Trong bối cảnh giáo dục trường học ở Việt Nam gặp khủng hoảng và cả giáo viên và phụ huynh bị cuốn vào cơn sóng thần bằng cấp và thành tích, thuyết đa trí tuệ (nhiều trí thông minh) có nguồn gốc từ phương Tây đă được quan tâm và lan truyền ở Việt Nam.
Trên wiki tiếng Việt có hẳn một mục viết về “thuyết đa trí tuệ”. Ở đó wiki viết “Thuyết đa trí tuệ là một lư thuyết về trí thông minh của con người được nh́n nhận bằng nhiều cách, mang tính đa dạng, được nghiên cứu và công bố bởi tiến sĩ Howard Gardner. Theo Gardner, trí thông minh (intelligence) được ông quan niệm như sau ‘là khả năng giải quyết các vấn đề hoặc tạo ra các sản phẩm mà các giải pháp hay sản phẩm này có giá trị trong một hay nhiều môi trường văn hóa’ và trí thông minh cũng không thể chỉ được đo lường duy nhất qua chỉ số IQ”.
Cũng theo thông tin ở trang tham khảo mở này th́ năm 1983, H. Gardner xuất bản “cuốn Frames of Mind (tạm dịch Cơ cấu của trí tuệ), trong đó ông công bố các nghiên cứu và lư thuyết của ḿnh về sự đa dạng của trí thông minh (Theory of Multiple Intelligences)”.
Đọc ở đây, có vẻ như người ta có hàm ư nhấn mạnh rằng Gadner là ông tổ của thuyết đa trí tuệ và người Việt chỉ biết đến ông này.
Nhiều cuốn sách về lư thuyết này của H. Gadner, Amstrong… cũng được dịch ở Việt Nam và gây được ảnh hưởng nhất định.
Rất nhiều người ở Việt Nam có thể kể ra các loại h́nh trí thông minh được đề cập trong các cuốn sách trên như:
•Trí thông minh ngôn ngữ
•Trí thông minh logic toán học
•Trí thông minh h́nh ảnh không gian
•Trí thông minh âm nhạc
•Trí thông minh vận động thể chất
•Trí thông minh tương tác cá nhân
Tuy nhiên, có phải thực sự người Việt chỉ biết đến học thuyết về đa trí tuệ này trong khoảng 10-20 năm trở lại đây không?
Nếu bạn nghĩ như vậy th́ bạn đă lầm to! Người Việt thực ra đă biết đến và truyền bá học thuyết này trước cả H. Gadner!
Ai? Khi nào? Chứng cứ đâu?
Người đó là Nguyễn Triệu Luật (1903-1946), bút hiệu: Dật Lang, Phất Văn Nữ Sĩ. Một nhân vật có cuộc đời sống động với cái kết buồn. Ông vừa là nhà giáo, nhà văn, nhà báo và cũng là một nhà chính trị.
Ông là một trong số những người hiếm hoi ở Việt Nam dùng sở học của ḿnh (Tây học) để quan tâm tới tâm lư.
Ai là người Việt Nam đầu tiên biết đến và truyền bá thuyết đa trí tuệ?
Nhà văn Nguyễn Triệu Luật với các nam sinh tại Vinh
Ông là người đă viết, biên dịch khá nhiều về tâm lư và đề cập đến những khái niệm-nội dung tâm lư học vẫn c̣n mới cả với rất nhiều sinh viên Việt Nam hiện nay. Thậm chí đọc tài liệu ông viết, dịch chúng ta có cảm giác nó c̣n sâu hơn, dễ hiểu hơn cả giáo tŕnh tâm lư học-giáo dục học đang dùng cho sinh viên hiện nay. Chẳng hạn từ năm 1924-1926, trên tạp chí Nam Phong ông đă giới thiệu về:
•Tính chất các hiện tượng về tâm lư
•Thân thể và tinh thần
•Thuyết Maudsley và Huxley
•Đời tiềm thức
•Chú ư
•Nhân tính (quan niệm về bản nghă, nguyên tố cái bản ngă)
•Phân loại các hiện tượng tâm lư và các tính người
•Thế nào là t́nh tự
•Khổ lạc t́nh
•Cảm động t́nh
•Duy tha hoạc vong kỷ khuynh hướng
•Thế nào là trí?
•Tri giác
•Tưởng tượng…
Đặc biệt nhất, ông đă giới thiệu bằng cách biên dịch về thuyết đa trí tuệ. Xin trích nguyên văn: