Kiện tụng dường như trở thành nét văn hóa ở Mỹ, khi người dân có thể đưa nhau ra ṭa để giải quyết những vấn đề nhỏ hoặc đ̣i khoản bồi thường mang tính biểu tượng.
Kỹ sư công nghệ người Mỹ Gerard Williams gần đây kiện Đàm Vĩnh Hưng lên Ṭa án Tối cao bang California với cáo buộc ca sĩ gây thiệt hại tài sản ở nhà ông, đ̣i 2 USD bồi thường và lời xin lỗi. Đây là một trong hàng trăm ngh́n vụ kiện dân sự được đệ tŕnh ở các ṭa án trên khắp nước Mỹ mỗi năm.
Theo thống kê của chính phủ Mỹ, 339.731 vụ kiện dân sự được tiến hành ở Mỹ năm 2023, tăng 24% so với năm trước đó. Người Mỹ có thể khởi kiện v́ vô vàn lư do và kiện tụng từ lâu được coi như một nét đặc trưng trong văn hóa nước này.
Tribeca Lawsuit Loans, tổ chức tài chính ở Mỹ, đă phân tích số vụ kiện được đệ tŕnh từ tháng 3/2022 đến tháng 3/2023 so với dân số mỗi bang ở Mỹ. Kết quả cho thấy Florida là bang có tỷ lệ kiện tụng cao nhất với 276 vụ trên mỗi 100.000 dân và có tổng số vụ kiện trong khoảng thời gian thống kê lên tới 59.400.
New York có dân số tương đương Florida, nhưng trung b́nh chỉ có 117 vụ kiện trên mỗi 100.000 dân trong cùng thời kỳ. Thống đốc Ron DeSantis cho biết kiện tụng khiến các gia đ́nh ở Florida tiêu tốn thêm hơn 5.000 USD mỗi năm.
Xếp sau Florida là bang Louisiana với 265 vụ kiện được đệ tŕnh lên ṭa án trên mỗi 100.000 dân. Một số bang có tỷ lệ kiện tụng đáng chú ư khác gồm Delaware, New York, Illinois, New Jersey, Nam Carolina, Arkansas, Tây Virginia và Nevada.
Nhân viên an ninh bên ngoài Ṭa án Tối cao Mỹ ở Washington hồi tháng 9/2022. Ảnh: Reuters
Tỷ lệ kiện tụng rất khác nhau tùy theo các ngành, địa điểm và nhân khẩu học. Sơ suất trong khám chữa bệnh, thương tích cá nhân, tranh chấp kinh doanh nằm trong những lư do kiện tụng phổ biến nhất ở Mỹ.
Nhà b́nh luận Jay M. Feinman trong bài viết trên Washington Post hồi năm 2020 ước tính 16% các vụ kiện dân sự ở Mỹ là các yêu cầu bồi thường liên quan tới số tiền vài ngh́n USD hoặc ít hơn.
Giới quan sát cho rằng xu hướng kiện tụng phổ biến ở Mỹ bắt nguồn từ việc nhiều người Mỹ coi trọng văn hóa kiện tụng, nghĩa là họ có xu hướng t́m đến luật pháp để t́m kiếm câu trả lời hoặc giải quyết vấn đề nhiều hơn các nước khác.
Điều này cũng được cho là do khả năng tiếp cận hệ thống luật pháp dễ dàng ở Mỹ. Bất kỳ công dân Mỹ nào cũng có thể đệ đơn lên ṭa án dân sự theo các quy tŕnh đơn giản.
Tại Mỹ, luật bảo vệ người tiêu dùng cho phép người mua có thể dễ dàng nộp đơn kiện các công ty, tập đoàn lớn nếu phát hiện quảng cáo sai sự thật hay sản phẩm không an toàn hoặc gian lận.
Các quy định về chi phí kiện tụng ở Mỹ cũng có nhiều khác biệt. Trong khi một số quốc gia khác ban hành chính sách yêu cầu bên thua phải chịu phần lớn chi phí pháp lư cho bên thắng, luật Mỹ quy định các bên tự trả chi phí pháp lư của ḿnh. Một số luật sư ở Mỹ thậm chí cho phép khách hàng chỉ phải trả chi phí pháp lư nếu thắng kiện, theo luật sư Blake Harris.
Với số vụ kiện tụng dân sự ngày càng tăng, Mỹ cũng đối mặt những yêu cầu phải cải cách hệ thống pháp lư. Để tránh t́nh trạng tồn đọng trong quá tŕnh giải quyết các vụ kiện, nhiều bang đang áp dụng các giải pháp công nghệ như số hóa thủ tục giấy tờ, cải thiện quản lư hồ sơ hay sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) hỗ trợ thẩm phán.
Ḥa giải có thể được xem là giải pháp thay thế cho những sự việc không cần thiết phải đưa nhau ra ṭa, nhằm giúp mọi người không phải trải qua quá tŕnh pháp lư kéo dài hoặc thủ tục phức tạp, theo giới quan sát.
VietBF@sưu tập