[Romano]

Vụ xả súng nhằm vào một sự kiện mừng lễ Hanukkah của cộng đồng Do Thái tại bãi biển Bondi (Sydney, Australia) hôm 14/12 (giờ địa phương) khiến ít nhất 16 người thiệt mạng và hàng chục người bị thương, đã làm rúng động dư luận quốc tế. Trong khi Australia đang đẩy nhanh tiến trình điều tra vụ việc theo hướng có liên hệ với Tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng, nhiều quốc gia đồng loạt lên án mạnh mẽ hành vi bạo lực thù hận, đồng thời tăng cường bảo vệ các sự kiện tôn giáo và không gian công cộng trước nguy cơ khủng bố cực đoan khi thế giới chuẩn bị bước sang năm mới.

Cộng đồng quốc tế lên án mạnh mẽ

Sáng 15/12 (giờ địa phương), bãi biển Bondi - biểu tượng của đời sống tự do và du lịch Australia, chìm trong không khí lặng lẽ khác thường. Những bó hoa trắng, những ngọn nến tưởng niệm và thông điệp chia buồn được người dân đặt dọc lối vào bãi biển, nơi chỉ một ngày trước đó xảy ra một vụ xả súng kinh hoàng giữa khung cảnh lễ hội. Theo cảnh sát bang New South Wales, vụ tấn công đã khiến ít nhất 16 người thiệt mạng, 40 người phải nhập viện, trong đó có hai sĩ quan cảnh sát bị thương nặng.

Cụ thể, vụ xả súng xảy ra khi khoảng 1.000 người đang tham dự sự kiện mừng lễ Hanukkah của cộng đồng Do Thái. Nhân chứng cho biết tiếng súng nổ ra liên tục khiến đám đông hoảng loạn tháo chạy khỏi bãi biển và các tuyến phố lân cận. Tiếng la hét vang lên giữa những loạt đạn kéo dài suốt 10 phút kinh hoàng, trước khi người bán trái cây địa phương là Ahmed Al-Ahemd (43 tuổi), lén tiếp cận và quật ngã nghi phạm xuống đất.

Giới chức Australia khẳng định đây là cuộc tấn công có chủ đích, nhằm vào một sự kiện tôn giáo cụ thể, chứ không phải hành vi bạo lực ngẫu nhiên. Thủ tướng Australia Anthony Albanese gọi vụ việc là "hành động bài Do Thái không thể dung thứ" và là "khủng bố ngay trên đất Australia". Ông nhấn mạnh chính phủ sẽ làm tất cả để bảo vệ các cộng đồng tôn giáo, đồng thời đưa thủ phạm ra trước công lý.

Phản ứng quốc tế sau đó diễn ra nhanh chóng và đồng loạt. Nhiều lãnh đạo thế giới lên án vụ tấn công là hành vi bạo lực thù hận nghiêm trọng, đi ngược lại các giá trị chung của nhân loại. Tổng Thư ký Liên hợp quốc António Guterres nhấn mạnh, đây là hành động không thể chấp nhận, lưu ý rằng Hanukkah là lễ hội của hòa bình và ánh sáng, không thể bị bóng tối của bạo lực và thù hận che phủ.

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu cùng nhiều lãnh đạo châu Âu khác, khẳng định đoàn kết với Australia và cam kết không khoan nhượng đối với chủ nghĩa bài Do Thái. Từ Washington, Ngoại trưởng Mỹ tuyên bố chủ nghĩa bài Do Thái không có chỗ đứng trên thế giới, khẳng định sự cần thiết phải bảo vệ các cộng đồng tôn giáo và chống lại mọi hình thức cực đoan bạo lực. Trong khi đó, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã lên án vụ xả súng đẫm máu nhằm vào lễ kỷ niệm của người Do Thái tại Sydney.

