ hệ thống quyền sở hữu đất đai tại miền Nam Việt Nam. Sau khi đặt ra hạn mức sở hữu của các “cựu” địa chủ, lượng đất thu hồi (có bồi thường thông qua tiền mặt hoặc trái phiếu chính phủ) sẽ được giao lại cho nông dân hoàn toàn miễn phí, thay v́ phải mua lại theo thời hạn như chương tŕnh của Ngô Đ́nh Diệm. Trong đó, tá điền đang lĩnh canh sẽ nhận được ưu đăi về thủ tục và ưu tiên chờ so với những người khác.
Những thay đổi này khiến cho lượng đất được giao và được canh tác trên thực tế tăng theo cấp số nhân, theo nghiên cứu của giáo sư Roy L. Prosterman thuộc Đại học Washington. Giáo sư Prosterman cũng là người sáng lập của Viện Nghiên cứu Phát triển Nông thôn rất nổi tiếng.
Thống kê về kết quả tái phân bổ đất đai từ năm 1968-1969 tại miền Nam Việt Nam. Nguồn: nghiên cứu “Land-to-the-Tiller in South Vietnam: The Tables Turn” của Roy L. Prosterman.
Theo bảng thống kê, chỉ trong ṿng hai năm ngắn ngủi ngay sau Mậu Thân, có đến 240.000 mẫu đất (tức lên đến gần 100.000 ha đất) được phân phối lại cho người cày, tá điền và các nông dân ít ruộng đất.
Lư do thành công thứ hai là năng lực, sự quyết đoán và bền bỉ của bản thân ông Nguyễn Văn Thiệu đối với chương tŕnh. Cũng trong nghiên cứu của Giáo sư Prosterman ở trên, Thiệu được ghi nhận là phải đối mặt với hàng loạt các áp lực liên quan đến các nhóm lợi ích thuộc phe điền chủ và đại điền chủ, đồng thời áp lực từ nhóm đối lập vốn không muốn ông này nhận được quá nhiều sự ủng hộ từ quần chúng.
Ông là người đầu tiên can thiệp vào quá tŕnh “tái thu tô” của giới địa chủ chạy trốn trước và trong năm 1968 đối với những vùng vừa b́nh ổn (những khu vực vừa đánh bật Việt Cộng, hay Mặt trận Giải phóng Dân tộc miền Nam Việt Nam). Từ đó, chính quyền Thiệu chấp nhận tạm thời quyền sinh sống và làm ăn của rất nhiều nông dân đang canh tác, chuẩn bị cho một cuộc cải cách sâu rộng.
Chương tŕnh Người cày có ruộng cũng chính thức giới hạn hạn mức điền địa cho những người “trực tiếp canh tác” là 15 ha tại Nam phần và 5 ha tại Trung phần. Ông cũng loại trừ khái niệm và quyền giữ “đất hương quả”, vốn là một lỗ hổng pháp lư trong luật pháp thời Ngô Đ́nh Diệm, để bảo đảm quá tŕnh tái phân phối ruộng đất không bị ảnh hưởng. Hàng loạt các lănh đạo và bộ trưởng liên quan đến việc soạn thảo dự thảo Luật Người cày có ruộng cũng bị sa thải khi phát hiện ra rằng họ cố t́nh cài cắm nhiều điều khoản để bảo vệ quyền lợi của các nhóm lợi ích.
Cho đến năm 1973, cùng lúc với thời điểm Hoa Kỳ rút quân lực chính quy khỏi Việt Nam, 2,7 triệu mẫu đất đă được phân phối cho hơn 800.000 hộ tá điền. Chế độ sản xuất nông nghiệp tá điền hoàn toàn được loại bỏ.
Cho đến thời điểm năm 1975, chỉ tính tại vùng Đồng bằng sông Cửu Long, 70% dân số nông thôn đă thuộc nhóm thu nhập trung b́nh, sở hữu hơn 80% đất và hơn 60% nông cụ (bao gồm cả các loại nông cụ hiện đại như máy cày, máy tuốt lúa). Đây chính là cái gai “tư hữu – tư bản” mà chính quyền tiếp quản và chính quyền của nhà nước cộng sản thống nhất không thể nhổ tận gốc, dẫn đến sự thất bại nghiêm trọng của mô h́nh sản xuất tập thể được áp đặt ngay sau đó.
Người cày có ruộng, v́ vậy, không thể được xem là một thất bại chính sách. Một trong những luận điểm phổ biến nhất để phản bác tính chính danh của chính quyền VNCH là vai tṛ và sự thất bại của nó trong việc cải thiện bất b́nh đẳng xă hội, mà quan trọng nhất là bất b́nh đẳng về đất đai.
Luận điểm này được chính truyền thông phương Tây đề xuất, khẳng định và tuyên truyền một cách mạnh mẽ. Theo đó, cả Hoa Kỳ lẫn chính quyền Sài G̣n đều thiếu hiểu biết và cố chấp trong việc kiểm soát và giải quyết triệt để nhu cầu cùng quyền lợi chính đáng của nông dân và người lao động. Đó là lư do chủ yếu khiến các nhóm dân cư, mà đặc biệt là dân sống tại vùng Đồng bằng sông Cửu Long, xem trọng vai tṛ của Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam (hay gọi ngắn là Việt Cộng).
Lập luận này được phân tích chi tiết trong quyển “The Economics of Insurgency in the Mekong Delta of Vietnam” của tác giả Robert L. Sansom. Nó đi xa đến mức khẳng định rằng Việt Cộng là một trong những lực lượng giúp mang đến và duy tŕ những thay đổi kinh tế, xă hội tích cực cho vùng đồng bằng này, đặc biệt tại những vùng mà chính quyền VNCH không thể kiểm soát.
Tờ bướm của chính phủ Việt Nam Cộng ḥa quảng bá chương tŕnh “Người cày có ruộng”. Ảnh: Viet Stamp.
Tuy nhiên, cho dù chấp nhận những quan điểm và luận cứ trên, rằng sự ủng hộ của giới nông dân, tá điền, những người cùng khổ dành cho phe Cộng sản là căn nguyên cho sự sụp đổ của VNCH, ta cũng cần thẳng thắn thừa nhận rằng có điều bất thường về thành quả nông nghiệp và đất đai của vùng đất trù phú này ngay sau 1975.
Sống trong môi trường chính trị cộng sản mà nhiều người cho rằng nông dân miền Nam luôn hy vọng và ủng hộ, v́ sao năng suất sản xuất lúa nước giảm lần lượt 13,2% và đến 19,7% trong các năm 1977 và 1978?
Theo thống kê chính thức từ nghiên cứu do Giáo sư Vơ Ṭng Xuân, một trong những cây đa của ngành nông nghiệp Việt Nam đương đại, kết hợp với Prabhu L. Pingali từ Viện Nghiên cứu lúa gạo Quốc tế thực hiện, ngay sau khi thống nhất đất nước, tổng sản lượng lúa giảm đến 7 triệu tấn, và giảm dần đều mỗi năm 6 triệu tấn trong một thời gian đáng báo động.
Không chỉ vậy, những cải cách về đất đai và kinh tế lao động tập thể mà Hà Nội áp dụng tại khu vực này được ghi nhận là chỉ làm căng thẳng hơn t́nh trạng bất b́nh đẳng về quyền và lợi ích, làm bùng nổ tranh căi và bất ổn chính trị.
Điểm thú vị ở đây là, nếu chúng ta cáo buộc chính quyền miền Nam Việt Nam đă không bảo đảm được đời sống, quyền tiếp cận đất đai và bảo vệ b́nh đẳng xă hội dành cho nông dân, tá điền; v́ sao những người này trong giai đoạn sau 1975 lại phản đối một cơ chế đất tập thể rơ ràng b́nh đẳng hơn và đại đồng hơn?
Chính quyền Việt Nam Cộng ḥa phát hành vé số đặc biệt, xổ ngày 30/4/1970, nhân chương tŕnh “Người cày có ruộng”. Ảnh: Viet Stamp.
Cụ thể, từ năm 1970 cho đến năm 1973, cùng giai đoạn Hoa Kỳ rút quân lực chính quy khỏi Việt Nam, 2,7 triệu mẫu đất đă được phân phối cho hơn 800.000 hộ tá điền. Chế độ sản xuất nông nghiệp tá điền hoàn toàn được loại bỏ. Thiệu được khen ngợi là chính thức xây dựng thành công nền nông nghiệp trung lưu đồng thời bảo vệ sở hữu tư nhân.
