[Romano]

Chính quyền Tổng thống Donald Trump đã công bố một loạt biện pháp siết chặt chính sách nhập cư, trong đó có dừng xử lý đơn xin nhập cư vào Mỹ của công dân Afghanistan, rà soát các trường hợp được chấp thuận tị nạn từ thời chính quyền tiền nhiệm và ngừng tiếp nhận người di cư từ 19 quốc gia.Ngày 2-12 theo giờ Washington, chính quyền Tổng thống Donald Trump thông báo tạm dừng xử lý toàn bộ hồ sơ nhập cư, từ đơn xin thẻ xanh đến nhập quốc tịch, đối với công dân của 19 quốc gia. Đây là bước đi bổ sung cho lệnh cấm nhập cảnh ban hành từ tháng 6, vốn đã áp đặt các hạn chế nghiêm ngặt nhất đối với nhóm quốc gia bị coi là “rủi ro an ninh”. Danh sách 19 quốc gia gồm: Afghanistan, Myanmar, Chad, Cộng hòa Congo, Guinea Xích Đạo, Eritrea, Haiti, Iran, Libya, Somalia, Sudan và Yemen… Đây đều là những nước được Washington đánh giá có môi trường an ninh bất ổn, hệ thống quản lý nhân thân thiếu minh bạch, hoặc tồn tại nguy cơ cao để các tổ chức cực đoan lợi dụng.

Theo thông báo của Nhà Trắng, việc đình chỉ xử lý hồ sơ xoay quanh 2 lý do chính. Trước hết là nguy cơ an ninh quốc gia khi Mỹ cho rằng, hệ thống thẩm tra lý lịch đối với người đến từ các quốc gia bất ổn đang không đáp ứng yêu cầu, khiến quy trình tiếp nhận người di cư trở thành “khe hở tiềm ẩn”. Thứ hai là nguy cơ đối với an toàn công cộng. Chính quyền Tổng thống Donald Trump lập luận rằng, việc gia tăng số người vượt biên hoặc xin tị nạn từ các quốc gia rủi ro cao có thể tạo gánh nặng cho lực lượng thực thi pháp luật và gây nguy cơ mất trật tự xã hội. Quyết định siết nhập cư được đưa ra sau vụ nổ súng tại ga tàu điện ngầm Farragut West, cách Nhà Trắng hai dãy phố, vào ngày 26-11 vừa qua. Nghi phạm là Rahmanullah Lakanwal - người định cư tại Mỹ từ năm 2021 theo chương trình tái định cư Afghanistan của chính quyền Tổng thống Joe Biden, đã bắn vào lực lượng Vệ binh quốc gia, khiến một nữ quân nhân 20 tuổi thiệt mạng và một người khác bị thương.


Tổng thống Donald Trump ngay lập tức gọi đây là “hành động khủng bố”, đồng thời khẳng định sẽ ngăn chặn người di cư đến từ các quốc gia “thuộc thế giới thứ ba”. Ông ra lệnh triển khai thêm 500 binh sĩ tới Thủ đô Washington D.C, nâng số lực lượng tuần tra lên 2.500 người. Tổng thống Donald Trump cũng đồng thời tuyên bố nước Mỹ sẽ dừng vĩnh viễn việc tiếp nhận người di cư từ các quốc gia “thuộc thế giới thứ ba”, đình chỉ cấp thị thực cho toàn bộ công dân Afghanistan, chấm dứt phúc lợi liên bang đối với người không phải công dân, tước quốc tịch đối với người nhập cư gây phương hại đến an ninh, trật tự, trục xuất bất kỳ người nước ngoài nào bị xem là “gánh nặng xã hội”.

Sở Di trú và Nhập tịch Mỹ (USCIS) được yêu cầu đánh giá lại toàn bộ hồ sơ cấp thẻ xanh cho công dân 19 nước, bao gồm các hồ sơ đã được chấp thuận dưới thời chính quyền Tổng thống Joe Biden. Đây là động thái chưa từng có tiền lệ, phản ánh cách tiếp cận “siết triệt để” của chính quyền Tổng thống Donald Trump đối với chính sách nhập cư.