Không dừng lại ở tuyên bố, nhiều quốc gia và thành phố lớn đã hành động cụ thể. London và New York thông báo tăng cường an ninh tại các địa điểm công cộng và các sự kiện Hanukkah trong thời gian tới. Các biện pháp bao gồm tăng cường tuần tra cảnh sát, kiểm soát an ninh chặt chẽ hơn tại các cơ sở tôn giáo và nâng mức cảnh báo đối với các sự kiện đông người. Giới quan sát nhận định, động thái trên phản ánh lo ngại về nguy cơ "hiệu ứng dây chuyền", trong đó các vụ tấn công mang động cơ thù hận có thể bị sao chép hoặc kích hoạt bởi các cá nhân cực đoan khác, đặc biệt trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị và xung đột ở nhiều nơi trên thế giới.

Nghi phạm có liên quan đến IS

Theo truyền thông địa phương, hai nghi phạm của vụ tấn công là Sajid Akram (50 tuổi), đã bị cảnh sát bắn hạ và con trai là Naveed Akram (24 tuổi), đang nằm viện trong tình trạng nguy kịch, dưới sự canh gác của cảnh sát.

ABC dẫn lời một quan chức cấp cao trong chiến dịch chống khủng bố chung điều tra vụ xả súng cho biết, Naveed Akram được cho là có mối liên quan mật thiết với một thành viên IS bị bắt vào tháng 7/2019 và bị kết tội chuẩn bị thực hiện hành động khủng bố ở Australia. Còn Sajid Akram sở hữu vũ khí hợp pháp và có giấy phép sử dụng súng trong 10 năm. Cảnh sát đã thu hồi 6 khẩu súng có giấy phép sở hữu tại hiện trường. Đặc biệt, các điều tra viên tin rằng hai tay súng này đã thề trung thành với IS. Hai lá cờ IS và thiết bị nổ tự chế cũng đã được tìm thấy trong xe của nghi phạm tại bãi biển.

Còn tờ New York Post thì dẫn chứng một bài viết trên mạng xã hội từng có đề cập tới Naveed Akram. Cụ thể, Naveed Akram được gắn thẻ trong một bài đăng hồi tháng 2/2022 và được ca ngợi đã nắm vững "toàn bộ các quy tắc tajweed" - hệ thống quy chuẩn đọc Kinh Qur'an - tại Viện Al-Murad, nằm ở khu vực ngoại ô Sydney. Tuy vậy, hiện Viện Al-Murad đã xóa toàn bộ website và các tài khoản mạng xã hội.

Phát biểu với báo giới, người đứng đầu Tổ chức Tình báo an ninh Australia (ASIO) Mike Burgess cho biết, đây là vụ xả súng hàng loạt gây chết chóc nhất tại Australia kể từ thảm kịch Port Arthur năm 1996. "Một trong những tay súng đã được chúng tôi biết đến nhưng không phải là mối đe dọa trực tiếp. Do đó, cần điều tra xem liệu chuyện gì đã xảy ra", ông Mike Burgess nêu rõ. Giới quan sát nhận định, vụ bạo lực súng đạn tồi tệ này đã đặt ra câu hỏi liệu luật súng đạn của Australia, vốn đã thuộc hàng nghiêm ngặt nhất thế giới, có còn phù hợp với hiện tại hay không.

Trong phản ứng mới nhất sau vụ việc, ngày 15/12, Thủ tướng Anthony Albanese khẳng định chính phủ trung tả của ông sẽ xem xét siết chặt luật kiểm soát súng đạn theo hướng hạn chế số lượng súng được sử dụng hoặc cấp phép cho mỗi cá nhân, và xem xét định kỳ giấy phép sử dụng súng. Được biết, hệ thống sở hữu súng hợp pháp của Australia được đánh giá cao vì là một trong những yếu tố góp phần đưa tỷ lệ giết người bằng súng ở nước này xuống mức thấp nhất. Tuy nhiên, số lượng súng được sở hữu hợp pháp đã tăng đều đặn trong hơn 2 thập kỷ, lên 4 triệu khẩu hiện nay.

Theo nhận định của viện nghiên cứu Australia, con số này đã vượt quá số lượng trước khi luật quản lý súng được thông qua năm 1996. Về phần mình, Thủ hiến bang New South Wales, ông Chris Minns cũng cho biết sẽ xem xét triệu tập nghị viện bang để đẩy nhanh việc thông qua luật kiểm soát súng mới. Phát biểu với báo giới, ông Minns nhấn mạnh: "Đã đến lúc chúng ta cần thay đổi luật liên quan đến vũ khí".