Chính phủ Mỹ sắp đóng cửa? Đây chính là hệ lụy từ bức tường biên giới với Mexico. Tổng thống Mỹ Donald Trump đă tự làm khó ḿnh?
Mâu thuẫn giữa Tổng thống Donald Trump và Quốc hội về việc tài trợ xây dựng bức tường biên giới Mỹ - Mexico, một dự án đầy tranh căi do ông Trump đề xuất, khiến các nhà lập pháp chỉ mất năm ngày để t́m cách thỏa hiệp và ngăn chặn một phần cơ quan chính phủ có thể khiến khoảng 1/4 lực lượng viên chức lao động liên bang không được chi trả lương vào đúng dịp Giáng sinh tới đây.
Công nhân Mỹ đang đo đạc khi xây dựng bức tường biên giới, nh́n từ phía Tijuana của Mexico, ngày 13/12/2018
Ông Trump tự làm khó ḿnh?
Tổng thống Donald Trump đang yêu cầu 5 tỷ đô la từ ngân sách liên bang để chi trả cho dự án xây dựng bức tường khổng lồ ngăn cách biên giới Mỹ và Mexico - dự án mà ông cho rằng hữu hiệu nhất, đồng thời cũng là duy nhất, để ngăn những người nhập cư bất hợp pháp và ma túy xâm nhập vào Mỹ. Đảng Dân chủ và cả một số thành viên Đảng Cộng ḥa, phản đối đề xuất này, cho rằng có các biện pháp khác để kiểm soát biên giới ít tốn kém hơn, hiệu quả hơn.
Số tiền mà ông Trump muốn chỉ là một phần nhỏ trong số khoảng 450 tỷ USD mà Quốc hội Mỹ đă sẵn sàng phê duyệt trước đó để cấp kinh phí hoạt động cho một số cơ quan chính phủ (vốn sẽ hết tiền để duy tŕ hoạt động kể từ ngày 21/12 tới đây), nếu không có mâu thuẫn giữa Nhà Trắng và Quốc hội về dự án xây dựng bức tường biên giới.
Tất nhiên, nguy cơ sẽ hết tiền vào đúng dịp Giáng sinh chỉ xảy ra đối với một số cơ quan chính phủ chứ không phải tất cả, đồng thời không nằm trong các khoản chi thường xuyên mà là theo định kỳ. Các khoản chi lớn của chính phủ đă được cấp kinh phí để duy tŕ hoạt động cho đến tháng 9 năm sau, bao gồm cả hoạt động của lực lượng quân đội liên bang và các cơ quan vận hành các chương tŕnh y tế công cộng, giáo dục và cựu chiến binh.
Hôm thứ 6 tuần trước, một số đại diện của của Đảng Cộng ḥa cũng như Đảng Dân chủ ở Quốc hội nói rằng không có tiến triển rơ ràng nào được đưa ra để giải quyết một cách độc lập sự bế tắc trong vấn đề kinh phí hoạt động cho một số cơ quan chính phủ; đặc biệt sau cuộc tranh căi gay gắt giữa Tổng thống Trump với các nghị sĩ Dân chủ hàng đầu, vào ngày 11/12, tại Pḥng Bầu dục Nhà Trắng, trước ống kính truyền h́nh.
“Tôi tự hào về việc đóng cửa chính phủ v́ an ninh biên giới”, ông Trump nói với Nancy Pelosi (lănh đạo của Đảng Dân chủ ở Hạ nghị viện) và Chuck Schumer (lănh đạo của Đảng Dân chủ ở Thượng viện).
Cùng với đó, một quan chức cấp cao đại diện cho Đảng Cộng ḥa ở Hạ viện khẳng định đảng của ông không dễ thỏa hiệp và cũng khá khắt khe về cách thức để giữ cho chính phủ có thể cởi mở hơn. Tuy nhiên, dường như chính ông Trump đang tự làm khó ḿnh trong tranh căi này th́ đúng hơn.
Già néo đứt dây
Các đại diện của Đảng Cộng ḥa ở Quốc hội, những người vẫn kiểm soát cả hai viện cho đến ngày 3/1/2019, cũng lưu ư rằng đảng này khó có thể thu được tối thiểu 218 phiếu cần thiết tại Hạ viện để thông qua dự luật tài trợ nếu có yêu cầu của Trump về số tiền để xây dựng bức tường biên giới, điều mà Đảng Dân chủ luôn phản đối.
Nếu ngân sách liên bang không được bổ sung, một số cơ quan chính phủ buộc phải đóng cửa từ ngày 21/12. Một số hoạt động hay chương tŕnh quan trọng phải dừng lại, nhiều nhân viên công vụ nghỉ ở nhà hoặc vẫn phải làm việc do đặc thù công việc, nhưng chưa chắc chắn có được trả lương hay không, dù đó là thời điểm Giáng sinh.
Một chính phủ trong t́nh trạng hỗn loạn như vậy sẽ mang lại cái nh́n không lấy ǵ làm hay ho của công chúng đối với uy tín Đảng Cộng ḥa, ngay trong dịp nghỉ lễ lớn nhất của năm. Đặc biệt, chắc chắn công chúng Mỹ cũng sẽ được xem trên truyền h́nh trong 2 tuần nghỉ lễ về h́nh ảnh Tổng thống Trump thảnh thơi tận hưởng kỳ nghỉ ở khu nghỉ dưỡng cá nhân trên bờ biển Florida tràn ngập ánh nắng.
Nhưng nói đi th́ cũng phải nói lại, liệu đây có phải là một sự hỗn loạn có chủ đích của ông Trump? Nếu vậy, dường như ông đă đi quá xa. Vào đầu tuần trước, ông Trump đă tuyên bố sẽ cho đóng cửa một số cơ quan chính phủ, nếu số kinh phí cần thiết không được Quốc hội thông qua. Jim Manley, một chiến lược gia chính trị và cựu trợ lư lănh đạo của Đảng Dân chủ ở Thượng viện, cho biết hoàn toàn không có lư do ǵ để Đảng Dân chủ chịu lùi bước trước Tổng thống.
Hiện tại, các nghị sĩ của Đảng Dân chủ ở Quốc hội Mỹ vẫn đang chờ Nhà Trắng thông báo liệu họ có tham gia vào cuộc đàm phán để đạt thỏa thuận về kinh phí liên bang duy tŕ các chương tŕnh hoạt động hay không, nhưng chắc chắn sẽ không có khoản chi dành cho việc xây tường biên giới của ông Trump. Nếu cuộc đàm phán này không xảy ra, hoặc không mang lại kết quả khả quan, Manley dự đoán chính phủ sẽ hoạt động cầm chừng cho đến ngày 3/1, khi Đảng Dân chủ chính thức nắm quyền kiểm soát Hạ viện. Lúc đó, những tranh căi c̣n gay gắt và khó lường hơn, bởi những cuộc đối đầu sẽ xảy ra ngay trong Quốc hội, giữa Hạ viện do Đảng Dân chủ lănh đạo và Thượng viện vẫn trong tay Đảng Cộng ḥa.
Ngay trong Đảng Cộng ḥa, cũng khá nhiều người có tên tuổi và uy tín chính trị, thẳng thừng chỉ trích ông Trump. Theo thời gian, số đối lập này đang ngày càng tăng lên.