Những tác động sâu rộng của việc siết chặt nhập cư

Việc siết nhập cư của Mỹ gây ra hàng loạt tác động sâu rộng về chính trị, xã hội, kinh tế và ngoại giao, trước hết là đối với hệ thống nhập cư Mỹ. USCIS cho biết, việc rà soát lại toàn bộ hồ sơ của hàng trăm nghìn người là nhiệm vụ chưa từng có. Điều này có thể dẫn đến tình trạng ứ đọng hồ sơ nghiêm trọng, kéo dài thời gian giải quyết visa, thẻ xanh, quyền công dân. Đồng thời làm gia tăng chi phí hành chính, do quy trình kiểm tra bổ sung, phỏng vấn lại và xác minh lý lịch chặt chẽ hơn; Rủi ro pháp lý, do các tổ chức bảo vệ quyền di cư có thể kiện chính phủ vì cho rằng chính sách mang tính phân biệt đối xử. Chính sách mới tác động sâu rộng đối với người nhập cư và gia đình. Hàng triệu người có thể bị ảnh hưởng trực tiếp bởi lệnh siết nhập cư, đặc biệt là những người đến từ 19 quốc gia bị hạn chế. Việc đoàn tụ gia đình bị trì hoãn. Nhiều gia đình có người thân chờ được đoàn tụ tại Mỹ sẽ phải đối mặt với thời gian chờ kéo dài vô thời hạn.

Những người nhập cư mất cơ hội học tập và nghề nghiệp. Người đang xin visa du học hoặc lao động có nguy cơ bị hủy hoặc chậm trễ xét duyệt, gây gián đoạn cuộc sống và kế hoạch nghề nghiệp. Những hồ sơ đang trong giai đoạn chuyển đổi sang visa dài hạn có thể bị “đóng băng”, khiến người nộp đơn rơi vào trạng thái pháp lý bất ổn. Sự không chắc chắn về quyền cư trú, nguy cơ bị hủy hồ sơ hoặc bị phỏng vấn lại khiến nhiều người trong cộng đồng di dân sống trong lo lắng. Việc siết nhập cư cũng gây ra những tác động kinh tế khi lực lượng lao động Mỹ chịu ảnh hưởng bởi nhập cư là nguồn cung lao động quan trọng đối với kinh tế Mỹ, đặc biệt ở các ngành như nông nghiệp, dịch vụ chăm sóc, công nghệ thông tin, y tế, xây dựng. Việc hạn chế nhập cư có thể làm giảm lực lượng lao động giá rẻ, ảnh hưởng trực tiếp đến tăng trưởng kinh tế và năng lực cạnh tranh của nhiều ngành.

Một số chuyên gia cảnh báo, việc cắt giảm quy mô tiếp nhận người nhập cư có thể kéo giảm tốc độ tăng trưởng GDP của Mỹ, làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu lao động, giảm chi tiêu tiêu dùng, vốn là động lực của 70% nền kinh tế Mỹ. Lệnh cấm nhập cư có thể còn gây tổn hại quan hệ song phương giữa Mỹ và các quốc gia bị ảnh hưởng, đặc biệt là Afghanistan, nơi hàng nghìn người từng hợp tác với Mỹ đang chờ tái định cư. Cùng với đó là các nước Trung Đông và châu Phi bị xem là “rủi ro” trong danh sách 19 quốc gia. Một số tổ chức nhân quyền và luật sư di trú cho rằng, việc liệt kê 19 quốc gia, phần lớn thuộc thế giới Hồi giáo hoặc châu Phi, dễ tạo cảm giác phân biệt đối xử dựa trên nguồn gốc quốc gia. Dù Nhà Trắng bác bỏ cáo buộc này, tranh cãi pháp lý là điều khó tránh khỏi.

Các cộng đồng kiều dân tại Mỹ, đặc biệt là người Afghanistan, Somalia, Iran đang đối mặt với tâm lý bất ổn về quy chế cư trú, khó khăn khi bảo lãnh người thân, lo ngại bị liên đới sau vụ nổ súng ở Washington D.C. Vì thế, nhiều tổ chức cộng đồng đã lên tiếng kêu gọi Chính phủ Mỹ không “quy chụp” và đảm bảo các quy trình xét duyệt dựa trên bằng chứng, không dựa trên định kiến.

Có thể thấy, ngay từ đầu nhiệm kỳ, Tổng thống Donald Trump theo đuổi chính sách hạn chế nhập cư. Ông theo đuổi mô hình nhập cư dựa trên ưu tiên năng lực đóng góp: tiếp nhận người có kỹ năng cao, đồng thời hạn chế tối đa nhập cư dựa trên đoàn tụ gia đình và siết tị nạn nhằm giảm thiểu gánh nặng ngân sách và rủi ro an ninh.

Theo giới phân tích, chính sách nhập cư mới của chính quyền Tổng thống Donald Trump sẽ tiếp tục là tâm điểm tranh luận giữa hai quan điểm, một bên nhấn mạnh bảo vệ an ninh quốc gia, bên kia cảnh báo nguy cơ làm suy yếu nền tảng nhân đạo và giá trị mở cửa vốn là truyền thống của nước Mỹ. Những thay đổi này không chỉ ảnh hưởng đến hàng triệu người có nhu cầu nhập cư, mà còn tác động sâu rộng đến vị thế, hình ảnh và nội lực kinh tế - xã hội của quốc gia lâu nay được xem là một “miền đất hứa” trên thế giới.