[pizza]

Là sủng phi của Tấn Hiến Công (晋献公), quốc chủ nước Tấn, Lệ Cơ không chỉ khiến vua say mê mà còn góp phần dẫn đến cuộc nội loạn cung đình được gọi là “Ly Cơ chi loạn”. Từ đó, hậu thế xếp bà vào hàng “hồng nhan họa thủy” – người đẹp khiến nước nhà suy vong.

Lệ Cơ - Mỹ nhân độc ác nhất thời Xuân Thu
Trong thời Xuân Thu (khoảng 722–479 TCN) – giai đoạn đầy biến động chính trị của Trung Hoa cổ đại – hình tượng Lệ Cơ (驪姬, còn gọi là 麗姬) nổi lên như một mỹ nhân tuyệt sắc nhưng cũng là biểu tượng bi kịch của mưu mô và quyền lực.

Lệ Cơ vốn là công chúa nước Ly Nhung (驪戎國), một tiểu quốc ở phía bắc nước Tấn. Năm 672 TCN, Tấn Hiến Công đem quân chinh phạt Ly Nhung. Để cầu hòa, quốc chúa Ly Nhung dâng hai con gái là Lệ Cơ và Thiếu Cơ cho vua Tấn. Từ lần đầu gặp gỡ, Lệ Cơ đã khiến Hiến Công mê mẩn, sủng ái hết mực, thậm chí cho phép nàng tham dự bàn việc triều chính – điều chưa từng có tiền lệ. Chẳng bao lâu, bà sinh hoàng tử Cơ Hề Tề, còn em gái sinh ra Cơ Trác Tử.

Lúc ấy, Hiến Công đã có nhiều con trai trưởng thành, nổi bật là Thái tử Cơ Thân Sinh, cùng hai công tử Cơ Trùng Nhĩ và Cơ Di Ngô, đều được xem là hiền tài. Nhưng vì quá sủng ái Lệ Cơ, vua nảy ý định phế Cơ Thân Sinh để lập con bà làm thế tử. Đó chính là khởi đầu của một chuỗi bi kịch. Lệ Cơ hiểu rõ lòng vua, liền âm thầm bày kế hãm hại Cơ Thân Sinh. Bà vu cho thái tử có hành vi “sàm sỡ” trong hậu cung, khiến vua sinh nghi nhưng chưa có chứng cứ. Không dừng lại ở đó, bà tiếp tục bày mưu tinh vi: bôi mật vào hoa để dụ ong bướm, rồi giả vờ bị Cơ Thân Sinh quấy rối trong vườn, khiến Tấn Hiến Công tin rằng con trai cả thật sự phạm tội.

Đến năm 655 TCN, Lệ Cơ tiếp tục hành động quyết liệt hơn. Bà sai người tráo thuốc độc vào phần thịt mà Cơ Thân Sinh chuẩn bị để dâng vua làm lễ tế. Khi thịt được mang đến, bà xúi vua cho thử trước, và khi chó cùng viên quan thử đều chết, Tấn Hiến Công nổi giận, kết tội phản nghịch. Cơ Thân Sinh phải trốn chạy rồi tự sát. Sau đó, Lệ Cơ tiếp tục vu cáo hai công tử Cơ Trùng Nhĩ và Cơ Di Ngô là đồng mưu, khiến họ buộc phải lưu vong. Tất cả chướng ngại trên con đường kế vị của con trai bà đều bị quét sạch.

Khi Tấn Hiến Công qua đời năm 651 TCN, Cơ Hề Tề được lập làm vua. Tuy nhiên, triều đình rối ren vì các đại thần ủng hộ những hoàng tử khác. Cuộc tranh đoạt bùng phát dữ dội, dẫn đến nội chiến – sử gọi là “Ly Cơ chi loạn”, một biến cố khiến nước Tấn chìm trong đổ nát.

Điểm đặc biệt ở Lệ Cơ là sự kết hợp giữa nhan sắc và mưu kế quyền lực. Bà không chỉ muốn đưa con mình lên ngôi mà còn tìm mọi cách để chi phối triều chính. Có lời đồn bà từng tư thông với Ưu Thi, một kẻ tài hoa được Tấn Hiến Công tin dùng, để gia tăng ảnh hưởng. Nhờ sắc đẹp, bà khiến vua “mê mẩn đến quên chính sự”, hầu như không rời khỏi hậu cung. Chính vì thế, việc lập Cơ Hề Tề làm thế tử không đơn thuần là tình mẹ con mà là cả một âm mưu chính trị tinh vi. Sách xưa có câu: “Lệ Cơ mỹ mạo tuyệt luân, khiến Tấn Hiến Công si mê, không dứt nổi.”

Tuy vậy, nhiều sử gia hiện đại cho rằng các câu chuyện quanh Lệ Cơ có thể đã được phóng đại, nhằm răn dạy hậu thế về hiểm họa của “mỹ nhân xen vào chính sự”. Dẫu sao, trong văn hóa Trung Hoa, bà vẫn được xem là một trong “Tứ đại yêu cơ” – cùng với Muội Hỉ, Đát Kỷ và Bao Tự – những người đẹp mang tiếng “khiến vua mê muội, làm nước suy vong”.

Truyền thuyết kể rằng, sau khi Tấn Hiến Công mất, Cơ Hề Tề vừa lên ngôi thì phe phản đối nổi dậy. Đại phu Lý Khắc đem quân đánh thẳng vào cung. Khi nghe tin con trai bị giết, Lệ Cơ hoảng loạn, chạy đến vườn cung rồi gieo mình xuống giếng. Lý Khắc sai người vớt xác lên, mổ bụng, xẻ thịt ném đi. Cảnh tượng bi thảm ấy trở thành biểu tượng cho kết cục bi đát của sắc đẹp và mưu quyền.

Song, nếu nhìn công bằng hơn, Lệ Cơ không phải là nguyên nhân duy nhất khiến nước Tấn rơi vào hỗn loạn. Trách nhiệm lớn nhất vẫn thuộc về Tấn Hiến Công – vị vua si mê sắc đẹp đến mức bỏ bê chính sự. Bên cạnh đó là một hệ thống chính trị rối ren, nơi quyền lực bị chia năm xẻ bảy và lòng người nghi kỵ. Chính bối cảnh ấy đã tạo điều kiện để những người như Lệ Cơ có thể can dự sâu vào việc triều chính.

Từ góc nhìn lịch sử, Lệ Cơ là sản phẩm của một thời đại mà vẻ đẹp và quyền lực bị đặt sai chỗ. Khi sắc đẹp trở thành công cụ để giành quyền, và khi nhà vua để dục vọng che mờ lý trí, bi kịch là điều không thể tránh. Câu chuyện của bà trở thành lời cảnh tỉnh cho hậu thế: quyền lực, nếu bị dẫn dắt bởi ham muốn cá nhân, sẽ sớm đẩy quốc gia vào diệt vong.

VietBF@ sưu tập