Bị bạn trêu “thân h́nh không cân đối”, nữ sinh 17 tuổi ám ảnh ngoại h́nh, ăn kiêng khắt khe dẫn đến kiệt sức, phải nhập viện.
Từ một lời trêu đùa trong giờ thể dục, N.B.H., học sinh lớp 11 (ở Hà Nội), bắt đầu soi xét cơ thể và ám ảnh với cân nặng. Em t́m mọi cách giảm cân, từ ăn kiêng, nhịn ăn đến tập luyện quá mức với mong muốn "gọn gàng hơn".
Khi cơ thể suy kiệt, H. được đưa vào viện và chẩn đoán mắc chán ăn tâm thần (Anorexia Nervosa) – một dạng rối loạn hành vi ăn uống nguy hiểm.
Chiều 13-10, chia sẻ về rối loạn hành vi ăn uống ở trẻ vị thành niên, bác sĩ Ngô Tuấn Khiêm (Pḥng Rối loạn cảm xúc và Rối loạn ăn uống, Viện Sức khỏe Tâm thần - Bệnh viện Bạch Mai), cho biết sáu tháng trước khi nhập viện, H., nặng 62 kg, cao 1,6 m. Từ lời trêu đùa "thân h́nh không cân đối", em dần thu ḿnh, ngại ra ngoài và sợ đến trường v́ lo bị chê cười.
Mong muốn "trở nên gọn gàng hơn", H. t́m cách giảm cân trên mạng xă hội, bắt đầu nhịn ăn sáng, cắt 2/3 khẩu phần, hạn chế tinh bột và đồ ngọt, đồng thời tập thể dục 2–3 tiếng mỗi ngày. Chỉ sau vài tuần, em giảm gần 10 kg nhưng vẫn thấy "chưa đủ đẹp", tiếp tục siết chế độ ăn khắt khe hơn.
Cân nặng giảm xuống 45 kg, H. mệt mỏi, mất kinh ba tháng nhưng không đi khám v́ sợ phải dừng chế độ ăn. Một buổi chiều, em ngất xỉu tại nhà. Khi nhập viện, bác sĩ ghi nhận mạch chỉ 48 lần/phút, huyết áp 80/50 mmHg, BMI 16,4 (mức gầy độ 2, được coi là thiếu cân nghiêm trọng).
Với chẩn đoán chán ăn tâm thần, bệnh nhân có chỉ định điều trị nội trú, trị liệu tâm lư và hướng dẫn dinh dưỡng. Sau ba tuần điều trị, H. ăn uống tốt hơn, tăng cân và sức khỏe dần ổn định. Một tháng sau xuất viện, em đă hồi phục và không c̣n sợ tăng cân.
Ăn vô độ rồi tự hành hạ bản thân v́ ám ảnh cân nặng
Các bác sĩ Viện Sức khỏe Tâm thần cho biết, không chỉ có những trường hợp chán ăn, rối loạn ăn uống c̣n có thể biểu hiện theo hướng ngược lại là ăn vô độ và mất kiểm soát.
Trường hợp của L.T.L. (18 tuổi) là ví dụ điển h́nh. Cô từng trải qua những cơn thèm ăn dữ dội, có thể ăn lượng lớn khoai tây chiên, ḿ tôm, pizza, bánh rán chỉ trong vài giờ.
Những cơn ăn mất kiểm soát lặp lại 2–3 lần mỗi tuần, sau đó là cảm giác tội lỗi, xấu hổ và tự trách. Để "sửa sai", L. móc họng gây nôn, lạm dụng thuốc nhuận tràng.
Ban đầu, gia đ́nh nghĩ đó chỉ là thay đổi sinh lư tuổi mới lớn, nhưng khi cân nặng tăng nhanh và con ngày càng rơi vào ṿng luẩn quẩn ăn – tội lỗi – tự trừng phạt, họ mới đưa đi khám. L. được chẩn đoán mắc ăn vô độ tâm thần (Bulimia Nervosa).
Sau 15 ngày điều trị tại Viện Sức khỏe Tâm thần, L. không c̣n các cơn ăn vô độ, nhận thức tích cực hơn về cơ thể, ăn uống lành mạnh trở lại.
Khi nỗi sợ tăng cân biến thành bệnh lư tâm thần
Bác sĩ Phạm Thị Nguyệt Nga, Viện Sức khỏe Tâm thần, cho biết rối loạn hành vi ăn uống là bệnh lư tâm thần nghiêm trọng, không phải "sở thích" hay "thói quen sống". Người bệnh thường bị ám ảnh cân nặng, vóc dáng và ăn uống.
"Ở tuổi vị thành niên, trẻ rất nhạy cảm với áp lực ngoại h́nh. Những lời trêu đùa tưởng như vô hại có thể để lại tổn thương sâu sắc"- bác sĩ Nga nói.
Theo thống kê, rối loạn ăn uống ảnh hưởng đến 1,2% nam và 5,7% nữ vị thành niên, xu hướng tăng trong những năm gần đây. Nguyên nhân có thể đến từ sự không hài ḷng về cơ thể, tính cầu toàn, lo âu, trầm cảm, áp lực học tập hay mạng xă hội – nơi thường quảng bá h́nh thể "lư tưởng".
Các bác sĩ khuyến cáo, giảm cân nhanh, thay đổi đột ngột trong thói quen ăn uống hoặc tập luyện quá mức là tín hiệu cảnh báo. Phát hiện sớm và điều trị đúng giúp trẻ hồi phục. Những người xung quanh cần lắng nghe, đồng hành giúp trẻ thay đổi nhận thức.
VietBF@sưu tập