Đúng vào dịp kỷ niệm 100 năm ngày xảy ra vụ thảm sát người Armenia trong phạm vi lãnh thổ của Đế chế Osman trước đây, Giáo hoàng Francis đã coi những gì khiến khoảng 1,5 triệu người Armenia bị sát hại và thiệt mạng là tội ác diệt chủng. Trên thế giới cho tới nay đã có không ít chính phủ và nghị viện quốc gia nhìn nhận vụ việc này như thế. Nhưng đây là lần đầu tiên trong 100 năm qua có người đứng đầu Nhà thờ Thiên Chúa giáo và Tòa thánh Vatican công khai sử dụng khái niệm tội ác diệt chủng cho trường hợp này.
Thổ Nhĩ Kỳ trong tư cách kế thừa về pháp lý Đế chế Osman cho tới nay vẫn luôn bác bỏ mọi nhận xét hay cáo buộc chuyện xảy ra khi xưa là diệt chủng. Mối quan hệ giữa hai nước láng giềng Thổ Nhĩ Kỳ và Armenia vẫn chưa được bình thường hoá cũng bởi sự bất đồng quan điểm về vấn đề này. Thổ Nhĩ Kỳ không chỉ không công nhận việc tàn sát người Armenia cách đây 100 năm là tội ác diệt chủng mà còn căng thẳng quan hệ với mọi quốc gia và cá nhân trên thế giới coi vụ việc đó là tội ác diệt chủng, như hiện tại với Toà thánh Vatican. Cả tổng thống lẫn thủ tướng nước này đều tỏ ra rất bực bội về Giáo hoàng Francis. Bộ Ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ đã triệu đại diện ngoại giao của Toà thánh Vatican ở Thổ Nhĩ Kỳ lên gặp để phản đối. Sự thể hiện thái độ rõ ràng của Giáo hoàng Francis xem ra có trọng lực lớn hơn đáng kể so với thái độ của chính phủ các quốc gia riêng rẽ.
Vấn đề ở đây - và vì thế chính giới Thổ Nhĩ Kỳ mới không thể giấu diếm được phản ứng bực bội - không phải chỉ ở khái niệm thể hiện bằng ngôn từ mà còn cả ý nghĩa và hệ lụy pháp lý quốc tế phía sau khái niệm ấy. Quá khứ lịch sử chưa được nhìn nhận đúng đắn và xử lý thích hợp thì chưa thể được khắc phục nên sẽ còn ám ảnh tương lai. Đằng sau khái niệm ấy là trách nhiệm về đạo lý và pháp lý quốc tế đối với tội lỗi đã mắc phải trong quá khứ. Cuộc chơi chữ về khái niệm che dấu thực chất cuộc tranh cãi về chính trách nhiệm này.
VietBF © Sưu tập