Thời gian gần đây, số bệnh nhân đến khám do tiếp xúc với kiến ba khoang tăng mạnh. Thậm chí, có những trường hợp bị tổn thương nặng ở vùng da, bội nhiễm do tự điều trị bằng những phương pháp truyền miệng chưa được kiểm chứng.
Độc tố trong kiến mạnh gấp 12 - 15 lần nọc rắn
Tại Bệnh viện Da liễu trung ương, trong 2 tuần gần đây, lượng bệnh nhân đến khám do kiến ba khoang tăng đột biến. Trung bình mỗi ngày, bệnh viện tiếp nhận và khám cho hơn 100 bệnh nhân bị viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang. Đa phần bệnh nhân đến khám sau 3-4 ngày xuất hiện các vệt đỏ đầu tiên sau khi tiếp xúc với độc tố của kiến. Thậm chí, có những gia đình có 2-3 người cùng bị kiến ba khoang "tấn công", gây tổn thương nặng.
Điển hình là trường hợp của hai bố con ở Hà Nội, ban đầu, họ chỉ thấy có vệt đỏ khu vực mắt gây vướng, rát mắt. Vì không nghĩ do kiến ba khoang gây ra nên khi thấy ngứa, hai bố con đều lấy tay quệt, gãi, dụi và tự mua kem acyclovir bôi nên tổn thương càng nặng. Khi đến bệnh viện, hai bố con đều trong tình trạng đau rát, khó chịu, không mở được mắt do mắt sưng nề, đỏ, má có một số mụn mủ tạo thành dải, vệt...
Tương tự, một bệnh nhân nam (35 tuổi, ở quận Nam Từ Liêm, Hà Nội) sau khi thấy ở cổ và cằm có những nốt chấm đỏ, tưởng mình bị zona thần kinh (dân gian gọi là bệnh "giời leo"). Vợ của bệnh nhân đã lên mạng "Google" tìm thấy hướng dẫn cách chữa nên nhai 7 hạt gạo nếp và đỗ xanh đắp vào vùng tổn thương của chồng. Thế nhưng, cách chữa này đã khiến tổn thương ở cổ của bệnh nhân lan rộng và đau rát, bội nhiễm.
Bác sĩ Quách Thị Hà Giang, Phó Trưởng khoa Khám bệnh, Bệnh viện Da liễu trung ương cho biết, những trường hợp viêm da nặng, tổn thương lan nhanh sau khi tiếp xúc với kiến ba khoang đều do chà xát, làm độc tố của kiến lan ra. Bệnh nhân cần điều trị kết hợp kháng sinh, kháng histamin giảm đau, ngứa, bội nhiễm và phải mất từ 5-7 ngày, tình trạng bệnh mới ổn định.
Đề cập đến độc tố của kiến ba khoang, bác sĩ Lê Ngọc Duy, Giám đốc Trung tâm Cấp cứu và Chống độc (Bệnh viện Nhi Trung ương) cho biết, kiến ba khoang có độc tố Pederin (C24H43O9N), độc tính mạnh gấp 12-15 lần nọc rắn hổ mang nhưng do lượng tiếp xúc nhỏ và chỉ ở ngoài da nên không đủ gây chết người như nọc rắn. Chất này chủ yếu gây bỏng da, có thể nhầm với tổn thương trong bệnh zona thần kinh.
"Vết thương do độc chất kiến ba khoang thành vệt dài hoặc thành đám. Ban đầu là những nốt ban đỏ rồi sưng lên thành mụn mủ. Nếu không giữ gìn cẩn thận, vết thương có thể bị loét, làm rỉ dịch. Vết thương thường đau rát, ngứa ngáy. Một số trường hợp có thể sốt, nổi hạch, biến chứng nhiễm trùng toàn thân", bác sĩ Lê Ngọc Duy lưu ý.
Bệnh nhân đến khám tại Bệnh viện Da liễu trung ương do nọc độc kiến ba khoang.
Cách gì để phòng tránh?
Khi kiến ba khoang tiếp xúc với cơ thể, bác sĩ Lê Ngọc Duy khuyến cáo, tuyệt đối không nghiền nát, chà xát kiến để tránh độc tố tiết ra. Khi bị dính chất độc, tránh gãi hay chà mạnh vùng da bị tổn thương. Không tiếp xúc các vùng da lành với nơi bị dính độc tố. Bên cạnh đó, rửa sạch vết thương (nhất là ở vùng mắt) càng nhanh càng tốt khi bị dính chất độc, bôi thuốc, dùng thuốc theo chỉ dẫn của bác sĩ.
Bàn tay nếu lỡ đập chết kiến ba khoang cần được rửa sạch bằng xà phòng, càng sớm càng tốt, để tránh độc tố kiến dính vào. Khi da bị tổn thương tấy đỏ, lan rộng phải đi khám, không nên tự ý mua thuốc điều trị. Bởi trong các loại thuốc bôi ngoài da có chứa corticoid, chất giải độc tố... nên cần có bác sĩ chỉ định mới được dùng.
"Viêm da do kiến ba khoang thường khỏi nhanh trong vòng 1 tuần nếu xử trí đúng cách. Tuy nhiên, người bệnh chỉ nên rửa nhẹ nhàng tại nơi tiếp xúc bằng nước muối sinh lý ngay lúc vừa tiếp xúc để trung hòa hoặc giảm bớt các yếu tố dị ứng, kích ứng da, sau đó đến cơ sở y tế để khám và điều trị kịp thời, không nên tự điều trị để tránh các biến chứng nặng hơn", bác sĩ Lê Ngọc Duy lưu ý.
Để phòng tránh kiến ba khoang, mỗi gia đình cần vệ sinh phòng ở sạch sẽ, thoáng mát. Buổi tối nên tắt các bóng điện có ánh sáng xanh, tím (bóng điện huỳnh quang, bóng tuýp...), thay vào đó, dùng bóng điện có ánh sáng đỏ, vàng (đèn dây tóc). Trước khi đi ngủ, nên kiểm tra kỹ giường, gối, chăn, chiếu. Trước khi mặc quần áo, cần giũ sạch xem có kiến ba khoang hay không.