Khi mạng xã hội Trung Quốc giật mình vì một biển số xe
Chỉ là một khung hình thoáng qua trước cổng tòa nhà chính phủ Nhật, đoàn xe hộ tống Thủ tướng Takaichi Sanae dừng lại, cận vệ mở cửa, bà bước xuống với nụ cười quen thuộc. Nhưng điều khiến dân mạng Trung Quốc “sốc” không phải là phong thái của nữ thủ tướng, mà là dãy số trên biển xe: 37–77. Với người bình thường, đó chỉ là một con số. Với những bộ óc đã quen đọc thông điệp chính trị trong từng chi tiết nhỏ nhất, 37.77 lại gợi về một ngày tháng rất khác: 7/7/1937.
37.77 – ký ức của “Thất Thất Sự Biến”
Ngày 7/7/1937, quân đội Nhật Hoàng nổ súng ở Lư Cầu Kiều, ngoại ô Bắc Kinh. Sự kiện mà Tokyo gọi là “Sự kiện Lư Cầu Kiều”, còn sách giáo khoa Trung Quốc ghi là “Thất Thất Sự Biến”, đã châm ngòi cho cuộc Chiến tranh Trung – Nhật và mở luôn cánh cửa bước vào Thế chiến thứ hai. Với người Trung Quốc, đó là ngày khởi đầu của một chương lịch sử đầy máu và nước mắt. Bây giờ, trên chiếc xe chở thủ tướng Nhật, con số 37.77 xuất hiện như một sự trùng hợp rợn người: 37 – 77, đảo đi đảo lại vẫn là 7 và 7, như một mật mã lạnh lùng. Trong ngoại giao cấp cao, không có nhiều thứ “vô tình”. Từ màu cà vạt cho đến vị trí đứng trong khung hình, từ chiếc ghim áo tới hoa cài, tất cả đều có thể là thông điệp ngầm. Vì vậy, nghi vấn rằng 37.77 là lời nhắc mềm nhưng sắc của Tokyo gửi đến Bắc Kinh – “chúng ta không quên lịch sử” – không phải là điều quá khó hiểu.
Kiêu hãnh võ sĩ đạo và bóng đen đế quốc
Nước Nhật của Takaichi Sanae không giấu khát vọng trở lại vị thế cường quốc quân sự. Lực lượng Tự vệ Hàng hải Nhật Bản (JMSDF) ngày nay là một trong những hải quân hiện đại nhất châu Á, với đội tàu, công nghệ và mạng lưới đồng minh khiến nhiều nước phải dè chừng – trong đó có Trung Quốc. Lá cờ Húc Nhật – mặt trời mọc với những tia đỏ tỏa ra – từng là biểu tượng của Đế quốc Nhật Bản thời xâm lược, là ác mộng của cả một thế hệ người châu Á. Thế nhưng đến giờ, cờ ấy vẫn tung bay trên boong tàu JMSDF, trong các lễ duyệt binh, như lời tuyên bố không che giấu về niềm kiêu hãnh võ sĩ đạo và ký ức đế quốc. Trong bối cảnh căng thẳng ở Hoa Đông và eo biển Đài Loan, một tấm biển số gợi nhớ ngày 7/7 có khác gì một nhát dao nhỏ nhưng sắc, xoáy vào nỗi đau lịch sử mà Trung Quốc luôn dùng để diễn ngôn về “chiến thắng Nhật Bản”?
Tay đút túi quần: sức mạnh hay sự tự ti được che đậy?
Ở chiều ngược lại, mạng xã hội lại lan truyền những hình ảnh một số quan chức, ngoại giao Trung Quốc đứng dang hai chân, tay đút túi quần trong các cuộc tiếp xúc chính khách nước ngoài – kiểu tư thế mà họ nghĩ là phong trần, uy lực, “không sợ ai”. Nhưng theo Freud – bác sĩ thần kinh và cha đẻ của Phân tâm học – những chuyển động vô thức của cơ thể thường là cách con người che đậy mặc cảm bên trong. Tay đút túi quần, nhìn từ góc độ phân tâm, đôi khi chỉ là động tác giấu đi sự bối rối, tự ti, hay nỗi sợ bị phán xét. Trong văn hóa ngoại giao truyền thống, đây không phải là dáng đứng của kẻ tự tin, mà là của người thiếu nền tảng lễ nghi, dùng sự cứng cỏi bề ngoài để khỏa lấp khoảng trống bên trong.
Ai thực sự run sợ trước ai?
Nếu phải dùng ngôn ngữ biểu tượng để so sánh, thì một bên là tư thế đứng dạng chân, tay cắm túi quần, nở nụ cười gượng gạo; bên kia là dãy số 37.77 lặng lẽ trên biển xe của nữ thủ tướng – một người vốn nổi tiếng cứng rắn về an ninh quốc gia, thẳng thắn coi Trung Quốc là mối đe dọa chiến lược. Một bên cố chứng minh rằng mình đã “thắng Nhật rồi”, bên kia chỉ khẽ nhắc: lịch sử 7/7/1937 vẫn chưa khép lại trong tâm trí chúng tôi. Ai tự run sợ trước ai, có lẽ không cần người trong cuộc lên tiếng. Những chi tiết nhỏ đôi khi nói nhiều hơn cả những bài diễn văn dài hàng nghìn chữ. Và trong cuộc đấu trí giữa Tokyo – Bắc Kinh hôm nay, một biển số 37.77 đủ để cho thấy: trận chiến ký ức, trận chiến biểu tượng, vẫn đang diễn ra từng ngày, từng khung hình, ngay trên bước chân của các nguyên thủ khi họ bước xuống từ cánh cửa xe tưởng như rất đỗi bình thường ấy.