Theo hãng tin Reuters, toà án liên bang Mỹ hôm 18/11 đã ra phán quyết chặn bang Texas sử dụng bản đồ bầu cử Quốc hội mới trong cuộc bầu cử giữa kỳ năm 2026 và cho rằng Thống đốc Greg Abbott chỉ đạo vẽ lại dựa trên yếu tố sắc tộc. Phán quyết được đánh giá là cú đánh mạnh vào nỗ lực của đảng Cộng hòa nhằm củng cố thế đa số mỏng manh tại Hạ viện Mỹ
Trong ảnh: Tòa nhà Quốc hội Mỹ ở thủ đô Washington, D.C. Ảnh: AFP/TTXVN
Bản đồ mới do phe Cộng hòa ở bang Texas đề xuất có thể giúp đảng này giành thêm 5 ghế Hạ viện hiện do đảng Dân chủ nắm giữ. Tổng thống Donald Trump trước đó cũng gây sức ép yêu cầu lãnh đạo bang vẽ lại các khu vực bầu cử để tối đa hóa số ghế có lợi cho đảng của ông.
Tuy nhiên, hội đồng ba thẩm phán của Tòa án Quận Tây Texas đã ra phán quyết với 2 phiếu thuận và một phiếu chống bác bỏ nỗ lực này, yêu cầu bang Texas phải tiếp tục sử dụng bản đồ cũ từ năm 2021 cho cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ vào năm 2026.
Trong phán quyết dài hàng chục trang, Thẩm phán Jeffrey Brown - người được ông Trump bổ nhiệm năm 2019 - viết rằng tòa “có bằng chứng đáng kể cho thấy Texas đã thực hiện phân chia khu vực bầu cử dựa trên yếu tố sắc tộc”, vi phạm luật liên bang.
Sự thao túng bầu cử (Gerrymandering) là hành vi vẽ lại ranh giới bầu cử nhằm làm suy yếu quyền lực của một nhóm cử tri nhất định. Tòa Tối cao Mỹ từng phán quyết rằng sự thao túng bầu cử vì mục đích đảng phái thì tòa liên bang không can thiệp, nhưng nếu dựa trên chủng tộc vẫn là hành vi bất hợp pháp.
Tòa cho rằng ông Abbott đã chỉ đạo rõ ràng cơ quan lập pháp vