Việc chính quyền Trung Quốc chấm dứt việc nhận rác thải nhựa đã đẩy kỹ nghệ tái chế rác thải toàn cầu vào tình trạng hỗn loạn từ các bãi rác nhỏ tại các khu xóm ở các quốc gia trong vùng Đông Nam Á cho đến các nhà máy rác hiện đang ngập lên ở Mỹ cho tới Úc.
Rác nhựa thải ở Indonesia. (Hình: Chaideer Mahyuddin/AFP/Getty Images)
Theo bản tin của hãng thông tấn AFP, trong nhiều năm qua, Trung Quốc là nơi đón nhận đa số loại rác thải nhựa từ khắp các nơi trên thế giới, để chế biến thành loại “nhựa cao cấp”, được các công ty sản xuất đủ mặt hàng sử dụng lại.
Nhưng từ đầu năm 2018, Trung Quốc, sau khi đã thông báo cho toàn thế giới, và cả WTO, quốc gia này nay không còn nhận rác thải nhựa cũng như nhiều loại rác thải tái chế khác, trong nỗ lực bảo vệ môi trường và không khí thở trong nước.
Các quốc gia đã phát triển nay phải vất vả tìm nơi để tống đi các chất thải của họ.
“Vụ này cũng giống như một trận động đất,” theo lời ông Arnauld Brunet, tổng giám đốc hiệp hội các công ty tái chế rác, có tên The Bureau of International Recyling, có trụ sở đặt tại Brussels, Bỉ, nói với hãng thông tấn AFP.
“Trung Quốc từng là nơi tiêu thụ rác thải để tái chế lớn nhất thế giới. Việc họ không nhận nữa đã tạo ra chấn động lớn lao trên thị trường toàn cầu.”
Nay, các công ty tái chế rác Trung Quốc đang ào ạt chuyển các số lượng rác thải khổng lồ sang các quốc gia láng giềng ở vùng Đông Nam Á.
Do có một cộng đồng nói tiếng Hoa đông đảo, Malaysia từng là địa điểm hàng đầu mà các công ty tái chế rác thải Trung Quốc nhắm tới. Các số liệu thống kê từ chính phủ Malaysia cho thấy số lượng nhựa thải nhập cảng hồi năm ngoái lên tới 870,000 tấn, nhiều gấp ba so với con số của năm 2016.
Tại thành phố nhỏ Jenjarom, không xa thủ đô Kuala Lumpur, các nhà máy biến chế nhựa bỗng dưng ào ào xuất hiện, phun ra khói độc và hôi hám, cả ngày lẫn đêm.
Hàng núi rác nhựa được đổ công khai ngoài trời, trong khi các nhà tái chế phải đối phó đủ loại rác nhựa, từ ở các nơi xa như Đức, Mỹ và cả Brazil.
Trước tình trạng ô nhiễm trầm trọng, gây ra đủ chứng bệnh, cư dân nơi này phản ứng mạnh. Sau cùng chính phủ Malaysia cũng phải có biện pháp đối phó, đóng cửa nhiều nhà máy tái chế nhựa và loan báo việc ngưng cấp thêm giấy phép nhập cảng nhựa trên toàn quốc.
Ở Úc, Âu Châu và Mỹ, các công ty chuyên đi thu lượm nhựa thải và các loại rác tái chế khác lại phải kiếm nơi đổ rác của họ.
Không chỉ ở Malaysia, các quốc gia khác như Thái Lan và Việt Nam cũng bị các công ty chế biến nhựa thải Trung Quốc kéo sang lập cơ xưởng, nhiều khi hoạt động không giấy phép.
Ở Trung Quốc, mức nhập cảng nhựa thải đã giảm từ 600,000 tấn mỗi tháng năm 2016 xuống còn khoảng 30,000 tấn mỗi tháng năm 2018, theo các dữ kiện do các tổ chức như Greenpeace và Global Alliance for Incinerator Alternatives thu thập được.
Các quốc gia quanh Trung Quốc nay cũng khốn đốn vì rác nhựa thải, nên cũng phải tìm cách đối phó.
Nhưng điều này cũng chỉ khiến nhựa thải ào ạt chạy sang các quốc gia khác, như Indonesia và Thổ Nhĩ Kỳ, theo bản báo cáo của Greenpeace.
Ông Garth Lamb, chủ tịch hội các công ty chuyên về tái chế rác thải ở Úc có tên Waste Management and Resource Recovery Association of Australia, nói rằng “đã 12 tháng trôi qua mà chúng tôi vẫn còn bị ảnh hưởng bởi việc Trung Quốc không nhận nhựa thải và cũng không có giải pháp nào cả.”
Một nhà tranh đấu thuộc tổ chức Greenpeace, Kate Lin, nói rằng: ” Giải pháp duy nhất cho vấn đề ô nhiễm nhựa plastic là sản xuất ít plastic hơn nữa.” (V.Giang)