Erie, Pennsylvania — Cựu Tổng thống Barack Obama tối thứ Ba đă b́nh luận về vụ ám sát nhà hoạt động bảo thủ Charlie Kirk, nhấn mạnh rằng “bất kể bạn đứng ở đâu trên phổ chính trị, những ǵ xảy ra với Charlie Kirk là kinh hoàng và là một bi kịch.” Phát biểu diễn ra tại một sự kiện của Jefferson Educational Society ở Erie, nơi ông dành nhiều thời lượng để nói về t́nh trạng bạo lực chính trị leo thang và gọi thời điểm hiện nay là một “điểm bùng phát” đối với nước Mỹ.
Chia buồn và kêu gọi sự khoan dung trong tang tóc
“Thật ḷng, tôi không quen biết Charlie Kirk,” ông Obama nói, theo bản ghi do văn pḥng ông công bố. “Tôi biết sơ lược một số quan điểm của anh ấy. Tôi cho rằng các quan điểm đó là sai, nhưng điều đó không phủ nhận sự thật rằng đây là một bi kịch, và tôi chia buồn với gia đ́nh anh.”
Ông nhắc đến hoàn cảnh riêng của Kirk: “Anh ấy c̣n trẻ, có hai con nhỏ, một người vợ, và rất nhiều bạn bè, người ủng hộ. V́ vậy, chúng ta phải rộng ḷng với những người đang trong thời khắc tang thương và choáng váng.”
“Không thể có bạo lực” trong bất đồng chính kiến
Ông Obama cảnh báo về xu hướng bạo lực nhắm vào các nhân vật công chúng, liên hệ tới vụ sát hại Nghị sĩ bang Minnesota Melissa Hortman và chồng hồi tháng Sáu, đồng thời làm bị thương nặng một thượng nghị sĩ bang. “Không có điều kiện phụ nào ở đây: nền tảng của dân chủ là khả năng bất đồng, tranh luận gay gắt mà không viện đến bạo lực,” ông nói.
Ghi nhận những phản ứng điềm tĩnh từ cả hai đảng
Cựu tổng thống đặc biệt khen ngợi Thống đốc Utah Spencer Cox v́ cách ông này phản ứng sau cái chết của Kirk và cuộc truy nă hung thủ. Dù là một đảng viên Cộng ḥa bảo thủ, ông Cox — theo ông Obama — đă cho thấy “chúng ta có thể bất đồng nhưng vẫn tuân thủ một chuẩn mực ứng xử căn bản trong tranh luận công khai.” Ông cũng nói Thống đốc Pennsylvania Josh Shapiro đă thể hiện tinh thần tương tự.
Tiếp tục chỉ trích những tín hiệu nguy hại từ chính quyền đương nhiệm
Trong những tháng mở đầu của nhiệm kỳ Trump thứ hai, ông Obama đă liên tục xuất hiện tại các trường đại học, tổ chức cộng đồng để b́nh luận về các động thái của Tổng thống Donald Trump. Tối thứ Ba ở Erie, ông chỉ trích gay gắt ngôn ngữ hạ nhục đối thủ chính trị từ tổng thống và các trợ lư: “Khi tôi nghe không chỉ tổng thống hiện tại mà cả các phụ tá — những người có tiền sử gọi đối thủ là ‘kư sinh’, ‘kẻ thù’ cần được ‘nhắm mục tiêu’ — điều đó phản ánh một vấn đề rộng lớn mà tất cả chúng ta phải đối mặt.”
Trước đó, tại Hamilton College, ông Obama từng gọi các đe dọa nhắm vào đại học và hăng luật là “không thể tưởng tượng” và “đi ngược khế ước căn bản của người Mỹ.” Mùa hè qua tại Connecticut Forum ở Hartford, ông cảnh báo Hoa Kỳ đang “tiệm cận nguy hiểm” với một chính thể tập quyền hơn.
Quan ngại trước việc triển khai lực lượng liên bang trong các thành phố
Ông Obama cũng bày tỏ lo ngại về chiến dịch trấn áp tội phạm và di trú mà chính quyền hiện tại đang tiến hành ở các đô thị lớn, bao gồm việc triển khai Vệ binh Quốc gia. “Ngay tại Washington, DC, hiện đang có trạm kiểm soát, ICE phối hợp kiểm tra giấy tờ và chặn luồng giao thông. Đó không phải là điều chúng ta từng thấy trong bối cảnh không khẩn cấp,” ông nói, gọi đây là một “thời khắc nguy hiểm.”
Thông điệp cốt lơi: giữ vững chuẩn mực dân chủ
Từ lời chia buồn dành cho gia đ́nh Charlie Kirk đến lời kêu gọi hạ nhiệt ngôn từ, ông Obama vạch rơ một tuyến pḥng thủ cho nền dân chủ:
Tôn trọng nhân phẩm ngay cả khi bất đồng.
Khước từ bạo lực như một công cụ chính trị.
Bảo vệ không gian đối thoại nơi đối thủ có thể tranh luận mạnh mẽ mà vẫn giữ chuẩn mực ứng xử.
Ông kết thúc bằng lời nhắn gửi rộng hơn: muốn vượt qua thời khắc này, xă hội Mỹ cần tự kiềm chế, pháp quyền minh bạch, và lănh đạo có trách nhiệm — những điều chỉ có thể tồn tại khi người dân và các nhà lănh đạo cùng đặt nguyên tắc dân chủ lên trước lợi ích phe phái.