Philippines bất ngờ đảo ngược quyết định hủy Hiệp ước các lực lượng thăm viếng với Mỹ mà nước này đưa ra 4 tháng trước, động thái được cho có thể liên quan tới các hành động gần đây của Trung Quốc.
Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte (Ảnh: TNS)
Theo thông báo ngày 2/6 của Ngoại trưởng Philippines Teodoro Locsin, Tổng thống Rodrigo Duterte đă đ́nh chỉ quyết định hủy Hiệp ước các lực lượng thăm viếng (VFA) v́ các diễn biến chính trị và những vấn đề khác trong khu vực.
VFA, thỏa thuận kư từ hàng chục năm trước, cho phép hàng ngh́n quân Mỹ tới Philippines thực hiện các cuộc tập trận quân sự và hoạt động hỗ trợ nhân đạo.
Trước đó, Manila hồi tháng 2 đă gửi thư cho Mỹ về việc hủy bỏ VFA, theo phát ngôn viên tổng thống Philippines Salvador Panelo. Theo kế hoạch ban đầu, quyết định hủy VFA dự kiến sẽ có hiệu lực vào tháng 8 và là động thái lớn nhất mà ông Duterte tính thực hiện sau hàng loạt cảnh báo sẽ hạ cấp quan hệ với Mỹ trước đây.
Ngoại trưởng Locsin nói rằng thông tin Philippines không hủy VFA đă nhận được phản ứng tích cực từ Mỹ - đồng minh quan trọng nhất và là nhà cung cấp vũ khí cũng như hoạt động đào tạo chính cho Manila.
Ông Duterte hủy VFA nhằm đáp trả việc Washington cấm thượng nghị sĩ Dela Rosa, cựu cảnh sát trưởng Philippines, nhập cảnh vào Mỹ. Ông Dela Rosa tin rằng nguyên nhân của động thái này có thể liên quan tới cuộc chiến chống ma túy mà ông chỉ đạo trong 2 năm rưỡi làm cảnh sát trưởng Philippines.
Ông Dela Rosa là người thi hành cuộc chiến ma túy của ông Duterte, vốn khiến hàng ngh́n người thiệt mạng. Cuộc chiến này gây tranh căi v́ các bên phản đối không đồng t́nh với việc cảnh sát được quyền giết chết các nghi phạm ma túy mà không thông qua xét xử.
Mỹ hoan nghênh
Đại sứ quán Mỹ lại Manila chào đón động thái đảo ngược quyết định hủy VFA của Philippines. “Mối liên minh lâu dài của chúng ta có lợi cho cả 2 nước và chúng tôi trông đợi tiếp tục hợp tác về quốc pḥng và an ninh gần gũi với Philippines”, cơ quan ngoại giao Mỹ cho hay.
Hai chuyên gia cho rằng động thái bất ngờ đảo ngược quyết định của ông Duterte có thể liên quan tới sự gia tăng căng thẳng ở Biển Đông v́ các động thái gây hấn của Trung Quốc trong khu vực.
Chuyên gia Jay Batongbacal từ Viện các vấn đề hàng hải và luật biển (Philippines) nhận định rằng lực lượng vũ trang của Manila hiện đang trong giai đoạn “dễ tổn thương” v́ họ thiếu tàu để thực hiện nhiệm vụ tuần tra và tiếp tế.
Trong khi đó, chuyên gia Greg Poling, Giám đốc Chương tŕnh sáng kiến Minh bạch Hàng hải (AMTI) thuộc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) ở Mỹ, cho biết quyết định hủy VFA từ đầu đă không được ủng hộ rộng răi.
“Trung Quốc hiện đang hành xử hung hăng vào thời điểm dịch Covid-19 đă khiến nhiều cuộc họp cấp cao giữa Mỹ và Philippines bị hủy bỏ. Rơ ràng, có người dường như đă nói với ông Duterte rằng v́ lư do này hay lư do khác, Philippines cần thêm thời gian”, ông Poling cho hay.
Kể từ khi đắc cử tổng thống năm 2016, ông Duterte nhiều lần cảnh báo sẽ cắt đứt quan hệ đồng minh với Mỹ. Trong khi đó, ông Duterte được cho có xu hướng xoay trục về phía Trung Quốc nhằm đổi lấy các lợi ích về mặt kinh tế cho Philippines.