Ở Đồng bằng sông Cửu Long, cứ điểm của các đại điền chủ và trùm đất đai toàn Việt Nam suốt hơn mấy thế kỷ, 70% dân số nông thôn đă thuộc nhóm thu nhập trung b́nh, sở hữu hơn 80% đất và hơn 60% nông cụ.
Không chỉ vậy, tiêu chuẩn về cái gọi là tá điền, trung nông, phú nông cũng hoàn toàn vượt trội so với cái mà chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng ḥa ở miền Bắc xây dựng.
Ví dụ, theo phân tích của Minh‐Tam T. Bui và Arayah Preechametta, nếu chương tŕnh “Người cày có ruộng” xác định người sở hữu từ 1 đến 3 ha đất là “bần cố nông”, cũng những người này sẽ bị cáo buộc là “địa chủ trung lưu” trong hệ thống chính trị sau 1975.
Bảng so sánh sự khác biệt trong cách thức phân loại các chủ đất giữa hai hệ thống, “Người cày có ruộng” của Việt Nam Cộng ḥa và hệ thống chính trị sau 1975. Nguồn: Nghiên cứu “Land Inequality or Productivity: What Mattered in Southern Vietnam after 1975?”.
Như vậy, có thể khẳng định rằng trước 1975, chế độ tá điền đă bị băi bỏ, công b́nh đất đai đă được thiết lập tại miền Nam Việt Nam, và người nông dân cũng đă trải nghiệm niềm hạnh phúc của “Người cày có ruộng” trong ít nhất 5 năm.
Nghiên cứu chi tiết của Charles Stuart Callison, một trong số ít các tác giả phương Tây gắn bó với chính sách cải cách đất đai của VNCH, khẳng định rằng sự ủng hộ của các nhóm dân cư như nông dân, tá điền và người sinh sống tại vùng nông thôn miền Nam Việt Nam dành cho phe nổi dậy Việt Cộng đă giảm rơ rệt.
Ông chỉ ra sức mạnh quân sự cũng như nền tảng ủng hộ quần chúng của Việt Cộng đă không c̣n như xưa, đặc biệt sau trận Tết Mậu Thân 1968. Nguyễn Văn Thiệu ở một mức độ nào đó đă chiến thắng cuộc chiến du kích và nổi dậy với Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam.
Sự kiện Sài G̣n thất thủ, v́ vậy, có nhiều cơ sở để được xem là một thất bại quân sự thuần túy của một đội quân bị tiêu giảm nhiều nguồn tài lực hỗ trợ so với trước đó, cùng với những sai lầm chiến thuật khác; thay v́ là một thất bại về dân vận và nền tảng ủng hộ đại chúng như nhiều tài liệu và nhà quan sát phân tích.
Tương tự cũng giúp các thương phế binh trở về dân sự qua các chương tŕnh dạy nghề, cũng như cấp dưỡng lương bổng để tránh nổi loạn, cũng như không làm xiêu ḷng các quân nhân tại ngủ nếu thấy chính phủ không đối xử tốt với đồng đội của ḿnh bị tàn phế.
Có dạo ḿnh thấy ḿnh thấy thương phế binh cắm dùi, chiếm đất của thiên hạ để xây nhà cho họ tại Đà Lạt. Sau này mới hiểu là chính phủ Việt Nam Cộng Hoà có chương tŕnh chuyển các thương phê b́nh lên Đà Lạt và nhiều nơi khác để trở về đời sống dân sự. Đà Lạt có làng thương phế binh nếu ḿnh không lầm nằm gần viện đại học Đà Lạt. H́nh như bố của ông Thi Đà Lạt, khi xưa làm giám đốc làng thương phế binh th́ phải. Đà Lạt ít người nên thương phế binh dạo đó gốc Đà Lạt chắc ít nhưng chính phủ chuyển về Đà Lạt nhiều nên bắt đầu có nạn xây nhà cửa không giấy phép.
Người ta nói lính trinh sát 302 khi xưa là kiêu binh nhưng ḿnh nghĩ mấy ông thương phế binh mới chính là kiêu binh, thí mạng cùi th́ có ai dám lộn xộn. C̣ Giao, c̣ Mạnh hay c̣ Đào cũng bỏ chạy tá lả khi gặp mấy ông này. Nay đọc tài liệu xưa mới hiểu có chương tŕnh đưa thương phế binh lên Đà Lạt,
Chính phủ Việt Nam Cộng Ḥa (VNCH) coi việc chăm sóc thương phế binh (TPB), những cựu quân nhân bị thương tật do chiến tranh là một phần quan trọng của chính sách xă hội và quân sự, nhằm tri ân sự hy sinh, ổn định xă hội và khuyến khích tinh thần binh sĩ. Các chương tŕnh này được xây dựng dựa trên Hiến pháp của đệ nhất cộng hoà năm 1956 và các luật sau đó, như Luật Thương Binh năm 1964, với ngân sách riêng từ Bộ Quốc pḥng và Bộ Xă hội Lao động. Ước tính, đến tháng 4 năm 1975, có khoảng 20.000–30.000 TPB VNCH, và chính phủ hỗ trợ họ qua bốn trụ cột chính: trợ cấp tài chính, y tế, tái định cư và việc làm. Những nỗ lực này được đánh giá cao bởi các tổ chức quốc tế như USAID và Liên Hiệp Quốc lúc bấy giờ, giúp giảm gánh nặng xă hội và ngăn chặn bất ổn.
Đậu tú tài về Sàig̣n, ở nhà bà D́ ngay cây xăng Bà Huyện Thanh Quan, đối diện có trung tâm chỉnh h́nh cho các thương binh nên thấy họ ra vào nhiều, thấy thương nên ḿnh chả muốn dính dáng vào chiến tranh nên xin du học cho khoẻ đời nông dân.
Sau Hiệp định Genève 1954, VNCH đối mặt với chiến tranh du kích do Hà Nội chủ trương cài đặt lại cán bộ của họ để tiếp tục cuộc chiến và leo thang từ 1965 khi quân đội Mỹ, nghĩ là chỉ vài tháng sẽ dẹp xong mặt trận giải phóng miền Nam như ông thần Puchin nghĩ là trong ṿng vài ngày là dứt điểm Ukraina. Chính phủ Ngô Đ́nh Diệm (1955–1963) khởi xướng các chương tŕnh ban đầu, mở rộng dưới thời chính phủ Nguyễn Văn Thiệu (1967–1975) với sự hỗ trợ Mỹ.
Mục tiêu là “người cày có ruộng, phế binh có nhà”, khẩu hiệu nhấn mạnh công bằng xă hội. Xem phim thời sự khi đi xem xi-nê ở rạp Hoà B́nh hay Ngọc lan hay chiếu mấy vụ này. Thấy ông Thiệu chụp h́nh với nông dân có đất và thương phế binh có nhà, tuyên truyền này nọ. Theo báo cáo của Bộ Quốc pḥng VNCH, đến 1974, hơn 80% TPB được hỗ trợ, với quỹ hàng năm khoảng 10–15% ngân sách xă hội (tương đương hàng triệu USD thời đó, nhờ viện trợ Mỹ).
Ḿnh nhớ anh Ngữ, con đầu của ông bà Ấm Thảo xóm trên đường Thi Sách, kể trận chiếm lại HẢi LĂng, anh ta bị Việt Cộng bắn bay mất một con mắt nên được giải ngủ. Nghe kể lúc tái chiếm lại Quảng Trị, lính Việt Nam Cộng Hoà và bộ đội bác hồ chết như rạ. Hai bên đánh thuê cho các chủ nghĩa tư bản và cộng sản. Ḿnh có ông cậu ruột, quan sát viên trên máy bay bà già để xem Việt Cộng đóng quân ở đâu rồi bắn đạn khói để khu trực cơ bay lại thả bom. Có lần bị bắn hư con mắt, giải ngủ. Sau 75, Việt Cộng vào kêu anh là thành phần ác ôn, chỉ điểm cho giặc lái dội bom bộ đội bác hồ thế là đi tù mất 6 năm.
Chính phủ VNCH thành lập hệ thống toàn diện, phân loại TPB theo mức độ tàn tật (nhẹ: 10–30%, nặng: trên 50%, đặc biệt: mất chi hoặc mù). Các chương tŕnh được Nha Thương Binh quản lư (sau là Cục Thương Binh) thuộc Bộ Quốc pḥng, phối hợp với Hội Hồng Thập Tự và các tổ chức tôn giáo.
• Trợ cấp hàng tháng: TPB nhận tiền mặt dựa trên mức độ thương tật, từ 5.000–20.000 piastres/tháng (khoảng 10–40 USD thời giá), cộng thêm phụ cấp gia đ́nh (vợ/con). TPB nặng được miễn thuế và ưu tiên giáo dục con cái.
• Quỹ Hưu Trí Đặc Biệt: TPB trên 50% tàn tật được hưu trí sớm, với mức 70–100% lương quân sự cuối cùng. Năm 1972, hơn 15.000 TPB nhận trợ cấp định kỳ, giúp họ tránh nghèo đói.
• Bệnh viện chuyên ngành: Xây dựng các trung tâm như Bệnh viện Grall (Sài G̣n) và các chi nhánh ở Đà Nẵng, Huế, Cần Thơ, chuyên phục hồi chi giả, chỉnh h́nh và tâm lư. Hợp tác với Mỹ cung cấp thiết bị (chân tay nhân tạo).
• Chương tŕnh phục hồi: Miễn phí khám chữa, thuốc men và liệu pháp (vật lư trị liệu). Đến 1970, hơn 5.000 TPB được lắp chi giả.
• Hỗ trợ tâm thần: Các chương tŕnh chống trầm cảm sau chấn thương, kết hợp với cố vấn Mỹ. Vụ này ở Hoa Kỳ, đa số các cựu chiến binh đều dính phải nên ḿnh không hiểu ở Việt Nam có bị hay không. Bộ đội bác hồ chắc không ít th́ nhiều chắc vẫn bị. Ḿnh có ông chú họ, ở quê bị thương ở chiến trườn ghiền nam, kể là sợ lắm cháu ơi. Sống sót về quê được là may rồi.
• Chương tŕnh “Phế Binh Có Nhà”: Phân phối đất đai và nhà ở tại các khu tái định cư như Vùng 4 Chiến Thuật (miền Tây), Đà Lạt và ngoại ô Sài G̣n. Ḿnh đoán lư do Đà Lạt là v́ đa số các vùng khác đều bị Việt Cộng chiếm đóng, vùng xôi đậu, nên họ chỉ cho TPB về những nơi an toàn, gần thành phố.
Mỗi TPB nặng nhận 1–2 hecta đất canh tác, hỗ trợ giống cây và vốn vay. Liên kết với luật“Người Cày Có Ruộng”: TPB được ưu tiên trong cải cách ruộng đất (Luật 1970), nhận ruộng từ địa chủ, giúp hàng ngh́n gia đ́nh ổn định.
• Kết quả: Đến 1974, khoảng 10.000 TPB có nhà riêng, giảm t́nh trạng vô gia cư.
TPB c̣n nhúc nhích, sử dụng chân tay được th́ phải dạy họ nghề để làm ăn, tự nuôi thân và vợ con. Các trung tâm dạy nghề miễn phí (nông nghiệp, cơ khí, may mặc) tại Sài G̣n và các tỉnh. Hợp tác với ILO (Tổ chức Lao động Quốc tế) cung cấp học bổng.
Ở xóm C̣ Đào, có hai ông thần Sơn và Tánh , thợ may, không thấy đi lính. Không biết họ là thương phê b́nh, hay lính kiểng, để đại đội trưởng lănh lương của họ, rồi ở nhà may áo quần cho dân choai choai Đà Lạt.
• Ưu tiên tuyển dụng: TPB được quota 10–20% trong công chức nhà nước và công ty, cộng thêm ưu đăi thuế cho chủ sử dụng lao động. Đa số thanh niên đi lính hết nên thiếu nhân công, thợ thuyền.
• Hỗ trợ kinh doanh: Vay vốn lăi suất thấp qua Ngân hàng Phát triển Nông thôn. Dạo ấy cứ nghe đài phát thanh nói về ngân hàng phát triển nông thôn mà mấy ông kẹ về ban đêm th́ bù trớt.
