Việt Nam hiện đang nắm giữ trữ lượng bô-xít khổng lồ, vượt xa nhiều quốc gia trên thế giới, mở ra cơ hội lớn cho sự phát triển kinh tế. Tỉnh Đắk Nông tập trung hơn một nửa trữ lượng bô-xít của quốc gia, đang đẩy nhanh tiến độ khai thác và chế biến, biến tiềm năng này thành động lực tăng trưởng mạnh mẽ.
Theo số liệu mới nhất từ Cục Khảo sát Địa chất Hoa Kỳ (USGS), Việt Nam sở hữu khoảng 3,1 tỷ tấn trữ lượng bô-xít. Con số này vượt xa so với nhiều cường quốc khai thác khoáng sản khác.
"Việt Nam có trữ lượng bô-xít gấp 4,5 lần so với Trung Quốc (680 triệu tấn), 6,5 lần so với Nga (480 triệu tấn) và thậm chí gấp 155 lần so với Hoa Kỳ (20 triệu tấn)".
Bô-xít là một loại quặng nhôm quan trọng, được sử dụng để sản xuất alumin (Al2O3), nguyên liệu chính trong quá tŕnh sản xuất nhôm. Quy tŕnh sản xuất nhôm từ bô-xít bao gồm hai giai đoạn chính: sản xuất alumin thông qua công nghệ Bayer và điện phân alumin thành nhôm.
Đắk Nông, tỉnh nằm ở vùng Tây Nguyên, được mệnh danh là "thủ phủ" bô-xít của Việt Nam. "Đắk Nông có tiềm năng rất lớn với trữ lượng bô-xít ước tính khoảng 1,8 tỷ tấn quặng tinh, tương đương 4,2 tỷ tấn quặng nguyên khai, với hàm lượng nhôm đạt trên 40%", Phó Cục trưởng Cục Địa chất Việt Nam cho biết.
Hiện tại, quặng bô-xít chiếm khoảng 35% diện tích tự nhiên của Đắk Nông, tương đương hơn 57% tổng trữ lượng của cả nước.
"Nhiều khu vực đă được thăm ḍ, cấp phép khai thác, và ngành khai thác bô-xít, chế biến alumin đang dần trở thành một trụ cột trong cơ cấu kinh tế của tỉnh", một quan chức địa phương cho biết. Tuy nhiên, đặc thù của quặng bô-xít là phân bố rộng, trải dài trên nhiều diện tích, trong đó có nhiều khu vực dân cư, đường giao thông và các dự án cơ sở hạ tầng phục vụ phát triển kinh tế - xă hội, đ̣i hỏi các giải pháp khai thác và quản lư bền vững.
Để tận dụng tối đa tiềm năng này, Bí thư Tỉnh ủy Đắk Nông vừa qua đă đặt ra mục tiêu cụ thể cho việc chấp thuận chủ trương đầu tư khai thác và chế biến bô-xít tại cụm Đắk Nông 2, một trong bốn cụm được quy hoạch khai thác, chế biến bô-xít theo quy hoạch của tỉnh. "Tỉnh đặt mục tiêu cấp chủ trương đầu tư nhà máy trước ngày 30/4/2025 cho cụm Đắk Nông 2, tạo tiền đề cho việc triển khai các cụm khác", Bí thư Tỉnh ủy nhấn mạnh.
Cụm Đắk Nông 2, nằm tại xă Quảng Sơn, huyện Đắk Glong, được quy hoạch với một nhà máy alumin, có tổng diện tích 24.000 ha, bao gồm 4 khu: Quảng Sơn, Đông Bắc 1, Trung tâm 1/5 và Tây Nam 1/5. Tổng trữ lượng huy động gần 100 triệu tấn, dự kiến khai thác trong hơn 30 năm.
Hiện tại, Công ty Cổ phần Tập đoàn Việt Phương đang đề xuất xây dựng tổ hợp nhà máy alumin tại cụm Đắk Nông 2, với tổng diện tích 441,7 ha, công suất quy hoạch từ 1-2 triệu tấn/năm và tổng mức đầu tư trên 21.000 tỷ đồng (850 triệu USD). "Toàn bộ dự án theo đề xuất của nhà đầu tư hoàn toàn phù hợp với các quy hoạch khoáng sản và quy hoạch điện", Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Đắk Nông khẳng định. "Vị trí, cơ sở hạ tầng và vùng nguyên liệu được đánh giá là đảm bảo tốt cho nhà máy khi đi vào hoạt động".
Theo Quy hoạch Đắk Nông giai đoạn 2021-2030, tầm nh́n đến 2050, tỉnh có 4 cụm mỏ khai thác, chế biến bô-xít, bao gồm: cụm Đắk Nông 2 tại huyện Đắk Glong, cụm Đắk Nông 3 tại huyện Đắk Song, cụm Đắk Nông 4 tại huyện Tuy Đức và cụm Đắk Nông 5 tại huyện Đắk Glong. Việc đưa các nhà máy thuộc 4 cụm này vào hoạt động được kỳ vọng sẽ đóng góp đáng kể vào tăng trưởng GRDP của Đắk Nông.
Với tiềm năng bô-xít to lớn, Đắk Nông xác định phát triển sản xuất công nghiệp alumin, luyện nhôm và năng lượng gắn với mục tiêu phát triển kinh tế - xă hội, bảo vệ môi trường và đảm bảo quốc pḥng - an ninh. Tỉnh tập trung phát triển công nghiệp mũi nhọn là công nghiệp alumin – nhôm để tạo động lực phát triển kinh tế.
Mục tiêu đến năm 2030, Đắk Nông trở thành một địa phương có nền kinh tế năng động và bền vững trong vùng Tây Nguyên, với công nghiệp là động lực chính cho tăng trưởng. Tỉnh hướng đến trở thành trung tâm công nghiệp bô-xít - nhôm và sau nhôm của quốc gia, trung tâm năng lượng tái tạo của vùng, và trung tâm du lịch nghỉ dưỡng, sinh thái.
Tầm nh́n đến năm 2050, Đắk Nông đặt mục tiêu trở thành một tỉnh phát triển của vùng Tây Nguyên, với xă hội văn minh và mức thu nhập b́nh quân của người dân cao hơn b́nh quân cả nước. Việc khai thác và chế biến hiệu quả nguồn tài nguyên bô-xít được kỳ vọng sẽ đóng vai tṛ then chốt trong việc hiện thực hóa tầm nh́n này.