Năm 2023 hứa hẹn trở thành một năm sôi động của khám phá vũ trụ với nhiều nhiệm vụ phóng tên lửa, tàu vũ trụ, nghiên cứu hành tinh và tiểu hành tinh trong hệ Mặt Trời.
Công bố phi hành đoàn Artemis II
Năm ngoái, nhiệm vụ mở đầu chương tŕnh Artemis của NASA phóng thành công chuyến bay thử nghiệm đưa tàu vũ trụ không người lái bay trong hành tŕnh lịch sử quanh Mặt Trăng. Dù phải tới mùa xuân năm 2024, chuyến bay chở người đầu tiên của chương tŕnh này là nhiệm vụ Artemis II mới cất cánh, công chúng sẽ sớm biết tên của những phi hành gia được chọn. NASA đă rút gọn danh sách ứng viên xuống 18 người. Tháng 12 năm ngoái, nhà chức trách NASA thông báo họ sẽ công bố phi hành đoàn Artemis II vào đầu năm 2023.
Nhiệm vụ Artemis II sẽ đưa 4 phi hành gia bay quanh Mặt Trăng và trở về Trái Đất. Nhiệm vụ sau đó là Artemis III sẽ đưa phi hành gia hạ cánh trên bề mặt Mặt Trăng lần đầu tiên từ chương tŕnh Apollo trong thế kỷ 20.
Chở hàng tới Mặt Trăng
NASA cũng lên kế hoạch đưa trạm đổ bộ robot lên Mặt Trăng để nghiên cứu sâu hơn địa h́nh và môi trường bức xạ, cũng như t́m kiếm tài nguyên có thể khai thác từ Mặt Trăng và cung cấp năng lượng cho hoạt động khám phá sâu hơn trong không gian. Chương tŕnh đó mang tên Commercial Lunar Payload Services (CLPS) và phụ thuộc vào quan hệ hợp tác với hơn chục công ty tư nhân đang phát triển trạm đổ bộ Mặt Trăng riêng.
Trạm đổ bộ đầu tiên bay trong chương tŕnh này có thể do công ty Astrobotic ở Pennsylvania chế tạo. Astrobotic dự kiến sử dụng trạm Peregrine để đưa 11 thiết bị khoa học và khám phá lên bề mặt Mặt Trăng trong những tháng đầu năm 2023. Trạm sẽ hạ cánh ở Lacus Mortis, một miệng hố lớn gần mặt bên của Mặt Trăng. Ba nhiệm vụ khác trong chương tŕnh CLPS có thể cũng cất cánh trong năm 2023.
Sao Mộc và các mặt trăng
Tàu JUICE sẽ khám phá sao Mộc và các mặt trăng. Ảnh: ESA
Nhiệm vụ Khám phá mặt trăng đóng băng của sao Mộc (JUICE) được lên lịch phóng giữa ngày 5 và 25/4. Nhiệm vụ JUICE của Cơ quan Vũ trụ châu Âu sẽ rời bệ phóng ở cảng vũ trụ tại vùng Guiana thuộc Pháp và dành 3 năm khám phá sao Mộc cùng với 3 mặt trăng đóng băng Ganymede, Callisto và Europa một cách chi tiết. Cả 3 mặt trăng đều được cho là có đại dương bên dưới lớp vỏ. Các nhà khoa học muốn t́m hiểu liệu đại dương của Ganymede có thể ở được hay không.
Sau khi tới sao Mộc vào tháng 7/2031, tàu vũ trụ và 10 thiết bị đi kèm sẽ tiến hành 35 lần bay qua hành tinh khí khổng lồ và mặt trăng của nó. Một số mục tiêu của nhiệm vụ bao gồm t́m hiểu liệu sự sống có từng tồn tại trong hệ thống sao Mộc hay không, hành tinh khí định h́nh mặt trăng của nó như thế nào và quá tŕnh h́nh thành sao Mộc.
Chuyến bay thử nghiệm chở người đầu tiên của Boeing lên ISS
Boeing đă làm việc cả thập kỷ để phát triển tàu vũ trụ có thể chở phi hành gia giữa Trái Đất và trạm ISS. Năm 2023, mẫu taxi vũ trụ mới sẽ đi vào hoạt động. Sau nhiều năm tŕ hoăn, tàu vũ trụ Starliner hoàn thành nhiệm vụ thử nghiệm không người lái lên ISS vào tháng 5 năm ngoái. Nhà chức trách NASA dự kiến tiếp tục phóng nhiệm vụ chở người đầu tiên vào tháng 4/2023.
Hiện nay, tàu Crew Dragon của SpaceX đang phụ trách chở phi hành gia lên trạm ISS. Khi Starliner đi vào hoạt động, SpaceX và Boeing sẽ chia sẻ các nhiệm vụ, để duy tŕ nhiều nhân sự trên trạm ISS hết mức có thể trước khi NASA cho trạm ngừng hoạt động vào thập kỷ tới.
Các phương tiện thương mại mới phóng lần đầu tiên
SpaceX sẽ phóng thử tàu vũ trụ Starship khổng lồ lên quỹ đạo lần đầu tiên. Trong tương lai, công ty muốn sử dụng phương tiện để chở người đầu tiên tới sao Hỏa. NASA cũng hy vọng có thể dùng phương tiện này trong chương tŕnh Artemis.
Hai tên lửa thương mại mạnh khác cũng đi vào hoạt động là Vulcan Centaur do United Launch Alliance phát triển và New Glenn, sản phẩm của công ty hàng không vũ trụ Blue Origin của tỷ phú Jeff Bezos. Tên lửa Vulcan rocket sẽ cất cánh đầu năm 2023 trong khi New Glenn có thể bay sau đó.
Đưa mẫu vật tiểu hành tinh về Trái Đất
Tàu vũ trụ OSIRIS-REx của NASA sẽ thả mẫu vật đất đá từ tiểu hành tinh Bennu ở lân cận xuống Trái Đất trong năm nay. Tàu vũ trụ này đi vào lịch sử khi thu thập thành công mẫu vật hồi tháng 10/2020.
OSIRIS-REx sẽ bay qua Trái Đất vào ngày 24/9 và thả mẫu vật chứa gần 60 g vật chất từ bề mặt Bennu xuống khu vực huấn luyện và thử nghiệm quân sự Utah. Nếu tàu vẫn hoạt động tốt, nó sẽ bắt đầu hành tŕnh mới để nghiên cứu tiểu hành tinh khác. Mẫu vật sẽ hé lộ thông tin về quá tŕnh h́nh thành và lịch sử hệ Mặt Trời cũng như các tiểu hành tinh có thể va chạm với Trái Đất.
Tiểu hành tinh kim loại
Sau nhiều lần tŕ hoăn, tàu vũ trụ đầu tiên của NASA được thiết kế để nghiên cứu tiểu hành tinh kim loại sẽ phóng trong tháng 10. Nhiệm vụ Psyche sẽ bắt đầu hành tŕnh 4 năm tới tiểu hành tinh h́nh củ khoai tây ở vành đai chính giữa sao Hỏa và sao Mộc. Nhiệm vụ sẽ nghiên cứu tiểu hành tinh giàu kim loại này. Đây có thể là lơi của một hành tinh hoặc khối vật liệu nguyên thủy không bao giờ chảy.