Ngày nay không thiếu các món 'thịt' như gà viên, xúc xích làm từ đậu nành hoặc đậu Hà Lan. Công ty làm ra chúng luôn quảng cáo sản phẩm của mình rất tốt và giới chuyên gia dinh dưỡng cũng nói rằng 'thịt giả' có lợi ích.
Nhưng cho dù là ăn thịt đỏ hay thịt chế biến đem lại rủi ro như bệnh tim, ung thư, tử vong sớm, chúng ta vẫn chưa thực sự biết rõ “thịt giả” - phương án thay thế thịt thật - ảnh hưởng đến sức khỏe như thế nào trong thời gian dài.
Về thành phần dinh dưỡng
So với thịt thật, “thịt giả” thường có ít chất béo bão hòa (liên quan đến bệnh tim) hơn. Còn mức protein thường tương tự hoặc thấp hơn chút ít.
“Thịt” có nguồn gốc thực vật còn chứa chất xơ giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường loại 2, ung thư đại trực tràng và bệnh tim. Thịt thật hoàn toàn không có chất xơ.
Nhược điểm dinh dưỡng chính của “thịt giả” là chúng có xu hướng chứa nhiều natri (thường ghi trên nhãn là muối hoặc sodium) hơn nhiều so với thịt chưa nấu chín hay chưa qua chế biến, theo giáo sư y khoa Dariush Mozaffarian (Đại học Tufts).
Nhưng đa số mọi người đều thêm muối vào thịt sống trước khi nấu. Các công ty sản xuất “thịt giả” tuyên bố sản phẩm hiện tại của họ chứa ít natri hơn phiên bản trước, hiện tại họ sử dụng dầu bơ thay dầu dừa. Dầu bơ có hàm lượng chất béo bão hòa thấp hơn.
Giáo sư dinh dưỡng và dịch tễ học Frank B Hu (Trường Y tế công Harvard TH Chan) cũng cho biết thịt nguồn gốc thực vật có giá trị dinh dưỡng tốt hơn thịt đỏ. Loạt thực phẩm này đang phát triển rất nhanh chóng, ông hy vọng chúng sẽ ngày càng tốt hơn.
Ảnh hưởng đến sức khỏe
Một nghiên cứu của Viện Đổi mới công nghệ thực phẩm và công nghệ sinh học Singapore (SIFBI) công bố năm 2024 ghi nhận 40 người ở đảo quốc sư tử ăn 2,5 khẩu phần thịt nguồn gốc thực vật trong 2 tháng không khỏe mạnh hơn người ăn lượng thịt thật tương đương cùng khoảng thời gian.
Nhưng theo một nghiên cứu khác của Trường Y Đại học Stanford công bố năm 2020, 36 người trưởng thành khỏe mạnh tiêu thụ khoảng 2,5 khẩu phần thịt thật mỗi ngày trong 2 tháng rồi 2,5 khẩu phần thị nguồn gốc thực vật trong 2 tháng tiếp theo. Vào cuối giai đoạn ăn “thịt giả”, họ có lượng cholesterol thấp hơn giai đoạn ăn thịt thật, và nhẹ hơn chút ít.
Giáo sư Hu cho rằng dù kết quả nghiên cứu mâu thuẫn, nhưng chứng minh được “thịt giả” có thể có lợi cho sức khỏe hay ít nhất không tệ hơn thịt thật.
Thực phẩm siêu chế biến
Nhưng mọi chuyện không đơn giản như vậy. Thịt nguồn gốc thực phẩm thuộc nhóm thực phẩm siêu chế biến (thực phẩm chế biến công nghiệp với ít nhất 5 thành phần) thường liên quan đến nguy cơ mắc bệnh tim mạch, tiểu đường loại 2 cùng nhiều vấn đề khác.
Rất khó tạo ra sản phẩm có hương vị lẫn kết cấu giống thịt thật mà không chế biến sâu. Chưa rõ liệu tất cả thực phẩm siêu chế biến đều không tốt hay không, theo nhà nghiên cứu Samuel Dicken (Đại học Luân Đôn). Ông cho rằng vẫn cần nhiều bằng chứng hơn để phân tích cách các thực phẩm siêu chế biến khác nhau ảnh hưởng đến sức khỏe theo cách khác nhau. Dựa trên dữ liệu hiện tại, ông đánh giá “thịt giả” không phải loại thực phẩm siêu chế biến đáng lo ngại nhất.
Giáo sư Hu nhận định “thịt giả” có thể đóng vai trò “bước đệm” để chuyển sang chế độ ăn nhiều thực vật. Loại thực phẩm này không chỉ có lợi ích sức khỏe mà còn đem lại lợi ích môi trường: giảm phát thải từ chăn nuôi.
Theo giáo sư Mozaffarian, tất nhiên ta cũng có thể chọn ăn cá và gà – 2 lựa chọn lành mạnh hơn thịt đỏ hay thịt chế biến.