Trong chuyến thăm tới Mỹ hồi tháng trước của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cẩn B́nh th́ 1 trong những mục đích mà ông muốn đạt được đó là thiết lập 1 mối quan hệ kiểu mới giữa các nước lớn. Các chuyên gia phân tích cho rằng đây alf 1 chiêu tṛ của Trung Quốc nhằm câu kéo và dụ Mỹ phải thừa nhận theo yêu sách bành chướng lănh thổ của Trung Quốc.
Ryan Pickrell, một nghiên cứu sinh Mỹ đang theo học chương tŕnh đào tạo tiến sĩ về quan hệ quốc tế tại Vũ Hán, Hồ Bắc, Trung Quốc ngày 26/10 b́nh luận trên The National Interest, cuộc đấu tranh quyền lực chính trị giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ gần như chắc chắn sẽ được định đoạt ở Biển Đông. Xung đột giữa một cường quốc lâu đời và một sức mạnh đang lên được nhiều học giả tin rằng sẽ không thể tránh khỏi.
Trung - Mỹ đang tiến nhanh tới một giới hạn mà hai bên không thể quay trở lại, ngoại giao truyền thống không giải quyết được vấn vấn đề mà cả hai ngày càng có xu thế dựa vào sức mạnh quân sự. Điều này đặc biệt đúng ở Biển Đông, một trong những điểm tranh chấp lớn nhất giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ và cả hai đều không sẵn sàng thỏa hiệp. Cả hai đang chuẩn bị sẵn sàng cho điều tồi tệ nhất.
"Giải pháp" ổn định quan hệ Trung - Mỹ mà Bắc Kinh đề xuất là "quan hệ nước lớn mô h́nh mới", trong đó khuyến khích Hoa Kỳ và Trung Quốc tránh đối đầu, xung đột, tôn trọng hệ thống chính trị quốc gia của nhau, đặc biệt là tôn trọng "lợi ích cốt lơi" của Trung Quốc. Bắc Kinh đặc biệt nhiệt t́nh với đề xuất này và đưa ra trong mọi cuộc họp cấp cao, kể cả hội nghị thượng đỉnh.
Chấp nhận "giải pháp" này, có nghĩa là Mỹ không chỉ phải chấp nhận sức mạnh, quyền lực và tác động ảnh hưởng của Trung Quốc ở nước ngoài tăng lên ngang bằng với Mỹ, mà c̣n phải chấp nhận chủ nghĩa dân tộc cực đoan mà Trung Quốc đang thổi bùng lên bên trong quốc gia của họ. Ngoài ra, mô h́nh này là phương tiện để Bắc Kinh thiết lập một luật chơi mới trong quan hệ Trung - Mỹ, mở ra cánh cửa mới ở châu Á với trật tự Trung Quốc là trung tâm.
Trước khi diễn ra hội nghị thượng đỉnh với Tổng thống Mỹ Barack Obama tại Nhà Trắng trong tháng Chín, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận B́nh đă tuyên bố đề xuất "quan hệ nước lớn mô h́nh mới" sẽ là một nội dung thảo luận quan trọng trong cuộc họp. Tuy nhiên chẳng có bất kỳ tiến triển nào về đề xuất này của Bắc Kinh khi hội nghị kết thúc v́ Mỹ tin rằng "quan hệ nước lớn mô h́nh mới" như cách Trung Quốc muốn không phải lợi ích quốc gia của Hoa Kỳ, Washington đă nhiều lần bác bỏ.
Bởi lẽ chấp nhận đề nghị này của Trung Quốc đồng nghĩa với việc đồng minh và đối tác của Mỹ thấy rơ Mỹ đang suy giảm và đánh mất vai tṛ. Mặt khác, chấp nhận "quan hệ nước lớn mô h́nh mới" mà Tập Cận B́nh đề xuất có nghĩa là Mỹ phải tôn trọng "lợi ích cốt lơi" của Trung Quốc.
Hoa Kỳ lo ngại rằng "quan hệ nước lớn mô h́nh mới" mà Tập Cận B́nh đưa ra là một mưu đồ thiết kế để lừa Mỹ thừa nhận yêu sách bành trướng lănh thổ của Trung Quốc và chia rẽ Mỹ với các đồng minh, đối tác chiến lược lâu dài của Trung Quốc.
Mỹ tôn trọng lợi ích cốt lơi của các quốc gia, nhưng đó là lợi ích hợp pháp và chính đáng chứ không phải bành trướng lănh thổ. Cách tiếp cận của Washington với sự ổn định của quan hệ Trung - Mỹ gần giống như "gác tranh chấp, cùng khai thác" mà Bắc Kinh đưa ra, đó là tránh cạnh tranh trong khu vực có thể ảnh hưởng đến sự hợp tác, đồng thời phối hợp ở những nơi khác, vấn đề khác.
Tuy nhiên đây chỉ là phương pháp hoăn binh tạm thời, nhưng tệ hại ở chỗ nó tồn tại lâu hơn vai tṛ tác dụng của chính nó.
vietbf @ sưu tầm