Mặc dù vẫn c̣n nhiều câu hỏi chưa có lời giải đáp, vụ một chiến hạm Mỹ vô t́nh bắn hạ chiến đấu cơ của nước này ở Biển Đỏ đă phản ánh rủi ro và tính phức tạp trong môi trường chiến đấu căng thẳng.
Chiến đấu cơ F/A-18 của Hải quân Mỹ. Ảnh: IRNA
Vụ tàu tuần dương USS Gettysburg bắn tiêm kích F/A-18 Super Hornet ngày 21/12 là sự cố tấn công nhầm đồng đội thứ hai của lực lượng Mỹ và đồng minh trong năm nay, khi họ tiếp tục chiến đấu với phiến quân Houthi ở Yemen.
Trước đó, vào tháng 2, chiến hạm Đức đă vô t́nh nhắm thiết bị bay không người lái MQ-9 Reaper của Mỹ ở gần Biển Đỏ. Tuy nhiên, tên lửa không trúng MQ-9 Reaper, do lỗi kỹ thuật trong hệ thống radar của chiến hạm Đức. Ở thời điểm đó, quân đội Đức lư giải rằng họ đă thiếu phối hợp và nhận dạng "bạn hay thù" với các đồng minh trong khu vực, trước khi khai hỏa.
Về vụ việc hôm 21/12, Bộ Chỉ huy trung tâm Mỹ (CENTCOM) xác nhận 2 phi công hải quân đă nhảy dù an toàn khỏi F/A-18 và được cứu hộ. CENTCOM cho biết đánh giá ban đầu cho thấy có một người bị thương nhẹ. Chiếc F/A-18 hai chỗ ngồi thường có một phi công và một sĩ quan phụ trách vũ khí. CENTCOM đánh giá vụ việc không phải là kết quả của hỏa lực địch và một cuộc điều tra toàn diện đang được tiến hành.
Các vụ tấn công nhầm đồng đội trong chiến đấu không phải là điều hiếm gặp, đặc biệt trong những trận chiến dữ dội. Ví dụ như trong Chiến tranh Vùng Vịnh, một chiếc A-10 Warthog đă bắn chết 9 binh sĩ Anh khi chiến đấu cơ này khai hỏa vào xe bọc thép chở quân của họ, nhầm lẫn chúng với phương tiện của Iraq.
Vài năm sau, F-15 bắn hạ hai trực thăng Black Hawk đang thực hiện nhiệm vụ nhân đạo, khiến 26 người thiệt mạng. Phi công nhầm lẫn những chiếc trực thăng này là phương tiện của Iraq vi phạm vùng cấm bay.
Gần đây nhất là cuộc không kích của Mỹ tại Afghanistan vào năm 2014, khiến 5 binh sĩ Mỹ thiệt mạng.
Ông Bradley Martin, một cựu đại úy hải quân hiện công tác tại Viện nghiên cứu RAND, cho biết, các vụ tấn công nhầm đồng đội có khả năng cao xảy ra trong môi trường pḥng không phức tạp và thay đổi nhanh chóng. Theo ông Martin, có rất nhiều yếu tố có thể dẫn đến sự cố. "Máy bay phe ta và địch có thể cùng xuất hiện trong khu vực. Hệ thống nhận diện có rủi ro gặp trục trặc”, ông Martin phân tích.
Bên cạnh đó, ông cho rằng lỗi con người cũng có thể xảy ra. Các sĩ quan vận hành chỉ có vài phút, thậm chí vài giây, để đưa ra quyết định, và sai lầm là điều khó tránh khỏi. Ông Martin bổ sung: "Tôi nghĩ điều quan trọng cần nhớ là Hải quân Mỹ đă đối mặt với các cuộc không kích căng thẳng trong hơn một năm qua, với số lượng trong mỗi tháng c̣n nhiều hơn những ǵ chúng ta từng trải qua trong nhiều thập niên".
Ông đề cập đến nỗ lực không ngừng nghỉ của Hải quân Mỹ chống lại tên lửa và thiết bị bay không người lái của Houthi: "Những nỗ lực này phần lớn đă thành công, nhưng khi số lượng trận đánh lớn, nguy cơ sai sót và trục trặc cũng tăng theo”.
F/A-18 là chiến đấu cơ đa năng do Boeing sản xuất, đă phục vụ trong Hải quân Mỹ trong nhiều thập niên. Một chiếc F/A-18 ước tính có giá khoảng 60 triệu USD.
Trong một bài phát biểu gần đây, thủ lĩnh Houthi ở Yemen đă tự hào công bố số liệu của lực lượng này trong năm qua: Houthi kiểm soát phần lớn miền Bắc Yemen, nhắm mục tiêu vào 193 tàu thuyền và phóng hơn 1.000 tên lửa cùng thiết bị bay không người lái vào kẻ thù của họ, bao gồm cả Israel.
Lănh đạo Houthi Abdul-Malik al-Houthi khẳng định các động thái này nhằm hỗ trợ Hamas và Hezbollah.
VietBF@ sưu tập