Đại danh y Hoa Đà (145 – 208) là thầy thuốc nổi tiếng cuối thời Đông Hán và đầu thời Tam Quốc trong lịch sử Trung Quốc. Ông được tôn vinh như một vị "thần y" và được xem là một trong những ông tổ của ngành Đông y ở Trung Quốc. Danh tiếng của Hoa Đà cũng được biết đến rộng rãi tại các quốc gia ở châu Á như Việt Nam, Nhật Bản và Hàn Quốc.
Hoa Đà để lại 38 bí quyết sống khỏe quý giá cho hậu thế, trong đó đặc biệt nhấn mạnh về việc ăn uống đúng cách để duy trì sức khỏe lâu dài. Một số lời dạy nổi bật của ông liên quan đến vấn đề ăn uống bao gồm:
- Ăn uống đúng mức, đúng giờ, đúng tiêu chuẩn mới bảo đảm an toàn sức khỏe; ăn quá nhiều dễ gây bệnh.
- Mỗi bữa ăn nên nhịn một miếng (ăn ít) để có thể sống lâu đến 99 tuổi; Để bách bệnh tiêu tan thì nên ăn uống để cơ thể đói khoảng 30% (chỉ ăn khoảng 70% nhu cầu).
- Ăn uống vội vàng, nuốt thức ăn thô sẽ làm tổn thương dạ dày, gây hại đường ruột. Nếu muốn khỏe mạnh, thức ăn phải được nhai kỹ, nghiền nát như bột giấy trước khi nuốt.
-
Ảnh minh hoạ.
Thạc sĩ, bác sĩ Nguyễn Trọng Tín (Bệnh viện Đại học Y Dược Cơ sở 3) cho biết, ông cha ta đã có câu “Bệnh tòng khẩu nhập” – bệnh tật bắt nguồn từ cách ăn uống. Đây là triết lý sâu sắc giúp giữ gìn sức khỏe bền lâu.
Trong y học cổ truyền, ăn uống không đơn thuần là để no bụng hay thỏa mãn vị giác, mà còn là phương pháp dưỡng sinh – giữ gìn và nuôi dưỡng sức khỏe. Con người là một phần của tự nhiên, vận hành theo quy luật âm dương, ngũ hành. Ăn uống đúng cách, thuận theo quy luật tự nhiên sẽ giúp cơ thể cân bằng, khí huyết lưu thông, tinh thần minh mẫn. Ngược lại, ăn uống thiếu điều độ – gọi là “ẩm thực thất điều” – sẽ làm nội tạng rối loạn, khí huyết mất cân bằng, lâu dần sinh bệnh.
Theo bác sĩ Tín, cuộc sống hiện đại với nhịp độ nhanh khiến nhiều người bỏ qua những nguyên tắc ăn uống khoa học. Một số thói quen ăn uống phổ biến có thể gây hại cho sức khỏe, chẳng hạn như:
- Ăn không đúng giờ: Thói quen bỏ bữa sáng, ăn tối muộn hay ăn đêm làm rối loạn đồng hồ sinh học. Đặc biệt, thói quen ăn khuya khiến hệ tiêu hóa phải làm việc khi cần nghỉ ngơi, gây đầy bụng, khó ngủ, rối loạn chuyển hóa.
- Ăn quá no hoặc để bụng quá đói: Nhịn đói có thể làm giảm năng lượng, gây ảnh hưởng tới trí nhớ và quá trình trao đổi chất. Ngược lại, ăn quá no có thể khiến dạ dày quá tải, khó tiêu và tăng nguy cơ béo phì.
- Vừa ăn vừa làm việc khác: Xem điện thoại, đọc sách, suy nghĩ căng thẳng khi ăn làm giảm hiệu quả tiêu hóa. Theo y học cổ truyền, khi ăn, nếu tâm trí không tập trung có thể làm tổn thương tỳ, vị.
- Ăn nhanh, nhai không kỹ: Ăn quá nhanh khiến thức ăn chưa được nghiền nát. Điều này gây áp lực lên dạ dày, lâu dài dễ gây viêm loét và kém hấp thu dưỡng chất.
- Bữa ăn thiếu cân bằng ngũ vị: Theo y học cổ truyền, chua – đắng – ngọt – cay – mặn tương ứng với ngũ hành mộc - hỏa - thổ - kim - thủy. Ngũ vị hài hòa giúp cơ thể cân bằng nội tạng. Việc ăn uống theo sở thích cá nhân, thiếu kiểm soát khẩu vị khiến cơ thể dễ sinh bệnh. Việc kết hợp thực phẩm không hợp lý, ví dụ như ăn quá nhiều hải sản (tính lạnh) mà không kèm gia vị ấm như gừng, sả có thể gây lạnh bụng, đau bụng, tiêu chảy.
Theo bác sĩ Tín nếu mắc phải các thói quen ăn uống không lành mạnh, mọi người nên thay đổi và cần bắt đầu từ những điều đơn giản như:
- Ăn đúng giờ, không bỏ bữa;
- Ăn trong không gian yên tĩnh, tập trung vào bữa ăn;
- Ăn chậm, nhai kỹ;
- Đảm bảo khẩu phần ăn đa dạng, cân bằng dinh dưỡng;
- Kết hợp thực phẩm và gia vị hợp lý để cân bằng tính hàn – nhiệt trong món ăn.
Ăn uống không chỉ là nhu cầu sinh tồn mà còn là bí quyết sống khỏe. Một bữa ăn đúng cách có thể trở thành “liều thuốc” quý giá giúp phòng ngừa bệnh tật và nâng cao chất lượng cuộc sống.
VietBF@ Sưu tập