Thế giới đă chuẩn bị sẵn sàng hơn để đối phó với đại dịch khi thời tiết trở lạnh, song các chuyên gia cho rằng rủi ro c̣n cao.
Chương tŕnh tiêm chủng toàn cầu có tiến độ khác nhau. Nhiều nước phát triển đă tiêm chủng phần lớn dân số và ngăn chặn được đợt bùng phát, song vẫn sẽ đối mặt với rủi ro nằm ở các nước nghèo hơn. Ví dụ, năng lực xét nghiệm hạn chế tại nước thu nhập thấp có thể tạo "điểm mù" trong việc phát hiện biến thể mới của toàn thế giới, theo Jerome Kim, Tổng giám đốc Viện Vaccine Quốc tế.
"Tôi lo lắng khi mùa đông đến. Quá nhiều nơi, quá nhiều người chưa được tiêm pḥng, t́nh trạng có thể kéo dài đến tháng 12. Ở những nước tỷ lệ chủng ngừa cao cũng có những nhóm cộng đồng chưa tiêm vaccine", ông Kim nói.
Mỹ đă tiêm chủng cho khoảng 58% dân số, nhưng số ca tử vong cao ở các cộng đồng có tỷ lệ phủ vaccine thấp. Hôm 13/10, nước này ghi nhận hơn 2.200 người chết v́ Covid-19.
Bên cạnh đó, thiếu hụt nguồn lực xét nghiệm ở các nước khác sẽ là mối đe dọa cho toàn cầu. "Các đợt bùng phát tạo ra biến thể, dù việc tiêm chủng ngăn ngừa và giảm thiểu t́nh trạng này", ông nói. "Nhưng chúng ta vẫn có điểm mù ở việc thiếu kinh phí xét nghiệm, chẩn đoán và năng lực giải tŕnh tự gene ở các quốc gia thu nhập thấp và trung b́nh".
Ngoài ra, mối đe dọa trong mùa đông là biến thể Delta lây lan nhanh, những thay đổi trong hành vi của người dân sau khi nới giăn cách xă hội.
"Chúng tôi dự đoán dịch bệnh gia tăng ở Bắc bán cầu do virus có đặc tính phát triển theo mùa, tỷ lệ người dân nhạy cảm với Delta cao và thái độ chủ quan v́ số ca nhiễm đă giảm", Ali Mokdad, giáo sư về khoa học đo lường sức khỏe tại Đại học Washington, nhận định.
Vaccine hiệu quả trong giảm nguy cơ nhập viện và tử vong, song miễn dịch từ tiêm chủng có thể suy giảm, khiến các khu vực nhận vaccine sớm như Mỹ và châu Âu dễ tái bùng phát dịch.
Ông Mokdad cho biết: "Suy giảm khả năng miễn dịch là mối quan tâm lớn v́ nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng hiệu quả của vaccine giảm dần theo thời gian, phải tiêm nhắc lại 6 tháng sau liều thứ hai đối với vaccine Pfizer và một số vaccine khác".
Một số chuyên gia và nhà hoạch định chính sách bày tỏ lo lắng về khả năng cả Covid-19 và cúm lây lan đồng thời vào mùa đông, một số người gọi đó là đại dịch kép. Tỷ lệ mắc cúm theo mùa giảm ở nhiều nơi vào mùa đông năm ngoái do người dân đeo khẩu trang và giăn cách xă hội, nhưng khi nhiều nước nới lỏng các quy định hạn chế, chuyên gia kêu gọi công chúng đi tiêm pḥng cúm.
Jenny Harries, người đứng đầu Cơ quan An ninh Y tế Anh, cho biết nước này đang đứng trước "một mùa đông bấp bênh", người bệnh có nguy cơ tử vong cao hơn nếu đồng nhiễm cả nCoV và cúm.
Một người đàn ông được tiêm vaccine Covid-19 tại Bucharest, Romania, tháng 9/2021. Ảnh: AP
Ấn Độ đang hồi phục sau đợt bùng phát kinh hoàng hồi tháng 5. Nhiều bang có tỷ lệ tiêm chủng thấp. Thủ đô New Delhi mới chỉ tiêm vaccine cho một phần ba dân số. Cả nước tiêm chủng cho khoảng 18% dân, thấp hơn nhiều so với mục tiêu 40% WHO đề ra.
Vincent Pang Junxiong, Giám đốc Trung tâm Dịch tễ, Bệnh truyền nhiễm, cho biết: "Số ca nhiễm nCoV có chiều hướng tăng tại hầu hết các nước ở Bắc bán cầu vào mùa đông, đặc biệt là những quốc gia như Ấn Độ, nơi tốc độ tiêm chủng tương đối thấp".
Bên cạnh đó, biến thể mới vẫn có nguy cơ xuất hiện, ở cả khu vực tiêm chủng nhanh chóng. "Cần lưu ư rằng khu vực có độ phủ vaccine cao, đạt miễn dịch cộng đồng, chỉ có khả năng làm chậm tốc độ xuất hiện biến thể", ông Junxiong nói.
Một số nước châu Á đạt bước tiến trong công tác tiêm chủng, đang dần nới hạn chế xă hội và mở cửa biên giới. Hiện hơn 80% dân số Singapore đă được tiêm chủng, cuộc sống dần trở lại b́nh thường. Song số ca nhiễm vẫn tăng vọt vào ngày 12/10. Chính phủ chọn cách tái áp dụng một số biện pháp trong hai tuần.
Tuần này, Malaysia thông báo nối lại du lịch quốc tế giữa các bang và nước ngoài sau khi tiêm vaccine cho 90% người trưởng thành.
Song có những nơi như Trung Quốc phản đối chiến lược này. Dù tỷ lệ tiêm chủng cao, nước này vẫn theo dơi t́nh h́nh dịch bệnh ở các quốc gia láng giềng thông qua số ca nhập cảnh. Phó thủ tướng Tôn Xuân Lan trong cuộc họp tại Bắc Kinh ngày 11/10 cho rằng việc nới hạn chế và mở cửa biên giới đặt ra thách thức với Trung Quốc.
Zhang Wenhong, giám đốc khoa truyền nhiễm tại Bệnh viện Hoa Sơn, Thượng Hải, lưu ư nhiều người nhiễm nCoV đột phá ở cả những nơi tỷ lệ tiêm chủng cao.
"Nhiều người mắc bệnh dù đă tiêm hai liều vaccine. Sẽ có nhiều ca nhiễm đột phá trong tương lai. Singapore đă tiêm vaccine cho 80% dân số, nhưng dịch bệnh chưa có dấu hiệu dừng lại. Số ca nhiễm đă gia tăng khi nước này mở cửa trở lại", ông Zhang nói.
Theo dữ liệu công bố cuối tháng 8, tỷ lệ nhiễm nCoV đột phá ở Mỹ là 36%. Trung Quốc cho biết sẽ mở cửa biên giới khi ngăn chặn được sự lây lan của Covid-19. Đây là một trong số ít quốc gia tuân thủ chính sách không khoan nhượng.