Mới đây các nhà khoa học lần đầu tiên quan sát được sự va chạm của 2 ngôi sao neutron. Chúng đă tạo ra lượng lớn vàng trong vũ trụ. Phát hiện này được xem là khám phá "chưa từng có", mở ra kỷ nguyên mới của thiên văn học.
Các nhà khoa học cho biết sóng xung kích và ánh sáng phát ra từ vụ nổ cách Trái Đất 130 triệu năm ánh sáng đă được các kính viễn vọng không gian và trên mặt đất cùng các máy ḍ ghi lại vào ngày 17/8.
"Chúng tôi đă chứng kiến lịch sử đang mở ra trước mắt: 2 ngôi sao neutron tiến đến ngày càng gần nhau, di chuyển càng lúc càng nhanh sau đó va chạm và tiêu tan thành các mảnh vỡ văng ra khắp nơi", đồng tác giả Benoit Mours từ Viện nghiên cứu CNRS của Pháp nói với AFP.
Vụ va chạm đă tạo ra bằng chứng đầu tiên của một nguồn đơn lẻ phát ra đồng thời những gợn sóng trong không gian-thời gian, được gọi là sóng hấp dẫn, cũng như ánh sáng dưới dạng một vụ nổ tia gamma kéo dài 2 giây.
Các nhà khoa học lần đầu quan sát được vụ va chạm của 2 ngôi sao neutron vào ngày 17/8. Ảnh minh họa: Carnegie Observatories.
Các dữ liệu cũng tiết lộ rằng vụ nổ là nguồn gốc của lượng lớn vàng, bạch kim, thủy ngân và các kim loại nặng khác trong vũ trụ. Các kính thiên văn cũng quan sát được bằng chứng cho thấy sự xuất hiện của vật liệu mới h́nh thành trong vụ nổ, điều mà các nhà khoa học đă nghi ngờ từ lâu.
Nhà vật lư Patrick Sutton, thành viên của Đài quan trắc Sóng hấp dẫn bằng Giao thoa kế Laser (LIGO), cho biết: "Có thể thấy rơ là một phần đáng kể, có lẽ là một nửa hoặc nhiều hơn, các nguyên tố nặng trong vũ trụ được tạo ra bởi vụ va chạm kiểu này".
Các cuộc họp báo đă được tổ chức trên khắp thế giới và hàng loạt bài báo khoa học đă được công bố vào ngày 16/10 nêu chi tiết về khám phá này.
Các bài báo và hội nghị này đại diện cho hàng ngh́n nhà khoa học, 70 đài quan sát, các cơ quan ḍ sóng hấp dẫn LIGO và Virgo. Tất cả cùng tham gia vào một trong những sự kiện thiên văn được quan sát và nghiên cứu nhiều nhất trong thời đại này.
Sóng hấp dẫn lần đầu tiên được phát hiện trực tiếp 2 năm trước, chứng minh lư thuyết tương đối rộng của Albert Einstein. Mới đây, 3 nhà khoa học đă được trao giải Nobel Vật lư cho công tŕnh về phát hiện đầu tiên này.
Những sóng hấp dẫn này là kết quả của 2 lỗ đen va chạm và tín hiệu chỉ kéo dài một phần giây. Bởi v́ các lỗ đen không phát ra ánh sáng, các sóng này không nh́n thấy được và chỉ "nghe" như tiếng bụp.
Phát hiện về 2 ngôi sao neutron va chạm để tạo ra cùng loại sóng, bên cạnh ánh sáng, cho phép các nhà thiên văn học nghiên cứu các sóng hấp dẫn theo cách mới. Tín hiệu kéo dài trong 100 giây cung cấp cho họ nhiều dữ liệu hơn và hiểu biết sâu hơn. Nó cũng cho thấy sóng ánh sáng và sóng hấp dẫn đi cùng tốc độ.
Phát hiện này khẳng định rằng vụ nổ tia gamma có thể là kết quả của sự va chạm của các sao neutron, cũng như các nguyên tố nặng được tạo ra do va chạm bạo lực giữa các ngôi sao. Nó cho thấy h́nh ảnh những ngôi sao neutron khi va chạm và nó xác nhận sóng hấp dẫn và ánh sáng có thể xảy ra đồng thời.
"Sự kiện độc nhất này đă giải quyết được tất cả những vấn đề trên, đưa tất cả bí ẩn này vào cùng một thời điểm", CNN dẫn lời Tony Piro, chuyên gia vật lư học thiên thể lư thuyết từ viện nghiên cứu Carnegie Observatories.