Các lănh đạo châu Âu ngày 6/3 tuyên bố sẽ ủng hộ Ukraine và chi nhiều hơn cho quốc pḥng, trong bối cảnh chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đảo ngược nhiều chính sách ngoại giao và bày tỏ sẵn sàng nối lại quan hệ với Nga.
"Châu Âu phải chấp nhận thách thức này, cuộc chạy đua vũ trang này. Và phải giành chiến thắng", Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk phát biểu khi ông đến hội nghị thượng đỉnh ở Brussels.
"Châu Âu thực sự có khả năng giành chiến thắng trong bất kỳ cuộc đối đầu quân sự, tài chính, kinh tế nào với Nga. Chúng ta mạnh hơn", ông Tusk cho biết.
Nhiều lănh đạo Liên minh châu Âu (EU) hoan nghênh các đề xuất của Ủy ban châu Âu, nhằm mang lại cho họ sự linh hoạt về tài chính đối với chi tiêu quốc pḥng.
“Chúng tôi ở đây để bảo vệ Ukraine", chủ tọa cuộc họp - Chủ tịch Hội đồng châu Âu Antonio Costa - nói khi ông và Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen nồng nhiệt chào đón Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky. Bầu không khí này trái ngược hẳn với cuộc gặp giữa Tổng thống Mỹ Trump và ông Zelensky tại Pḥng Bầu dục tuần trước.
Theo Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), hơn 40% viện trợ quân sự cho Ukraine trong năm 2024 đến từ Washington. Trong số đó, có một số hạng mục viện trợ mà châu Âu không thể dễ dàng thay thế. Một số lănh đạo EU vẫn kỳ vọng Washington có thể sẽ nghĩ lại.
"Chúng ta phải đảm bảo, với cái đầu lạnh và sáng suốt, rằng sự hỗ trợ của Mỹ vẫn được duy tŕ trong những tháng và năm tới, v́ Ukraine cũng phụ thuộc vào sự hỗ trợ của Washington cho quốc pḥng", Thủ tướng Đức sắp măn nhiệm Olaf Scholz cho biết.
Một trở ngại khác đối với EU, là việc Thủ tướng Hungary Viktor Orban - một đồng minh của ông Trump - có thể phủ quyết một tuyên bố chung ủng hộ Kiev, mặc dù ông đă nói rơ rằng sẽ ủng hộ các biện pháp tăng chi tiêu cho quốc pḥng của riêng châu Âu.
Răn đe hạt nhân
Hội nghị thượng đỉnh Brussels diễn ra trong bối cảnh châu Âu lo sợ rằng Nga, được tiếp thêm sức mạnh từ chiến dịch ở Ukraine, có thể tấn công một quốc gia EU và châu Âu không thể trông cậy vào Mỹ để hỗ trợ.
"Tôi muốn tin rằng Mỹ sẽ sát cánh cùng chúng ta. Nhưng chúng ta phải sẵn sàng nếu điều đó không xảy ra", Tổng thống Pháp Emmanuel Macron nhấn mạnh trong bài phát biểu trước hội nghị thượng đỉnh.
Ông nhấn mạnh rằng Nga trở thành mối đe dọa đối với toàn bộ châu Âu. Những phát biểu này đă vấp phải sự chỉ trích mạnh mẽ từ Mátxcơva.
Trong một dấu hiệu cho thấy tính nghiêm trọng của t́nh h́nh, Tổng thống Macron cho biết Pháp sẵn sàng thảo luận về việc mở rộng “chiếc ô hạt nhân” cho các đối tác châu Âu.
Một số lănh đạo, bao gồm Tổng thống Gitanas Nauseda của Lithuania, cho biết "chiếc ô hạt nhân như vậy sẽ thực sự có tác dụng răn đe Nga". Ba Lan nói rằng ư tưởng này đáng để thảo luận, trong khi những nước khác, như Đức, nhấn mạnh việc cần thiết phải có sự tham gia của Mỹ.
Tổng thống Mỹ Trump trước đó tuyên bố châu Âu phải chịu trách nhiệm nhiều hơn đối với an ninh của ḿnh, và Mỹ sẽ không bảo vệ một đồng minh NATO không chi đủ cho quốc pḥng.