Khi khu phức hợp lịch sử Singha Durbar ở Kathmandu bốc cháy tuần trước, những người biểu tình ở Nepal đã treo lên cổng vàng chạm trổ một lá cờ manga: hình đầu lâu đội mũ rơm. Sự đối lập giữa biểu tượng hoạt hình và tòa nhà chính quyền tưởng như lạc điệu, nhưng với thế hệ Gen Z đang đòi thay đổi và đã khiến thủ tướng bị lật đổ, đó là thông điệp có chủ đích: “đã đến lúc chống lại quyền lực độc đoán”.
Lá cờ của Luffy: từ thế giới giả tưởng đến chính trường
Lá cờ ấy bắt nguồn từ One Piece (1997) của Eiichiro Oda: câu chuyện về thuyền trưởng hải tặc Monkey D. Luffy và băng Mũ Rơm dong buồm dưới Jolly Roger đội chiếc mũ rơm đặc trưng. Với fan, lá cờ tượng trưng cho hành trình theo đuổi ước mơ, giải phóng những cộng đồng bị áp bức, và tinh thần thách thức “Chính quyền Thế giới” trong truyện.
Nhân vật Luffy luôn tươi cười giữa nghịch cảnh, quyết liệt nhưng lạc quan, sở hữu cơ thể cao su có thể kéo giãn, bật nảy, né bắt—một lối thoát ẩn dụ trước mọi vòng vây. Không ngạc nhiên khi giới trẻ mượn lá cờ ấy để nói lên khát vọng tự do và không khuất phục.
Biểu tượng văn hóa đại chúng: ngôn ngữ chung của các phong trào
Từ Indonesia, Philippines, Nepal đến cả các cuộc tuần hành ở Paris, cờ Mũ Rơm xuất hiện như một mã thị giác giúp người trẻ nhận ra nhau và tập hợp. Các học giả văn hóa chỉ ra: biểu tượng đại chúng trong thời mạng xã hội có thể cô đọng thông điệp, khiến đám đông “hiểu nhau mà không cần cùng ngôn ngữ”.
Một chuyên gia manga–anime nhận xét, người xem “khó mà không cổ vũ Luffy” vì tính cách vui tươi, dám mạo hiểm và kiên định với mục tiêu.
Một nhà nghiên cứu truyền thông cho rằng biểu tượng vượt biên giới nhờ Internet, khuếch đại cảm xúc và “đỡ phải nói dài dòng”.
Một học giả khác nhấn mạnh Jolly Roger dễ tùy biến theo bối cảnh—từ việc thêm khẩu hiệu, phối màu, đến gắn với yêu sách cụ thể—nên vừa kết nối, vừa huy động người tham gia.
Nepal: “Phong trào của Gen Z phải nói bằng tiếng Gen Z”
Tại Kathmandu, bên cạnh cờ Mũ Rơm là những khẩu hiệu: “Gen Z sẽ không im lặng”, “Xa xỉ của các người là khổ đau của chúng tôi!”, “Nepo Babies”—ám chỉ sự phẫn nộ trước cảnh con cháu chính trị gia phô trương xa hoa trên mạng xã hội.
Một trong các tổ chức viên nói lá cờ “biểu trưng cho sự quyết liệt và không gì cản nổi”. “Rất nhiều bạn trẻ Nepal mê anime. Chúng tôi muốn cuộc vận động mang chất Gen Z, nên chọn biểu tượng Gen Z có thể liên hệ được.”
Khi thế giới số hòa vào đường phố
Kỷ nguyên mạng xã hội chứng kiến sự “remix” giữa văn hóa chính trị và văn hóa tiêu dùng:
Pepe the Frog từng được người biểu tình ủng hộ dân chủ ở Hong Kong tái diễn giải;
Ba ngón tay từ loạt phim The Hunger Games trở thành dấu hiệu kháng cự tại Thái Lan và Myanmar.
Trong cùng dòng chảy đó, cờ One Piece cung cấp một khung biểu tượng linh hoạt: dễ vẽ, dễ in, dễ lan truyền, dễ gắn thêm ngữ nghĩa địa phương.
Indonesia: biểu tượng trở thành “điểm sét đánh”
Tại Indonesia, lá cờ Mũ Rơm bỗng thành tâm điểm tranh cãi khi được treo trước Quốc khánh 17/8. Một số quan chức cáo buộc gây chia rẽ, thậm chí ví như phản quốc; truyền thông địa phương đưa tin về việc tịch thu cờ và xóa tranh tường. Các nhóm nhân quyền kêu gọi chấm dứt đàn áp tự do biểu đạt.
Một nghệ sĩ đường phố giải thích: bức vẽ Mũ Rơm là “lời cảnh báo cho chính phủ, hãy nhìn vào dân”—nhiều người giương cờ vì muốn được lắng nghe và kỳ vọng các vấn đề sẽ được giải quyết.
Sức mạnh của một chiếc mũ rơm
One Piece giữ kỷ lục thế giới về số bản in cho một bộ truyện do một tác giả; đã vượt mốc 500 triệu bản toàn cầu, sinh ra anime, podcast, cộng đồng fan khổng lồ, và bản chuyển thể live-action. Quy mô ấy biến lá cờ Mũ Rơm thành ngân hàng ký ức chung cho giới trẻ—ai cũng hiểu “đội mũ rơm” nghĩa là dám mơ lớn, dám chống bất công.
Kết
Từ cổng Singha Durbar đang cháy đến đại lộ ở Jakarta hay quảng trường tại Paris, lá cờ Mũ Rơm không còn là chi tiết trang trí của con tàu trong truyện tranh. Nó đã trở thành mật mã đoàn kết của Gen Z: vui tươi mà bất khuất, tưởng như “trẻ con” nhưng chứa đựng khát vọng chính trị chín chắn—một biểu tượng nói thay cho hàng nghìn câu chữ rằng: “Chúng tôi sẽ không im lặng.”