[Hanna]

Các thẩm phán của Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ) ngày 30/3 phán quyết, việc Mỹ cho phép một số tòa án đóng băng tài sản của các công ty Iran là trái pháp luật.Cơ quan tư pháp của Liên Hợp Quốc này đã yêu cầu Mỹ phải bồi thường nhưng số tiền sẽ được xác định sau. Tuy nhiên, ICJ cho biết không có quyền tài phán đối với số tài sản trị giá hơn 1,75 tỷ USD đang bị đóng băng của Ngân hàng Trung ương Iran.

Theo hãng tin Reuters, Bộ Ngoại giao Iran đã tuyên bố chiến thắng trên Twitter, cho rằng quyết định trên là bằng chứng cho thấy sự đứng đắn của Iran và những hành động vi phạm của chính phủ Mỹ.

Phán quyết trên được đưa ra trong bối cảnh căng thẳng giữa Mỹ và Iran gia tăng sau các cuộc tấn công ăn miếng trả miếng giữa các lực lượng được Iran hậu thuẫn và nhân viên Mỹ tại Syria hồi tuần trước.

Về vụ kiện tại ICJ - còn gọi là Tòa án Thế giới, nó được Iran nêu ra vào năm 2016 để chống lại Mỹ. Tehran cáo buộc Washington đã vi phạm hiệp ước hữu nghị năm 1995 khi cho phép các tòa án Mỹ đóng băng tài sản của các công ty Iran. Số tiền này được dùng để bồi thường cho nạn nhân của các vụ tấn công khủng bố trong khi Iran luôn khẳng định không hỗ trợ khủng bố quốc tế.

Hiệp ước Hữu nghị giữa Mỹ và Iran được ký kết từ rất lâu trước khi cuộc cách mạng Hồi giáo xảy ra năm 1979 ở Iran, vốn lật đổ nhà lãnh đạo được Mỹ hậu thuẫn. Sau đó, quan hệ Mỹ và Iran bị cắt đứt, năm 2018, Mỹ rút khỏi hiệp ước. Tuy nhiên, ICJ phán quyết, hiệp ước vẫn được áp dụng vào thời điểm Mỹ đóng băng tài sản của các tổ chức và công ty của Iran.

Chủ tọa phiên tòa Kirill Gevorgian nói: "Tòa án đã kết luận rằng Mỹ vi phạm các nghĩa vụ được quy định trong hiệp ước hữu nghị". Ông cho biết thêm, Iran phải được bồi thường và các bên có 24 tháng để thống nhất về số tiền. Nếu việc thỏa thuận không hiệu quả, tòa án sẽ bắt đầu các thủ tục tố tụng mới để xác định mức bồi thường.

Chủ tọa cũng giải thích tòa án không có thẩm quyền đối với số tài sản trị giá 1,75 tỷ USD của ngân hàng trung ương Iran đang bị Mỹ nắm giữ vì ngân hàng không phải là một doanh nghiệp thương mại và do đó, nó không được hiệp ước bảo vệ.

Các phán quyết của ICJ, tòa án hàng đầu của Liên Hợp Quốc, có giá trị ràng buộc nhưng không có cách nào để thực thi chúng. Mỹ và Iran là một trong số ít các quốc gia đã không đếm xỉa tới các quyết định của tòa án trong quá khứ.