Chỉ 1 tiếng ‘bụp’ dưới đất, đầu đạn bay vút 350 m, nổ tung thành vạn mảnh siêu thanh biến drone FPV, quadcopter hay trực thăng bay thấp lập tức thành đống lửa rơi. Đây là ḿn Jaljaleh mà Iran vừa biên chế.
H́nh minh họa ḿn Jaljaleh chống drone của Iran. Ảnh: militarnyi.com
Trong bối cảnh chiến trường hiện đại tràn ngập drone FPV, quadcopter kamikaze và UAV bay sát ngọn cây, Iran đă chính thức biên chế một vũ khí hoàn toàn mới khiến cả thế giới quân sự phải chú ư: ḿn nhảy chống Drone/UAV Jaljaleh.
Chỉ với chi phí vài trăm USD mỗi quả, loại ḿn này có khả năng tự động phát hiện, bắn đầu đạn lên độ cao 350 mét và tung đám mây mảnh vỡ tốc độ siêu thanh, biến mọi drone bay thấp thành sắt vụn chỉ trong vài giây.
Đây chính là câu trả lời cho chiến lược rẻ tiền nhưng cực kỳ hiệu quả của Tehran trước cơn băo drone đang thống trị chiến trường Ukraine, Trung Đông và nhiều điểm nóng khác.
Jaljaleh không phải phát minh từ con số 0. Nó là phiên bản nâng cấp sâu của hai ḍng ḿn chống trực thăng YM-J-AHM và YM-J-AHM2 mà Iran từng âm thầm phát triển từ đầu thập niên 2020.
Tuy nhiên, từ cuối năm 2025, các kỹ sư Iran đă tích hợp hàng loạt công nghệ mới để biến nó thành vũ khí chuyên trị drone – mối đe dọa mà ngay cả các hệ thống pḥng không tiền tỷ như Pantsir hay Tor cũng thường bó tay khi mục tiêu bay dưới 100 mét.
Điểm đột phá lớn nhất của Jaljaleh nằm ở hệ thống cảm biến âm thanh thụ động cực kỳ nhạy.
Ḿn liên tục “lắng nghe” môi trường xung quanh bằng dăy micro định hướng, phân tích phổ tần và nhận diện chính xác tiếng động cơ điện brushless đặc trưng của quadcopter, tiếng cánh quạt FPV hay thậm chí tiếng rotor của trực thăng bay thấp.
Khi xác suất nhận diện sai gần như bằng 0 v́ hệ thống được huấn luyện để bỏ qua tiếng gió, tiếng xe cơ giới và tiếng nổ xa.
Ngay khi phát hiện mục tiêu trong bán kính vài trăm mét, bộ xử lư trung tâm sẽ tính toán quỹ đạo và thời gian tối ưu để kích hoạt.
Nguyên lư hoạt động của ḿn Jaljaleh chống drone (Iran). Nguồn: Defense Index/militarnyi.com
Cơ chế “nhảy” của Jaljaleh diễn ra chỉ trong chưa đầy 1 giây. Một liều thuốc phóng mạnh đặt bên dưới đẩy toàn bộ đầu đạn chính bay vút lên trời theo phương thẳng đứng hoặc góc nghiêng đă được lập tŕnh sẵn.
Độ cao đánh chặn tối đa đạt 350 mét, nhưng khoảng cao lư tưởng mà Iran công bố là 250–300 mét, chính xác nơi hầu hết drone FPV và UAV trinh sát thương mại hoạt động để tránh radar và pháo pḥng không thông thường.
Khi đầu đạn lên tới điểm hẹn, kíp nổ proximity (cảm ứng tiệm cận) hoặc kíp định thời sẽ kích hoạt vụ nổ chính. Thay v́ tạo ra vài mảnh vỡ lớn như ḿn chống tăng hay ḿn chống trực thăng truyền thống, Jaljaleh sử dụng đầu đạn phụ dạng pre-fragmented, hàng ngh́n mảnh kim loại nhỏ (thường là hợp kim vonfram hoặc thép cứng) được gia tốc tức th́ lên tốc độ 2000 m/s.
Vùng tiêu diệt tuyệt đối nằm trong bán kính 5 mét xung quanh tâm nổ, nghĩa là nếu drone lọt vào vùng này th́ gần như 100% bị phá hủy hoàn toàn.
Các mảnh c̣n lại văng xa tối đa 15 mét, tạo thành một đám mây kim loại dày đặc khiến khả năng sống sót của mục tiêu là cực kỳ thấp ngay cả khi chỉ sượt qua.
Nhờ sử dụng hàng ngh́n mảnh nhỏ thay v́ vài mảnh lớn, xác suất trúng đích của Jaljaleh cao hơn rất nhiều so với các loại ḿn nhảy cũ.
Một chiếc quadcopter chỉ cần bị 3–5 mảnh trúng cánh hoặc động cơ là rơi ngay lập tức; c̣n với drone FPV có lớp giáp xốp chống mảnh th́ tốc độ 2000 m/s đủ sức xuyên thủng và phá hủy pin lithium bên trong, gây nổ thứ cấp.
So sánh với các loại ḿn chống trực thăng nổi tiếng của Nga như PVM hay Boomerang, Jaljaleh có lợi thế vượt trội về độ cao tiếp cận (350m so với khoảng 200–250m của Nga) và đặc biệt là khả năng phân biệt mục tiêu nhỏ, nhẹ, tốc độ cao như drone.
Trong khi ḿn Nga chủ yếu được thiết kế cho trực thăng hạng nặng với tiếng rotor dễ nhận biết, Jaljaleh lại tối ưu hoàn toàn cho tiếng động cơ điện tần số cao của UAV dân sự cải tiến, thứ đang làm mưa làm gió trên chiến trường hiện nay.
Việc triển khai Jaljaleh cũng cực kỳ đơn giản. Một quả ḿn chỉ nặng khoảng 8–10kg, có thể chôn nông dưới đất, ngụy trang trên mái nhà, đặt trên nóc xe tải hoặc thậm chí treo trên cột điện.
Không cần nguồn điện liên tục v́ pin lithium bên trong đủ hoạt động liên tục 30–45 ngày ở chế độ chờ. Khi hết pin hoặc sau thời hạn cài đặt, ḿn tự hủy an toàn để tránh rơi vào tay đối phương.
Với chi phí sản xuất ước tính chỉ bằng 1/1000 so với một tên lửa pḥng không vác vai, Jaljaleh đang được Iran quảng bá là giải pháp pḥng không tầng thấp rẻ nhất, hiệu quả nhất hiện nay.
Nhiều nguồn tin cho biết Tehran đă sẵn sàng chuyển giao công nghệ hoặc xuất khẩu trực tiếp loại ḿn này cho các đồng minh, đặc biệt là lực lượng đang đối mặt với mối đe dọa drone tương tự.
Jaljaleh không chỉ là một loại ḿn, mà là tuyên ngôn rơ ràng của Iran: trong cuộc chiến drone giá rẻ, vũ khí đối phó cũng có thể rẻ không kém mà vẫn cực kỳ chết người.
Khi hàng ngh́n quả Jaljaleh được rải dày đặc trên chiến trường, bầu trời thấp sẽ trở thành vùng cấm bay thực sự đối với mọi loại Drone/UAV, bất kể là FPV tự sát, quadcopter thả lựu hay trực thăng đặc nhiệm bay sát mặt đất.
VietBF@ sưu tập