Các chương tŕnh này không chỉ cứu trợ mà c̣n củng cố ḷng trung thành của quân đội, góp phần vào sự ổn định xă hội miền Nam. Theo đánh giá của USAID (1973), VNCH dẫn đầu Đông Nam Á về chăm sóc TPB, với tỷ lệ tái ḥa nhập xă hội lên 70%. Tuy nhiên, chiến tranh leo thang làm ngân sách eo hẹp, và sau 1975, nhiều TPB rơi vào hoàn cảnh khó khăn do thiếu hỗ trợ từ chính quyền mới. Có người bị đưa đi cải tạo như ông cậu ḿnh mất 6 năm. Hy sinh đời bố củng cố đời con nên sau này được đi Hoa Kỳ theo diện H.O.
Lần đầu tiên về quê, ngủ lại đêm nhà thờ ông bà, sáng 5 giờ sáng th́ nghe cái loa phường đọc tên các người trong làng đă hy sinh tại mặt trận Điện Biên Phủ, được chính phủ cấp tiền cho gia đ́nh của liệt sĩ. Có ông chú bị thương tại chiến trường Nam Bộ, nghe nói được nhà nước hổ trợ khi về quê. Nhưng ḿnh đoán các thương binh của Việt Nam Cộng Hoà th́ chắc chả được ǵ trong tinh thần hoà giải hoà hợp dân tộc.
Hàng năm ở quận Cam hay trên San Jose, ḿnh thấy cộng đồng người Việt tổ chức đại nhạc hội để gây quỹ cho thương phế binh tại Việt Nam. Nghe nói sau 75, thành phần này te tua, không được hổ trợ ǵ cả thêm có nợ máu với bộ đội nên nghe nói cuộc đời họ te tua lắm. Ăn mày, bán nhang, bán vé số,…
Có anh kia quen trên mạng, sinh sống tại Việt Nam, thương phế binh, kêu là anh ta có nhận được tiền của người Mỹ gốc Việt tại Hoa Kỳ gửi về nhưng ḿnh đoán chỉ tượng trưng thôi. Giúp đỡ tinh thần của họ lên cao một tí để sống c̣n v́ họ mới chính là người thua cuộc hoàn toàn trong cuộc chiến. Người nào may mắn, được đi theo diện H.O. Hay đoàn tụ th́ có thể hy sinh đời bố củng cố đời con c̣n nếu ở lại Việt Nam th́ đời con đời cháu cũng khó ngóc đầu lên.
Những chương tŕnh giúp thương phế binh tại Việt Nam là minh chứng cho tinh thần nhân đạo, nhắc nhở rằng hy sinh v́ đất nước xứng đáng được tri ân muôn đời dù bên thua cuộc hay thắng cuộc. Họ chỉ v́ sinh ra tại miền nam hay trên vỹ tuyến 17 rồi được đào tạo và gia nhập quân đội hay bộ đội rồi bắn nhau như trường hợp của cuốn phim “Ngày Giỗ”. Hai anh em sinh ra tại Sàig̣n. Ông bố đấu tranh chống chính quyền Sàig̣n, rồi bị cảnh sát dí nên trốn vào bưng, đem theo người em. Người anh th́ bị bệnh nên bà mẹ không cho đi theo. Lớn lên, người anh đi lính Cộng Hoà, c̣n người em vào bưng th́ đi lính cách mạng.
Một hôm trên chiến trường, người anh bắn chết một cán binh Việt Cộng th́ khám phá ra là em ḿnh. Sau 75, người anh đi tu để sám hối một đời oan nghiệt. Ai buồn đời th́ xem đường dẫn phim ngắn “Ngày Giỗ” của đạo diễn Hàm Trần.
https://youtu.be/0CJE1p7eS9c?si=48fO4lyk04uugiUr
Ḿnh có 2 ông chú ruột, 1 bị Tây bắn chết, 1 bị B52 của Mỹ dập chết trên đường vào Nam c̣n ông cụ ḿnh vào nam v́ không muốn tiếp tục làm nông dân. Sau 75, bị cải tạo 15 năm. C̣n chú họ hy sinh hay bị thương tại chiến trường miền nam th́ đếm không hết. Bên ngoại th́ đi lính miền nam, bị thương, chết cũng nhiều. Cho thấy chiến tranh chỉ toàn là chết chóc, chả giúp được ǵ. Chán Mớ Đời
Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen
Nguyễn Hoàng Sơn