Một đoạn video lan truyền trên YouTube cách đây hơn 10 năm vẫn khiến nhiều người kinh ngạc: một người đàn ông 58 tuổi mắc bệnh Parkinson run rẩy, bước đi khó khăn trong hành lang bệnh viện bỗng đạp xe thẳng tiến ngoài trời một cách nhẹ nhàng và vững vàng.
Người dân Tel Aviv đạp xe thư giăn dọc bờ biển. Ảnh tư liệu - minh họa: Thanh B́nh/TTXVN
Cảnh tượng tưởng chừng phi lư ấy đă khơi nguồn cho hàng loạt nghiên cứu y học về tác dụng của việc đạp xe đối với người bệnh Parkinson, một căn bệnh thoái hóa thần kinh ảnh hưởng đến khoảng 200.000 người tại Pháp và 12 triệu người trên thế giới.
Phóng viên TTXVN tại châu Âu cho biết hiện tượng này được 2 bác sĩ người Hà Lan mô tả trên tạp chí Y học New England năm 2010 nhưng mối quan tâm của giới khoa học thực ra đă bắt đầu từ năm 2003, khi bác sĩ thần kinh người Mỹ Jay Alberts trong một chuyến đạp xe đường dài cùng một phụ nữ bị Parkinson nhận thấy chữ viết và khả năng vận động của bạn đồng hành cải thiện rơ rệt sau vài ngày. Kể từ đó, ông tiến hành nhiều thử nghiệm và chứng minh rằng đạp xe đều đặn trên xe cố định với cường độ từ trung b́nh đến cao có thể giúp giảm tới 35% các triệu chứng và làm chậm tiến triển của bệnh. Từ kết quả ấy, ông phát triển chương tŕnh “Đạp xe cho người bệnh Parkinson” (Pedaling for Parkinson’s) và được áp dụng tại nhiều trung tâm y học phục hồi ở Mỹ.
Nhiều nghiên cứu khác tại châu Âu cũng đi đến kết luận tương tự. Một phân tích tổng hợp năm 2021 trên 22 nghiên cứu đối với 505 bệnh nhân cho thấy đạp xe giúp cải thiện vận động, giữ thăng bằng, tăng tốc độ đi bộ và nâng cao chất lượng cuộc sống. Các nhà khoa học cho rằng hoạt động này kích thích các vùng năo điều khiển vận động, tạo nên tác dụng tích cực lâu dài, dù hiệu quả tức th́ có thể không rơ rệt.
Theo bác sĩ Maud Elbel, chuyên khoa phục hồi chức năng tại Viện Đại học Phục hồi chức năng Clemenceau thuộc thành phố Strasbourg của Pháp, hoạt động thể chất "là một loại thuốc như bao loại thuốc khác”. Từ năm 2018, bà Elbel đă triển khai chương tŕnh luyện tập 6 tuần cho người bệnh Parkinson giai đoạn nhẹ, kết hợp xe đạp, đi bộ, yoga, bơi và bóng bàn. Mỗi nhóm 4 – 5 người, tập 3 buổi/tuần và mỗi buổi nửa ngày. Kết quả bước đầu rất tích cực: sức mạnh cơ bắp tăng, tinh thần thoải mái hơn, nhiều người giảm được liều thuốc điều trị.
Tuy nhiên, khảo sát của Hiệp hội Parkinson Pháp (France Parkinson) năm 2024 với hơn 3.300 bệnh nhân cho thấy gần một nửa vẫn chưa đạt mức vận động tối thiểu mà Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến nghị: tương đương 150 phút hoạt động trung b́nh hoặc 75 phút hoạt động mạnh mỗi tuần. Nhiều người ngừng tập sau khi phát hiện bệnh v́ lo sợ ngă hoặc mệt mỏi.
Các bác sĩ khẳng định đạp xe không chỉ là môn thể thao phù hợp với người mắc Parkinson mà c̣n là liệu pháp điều trị hiệu quả, an toàn và ít tốn kém. Tùy t́nh trạng bệnh, người tập có thể sử dụng xe đạp cố định, xe đạp 3 bánh hoặc xe đạp điện trợ lực, giúp duy tŕ nhịp vận động đều và cảm giác tự chủ.