Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đă lên tiếng báo động về t́nh h́nh mà ông gọi là "nguy cấp" tại Nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia – cơ sở hạt nhân lớn nhất châu Âu hiện do Nga kiểm soát – sau khi nơi này bị ngắt khỏi lưới điện Ukraine suốt 7 ngày liên tiếp, mức kỷ lục kể từ khi chiến tranh bùng nổ.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky. Ảnh Getty Images/NZHerald
Trong thông điệp tối 30/9, ông Zelensky nhấn mạnh rằng Nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia hiện chỉ hoạt động nhờ các máy phát điện diesel để duy tŕ hệ thống an toàn cốt lơi, sau khi các đường dây điện bên ngoài bị phá hủy trong các cuộc tấn công. Nhà lănh đạo Ukraine cảnh báo, cả nhà máy lẫn các máy phát điện đều không được thiết kế để chịu đựng trong điều kiện này quá lâu; thực tế đă có một máy phát dự pḥng bị hỏng.
Ông Zelensky cáo buộc Nga cố t́nh ngăn cản nỗ lực sửa chữa bằng việc tiếp tục pháo kích quanh thành phố Enerhodar gần tiền tuyến sông Dnipro. Nhà lănh đạo Ukraine cảnh báo hành động này không chỉ đe dọa Ukraine mà c̣n vượt ngoài biên giới.
Trong khi đó, Moscow – bên kiểm soát nhà máy Zaporizhzhia từ năm 2022 – tuyên bố đang cung cấp điện khẩn cấp và đổ lỗi cho chính quyền Ukraine gây hư hại hệ thống lưới điện.
Mặc dù cả 6 ḷ phản ứng vẫn tạm ngừng hoạt động từ khi Nga kiểm soát nhà máy, cơ sở này vẫn cần nguồn điện ổn định để làm mát ḷ phản ứng và ngăn chặn nguy cơ thảm họa hạt nhân.
Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) cũng lên tiếng. Tổng giám đốc Rafael Grossi xác nhận cơ quan đang duy tŕ liên lạc thường xuyên với cả hai bên để t́m cách khôi phục kết nối điện. Ông nhấn mạnh các máy phát diesel là “tuyến pḥng thủ cuối cùng” và việc phụ thuộc vào chúng không thể bền vững về mặt an toàn hạt nhân.
Nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia từ lâu đă là tâm điểm lo ngại về an toàn hạt nhân kể từ khi chiến sự bùng phát, với các vụ pháo kích, mất điện triền miên và khó khăn trong duy tŕ nhân sự dưới sự kiểm soát của Nga.
Ông Zelensky cảnh báo, t́nh trạng mất điện kéo dài lần này là một bước leo thang mới, vô cùng nguy hiểm.