Kelly Williamson, nhân viên của Amazon, thức dậy lúc 5h30 sáng v́ tin nhắn của công ty giục cô đọc email "Xem ngay và ở nhà hôm nay".
Cùng lúc đó, nữ nhân viên 55 tuổi ở Austin, Texas, nhận tin báo thẻ ra vào công ty, máy tính của cô đă bị vô hiệu hóa. Kelly có 90 ngày t́m việc khác, c̣n đồ đạc cá nhân sẽ được gửi về nhà qua đường bưu điện.
Cùng bị sa thải đột ngột như Kelly có 14.000 nhân viên khác của Amazon. UPS cũng giảm 14.000 vị trí quản lư trong 22 tháng qua. Vài ngày trước, Target tuyên bố cắt 1.800 vai tṛ tương tự.
Các nhà tuyển dụng lớn nhất nước Mỹ đang phát đi thông điệp mới cho dân văn pḥng: "Chúng tôi không cần người".
Hội chợ việc làm ở Chicago tháng 6/2025 thu hút đông lao động tham gia. Ảnh: WSJ
Một "b́nh thường mới" hơn đang xuất hiện trong bức tranh việc làm Mỹ. Các công ty lớn cắt giảm sâu vị trí văn pḥng, để lại ít cơ hội cho cả lao động kinh nghiệm và người mới vào nghề. Dữ liệu gần đây cho thấy gần hai triệu người Mỹ đă thất nghiệp từ 6 tháng trở lên.
Đứng sau làn sóng sa thải này, một phần là việc các công ty đón nhận trí tuệ nhân tạo (AI). Giới điều hành hy vọng AI xử lư được nhiều công việc của nhân viên văn pḥng lương cao. Các nhà đầu tư cũng thúc đẩy ban lănh đạo làm việc hiệu quả hơn với ít nhân viên hơn.
Điều này đang định h́nh lại công việc văn pḥng ở Mỹ. Quản lư phải giám sát nhiều nhân viên hơn, trong khi nhân viên giữ được việc phải gánh khối lượng công việc nặng nề. Tái cấu trúc liên tục tạo cảm giác bấp bênh và thu hẹp lựa chọn của người t́m việc.
Trái ngược, cơ hội cho giới "cổ cồn xanh" (lao động chân tay) hoặc lao động kỹ thuật tay nghề cao lại tăng. Các công ty cho biết thiếu hụt thợ, nhân viên y tế, khách sạn, xây dựng, nhưng tạm dừng tuyển tư vấn viên, quản lư. Họ cũng triển khai AI để đảm nhận các việc như kế toán, giám sát gian lận.
Sau 10 tháng t́m việc thất bại, Chris Reed, 33 tuổi ở Texas, trụ cột của gia đ́nh có ba con nhỏ, buộc phải nhận công việc bán ôtô. "Tôi có kinh nghiệm, đủ điều kiện trong ngành công nghệ, nhưng không t́m được việc làm", Reed nói.
Để cầm cự trong khi nộp đơn xin việc mới, anh rút cạn quỹ hưu trí, bán hết cổ phiếu, tiền điện tử, thậm chí cả bộ sưu tập thẻ Pokémon của hai cha con. Cuối cùng, Reed mất khả năng trả nợ và bị ngân hàng tịch biên nhà.
Hiện tại, anh phải làm việc tại đại lư ôtô, mất hơn hai giờ di chuyển mỗi ngày, thường làm từ 8h30 sáng đến 9h tối. Sự mất cân bằng công việc - cuộc sống khiến anh kiệt sức.
Các công việc văn pḥng từng là thứ nhiều người Mỹ khao khát. Họ trả nhiều tiền cho bằng đại học để có công việc thoải mái như quản lư nhân sự hay kỹ sư bậc trung. Giờ đây, vị trí từng ổn định này giống như một quả bom nổ chậm.
Các nhà kinh tế tại Ngân hàng Dự trữ Liên bang Philadelphia phát hiện, những công việc lương cao, yêu cầu bằng cử nhân lại dễ bị AI ảnh hưởng nhất. Ngay cả khi kinh tế tăng trưởng, tuyển dụng vẫn yếu đi, các công ty trở nên kén chọn hơn.
Điều này đang bóp nghẹt cơ hội của sinh viên mới ra trường. Theo Hiệp hội các trường Đại học và Nhà tuyển dụng Quốc gia, lứa sinh viên tốt nghiệp 2025 nộp nhiều đơn hơn năm 2024, nhưng nhận được ít lời mời hơn.
"Tôi cảm giác như đang cố leo lên cái thang vừa bị rút mất", Kobe Baker, 23 tuổi, nói. Anh bắt đầu t́m việc từ tháng 1/2025 sau khi tốt nghiệp Đại học Baylor nhưng chỉ nhận lại sự im lặng. Baker hy vọng vào thị trường việc làm New York nhưng cuối cùng phải làm công việc dịch vụ khách hàng vào cuối tháng 9.
Trong khi đó, các CEO khẳng định hiệu quả tăng vọt. Mike Hoffman, CEO công ty tư vấn SBI, cho biết 6 tháng qua đă cắt giảm 80% đội ngũ phát triển phần mềm nhưng năng suất tăng. "AI của chúng tôi tự viết code Python", ông nói.
Hôm thứ Hai, công ty học trực tuyến Chegg cũng thông báo cắt giảm 388 việc làm (khoảng 45% nhân lực) khi chuyển sang mô h́nh AI tự động trả lời câu hỏi sinh viên.