Tổng thống Zelensky kêu gọi các nước bảo vệ hành lang ngũ cốc và cần phản ứng cứng rắn nếu Nga gây gián đoạn xuất khẩu lương thực của Ukraine.
Tổng thống Volodymyr Zelensky ngày 1/11 cho biết nhờ nỗ lực của Liên Hợp Quốc và Thổ Nhĩ Kỳ, các tàu chở lương thực và hàng hóa vẫn có thể rời cảng Ukraine, dù Nga đă đ́nh chỉ thực hiện thỏa thuận ngũ cốc với nước này.
"Tuy nhiên, hoạt động bảo vệ đáng tin cậy và dài hạn là cần thiết với hành lang ngũ cốc này", ông Zelensky cho biết.
"Thế giới phải làm cho Nga hiểu rơ rằng họ sẽ phản ứng cứng rắn ra sao với bất cứ hành động nào làm gián đoạn hoạt động xuất khẩu lương thực của chúng tôi", ông Zelensky nói. "Vấn đề ở đây là mạng sống của hàng chục triệu người".
Nga chưa b́nh luận về tuyên bố của Tổng thống Ukraine.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky trong cuộc họp báo tại Kiev ngày 26/10. Ảnh: AFP.
Bộ Quốc pḥng Nga ngày 29/10 thông báo đ́nh chỉ thực thi thỏa thuận ngũ cốc sau vụ tập kích nhằm vào cảng Sevastopol trên bán đảo Crimea. Nga nhận định vụ tập kích "đe dọa các tàu thuộc Hạm đội Biển Đen và tàu dân sự tham gia đảm bảo an ninh hành lang ngũ cốc", cáo buộc Ukraine lợi dụng tuyến đường biển để tấn công cảng Sevastopol.
Tổng thống Vladimir Putin ngày 1/11 tuyên bố Nga đ́nh chỉ nhưng không rút khỏi thỏa thuận ngũ cốc. Ông Putin nói Nga chỉ có thể xem xét tiếp tục thực thi thỏa thuận sau khi hoàn tất điều tra các vụ tập kích bán đảo Crimea.
Thỏa thuận mang tên Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen được kư hồi tháng 7 với các bên tham gia là Nga và Ukraine, do Thổ Nhĩ Kỳ cùng LHQ làm trung gian. Thỏa thuận được kỳ vọng giúp ngăn nạn đói ở các nước nghèo bằng cách cung cấp lúa ḿ, dầu hướng dương và phân bón cho thị trường thế giới, giúp giảm bớt t́nh trạng leo thang giá cả.
Theo thỏa thuận, Trung tâm Điều phối chung (JCC) được thành lập tại Istanbul, bao gồm các đại diện cấp cao từ Nga, Thổ Nhĩ Kỳ, Ukraine và LHQ. Các tàu đến bốc hàng cần trải qua quá tŕnh kiểm tra ngoài khơi Istanbul để đảm bảo không mang vũ khí, sau đó đi qua hành lang an toàn được JCC thiết lập đến các cảng Chornomorsk, Odesa và Yuzhny của Ukraine. Trong hành tŕnh rời đi, các tàu lại được kiểm tra ở ngoài khơi Istanbul.
Tuy nhiên, Nga cho rằng thỏa thuận Ukraine là "tṛ lừa bịp trơ tráo", khi phần lớn lương thực được chuyển tới châu Âu, thay v́ các nước nghèo nhất. Tổng thống Putin ngày 1/11 cho biết khoảng 35% lượng ngũ cốc xuất khẩu theo thỏa thuận được chuyển tới Liên minh châu Âu (EU), 34% tới Thổ Nhĩ Kỳ và chỉ 3-5% tới các nước nghèo.
Sau khi đ́nh chỉ thực thi thỏa thuận ngũ cốc, Nga tuyên bố điều này không đồng nghĩa họ sẽ dừng cung cấp lương thực và phân bón cho các nước đang phát triển ở Nam Mỹ, châu Phi và châu Á.
Bộ trưởng Nông nghiệp Nga Dmitry Patrushev ngày 29/10 cho hay nước này "sẵn sàng cung cấp miễn phí 500.000 tấn ngũ cốc cho các nước đang phát triển trong 4 tháng tới".