Theo công ty phân tích dữ liệu Airfinity, năm 2022 thế giới có khả năng sản xuất 9 tỷ liều vaccine Covid-19, nhưng năm tới nhu cầu giảm mạnh c̣n 2,2-4,4 tỷ liều.
Như vậy, thế giới đối mặt với nguy cơ dư thừa vaccine Covid-19, sau thời gian chạy đua phát triển sản xuất. Airfinity dự báo xu hướng này khiến doanh số bán hàng của các hăng dược lớn như Pfizer, AstraZeneca trở nên ảm đạm hậu Covid-19. Nó cũng tạo ra nhiều vấn đề đối với các cường quốc sản xuất vaccine như Ấn Độ, Indonesia. Các nước sẽ phải vật lộn với t́nh trạng thừa nguồn cung.
Nhân viên y tế chuẩn bị mũi tiêm vaccine Covid-19 tại điểm tiêm chủng ở Lyon, Pháp tháng trước. Ảnh: AFP
Dù nhiều quốc gia cần tiêm liều vaccine thứ 4, t́nh trạng thiếu hụt nghiêm trọng từ năm ngoái đă giảm dần. Hiện tượng thừa vaccine, đặc biệt tại các nước đang phát triển có xu hướng xảy ra nhiều hơn.
Các nước đă tiêm tổng cộng 11 tỷ liều vaccine. Nước thu nhập thấp tiếp cận ngày càng nhiều vaccine để chạy đua tiêm chủng. Sau thời gian đầu vật lộn với t́nh trạng thiếu nguồn cung tầm trọng vào năm ngoái, các nhà lănh đạo sáng kiến Covax của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) hồi tháng 1 cho biết nguồn dự trữ đang vượt quá nhu cầu. Thách thức giờ đây chỉ c̣n là khả năng phân phối, tiếp nhận và t́nh trạng do dự tiêm chủng tại những nơi như châu Phi.
Scott Rosenstein, cố vấn chăm sóc sức khỏe của Tập đoàn Eurasia, nói: "Cung đang vượt quá cầu ở hầu hết các nơi trên thế giới, ngay cả khi nhiều nước đang tiêm tăng cường. T́nh trạng này vẫn sẽ tiếp diễn trừ khi có một biến chủng thực sự nguy hiểm xuất hiện".
Nhu cầu vaccine giảm do người dân nhận thức được Omicron không gây triệu chứng nặng, tỷ lệ nhập viện thấp. Vaccine vẫn hiệu quả ngăn ngừa tử vong. Số liều tiêm cần thiết trong những năm tới dự kiến giảm so với những ngày đầu của đại dịch. Trong khi đó, ngày càng nhiều nhà sản xuất tham gia vào thị trường.
"Một trong những câu hỏi lớn thời gian tới là chúng ta phải làm ǵ với năng lực sản xuất vaccine lớn đến vậy, trong khi nhu cầu giảm dần", tiến sĩ Rosenstein nói.
Theo Airfinity, doanh số bán vaccine AstraZeneca sẽ giảm trong năm 2022, sau khi đạt 4 tỷ USD vào năm ngoái. Doanh thu từ vaccine của Pfizer trong năm 2021 là 36,8 tỷ USD, trong năm 2022 dự kiến là 32 tỷ USD.
Vấn đề nguồn cung có thể trở nên đặc biệt nghiêm trọng tại các nước có ngành công nghiệp vaccine phát triển như Ấn Độ. Nước này đang chật vật v́ dư cung trong nước và toàn cầu. Một số chuyên gia đặt câu hỏi về tính cần thiết của liều vaccine thứ 4, cho rằng hiệu quả ngăn ngừa lây nhiễm của chúng sẽ giảm nhanh sau vài tuần.
Biological E, nhà sản xuất lớn có trụ sở tại thành phố Hyderabad, đă đầu tư khoảng 15 tỷ rupee (195 triệu USD) để tăng gấp đôi công suất vaccine trong thời kỳ đại dịch lên khoảng 4 triệu liều mỗi ngày. Vaccine của hăng là Corbevax được cấp phép hồi tháng 12 năm ngoái. Tuy nhiên, khi hầu hết người trưởng thành ở Ấn Độ đă được tiêm chủng hai liều tiêu chuẩn, chính phủ không mặn mà mở rộng chương tŕnh tiêm nhắc lại. Hiện giới chức chỉ mua 300 triệu liều Corbevax, chưa có ư định mua thêm.
Biological E không phải là nhà sản xuất duy nhất đối mặt với t́nh trạng này. Vaccine của hăng dược Zydus Lifesciences cũng được phê duyệt vào năm ngoái. Giám đốc điều hành Sharvil Patel cho biết chính phủ mới đặt hàng 10 triệu liều.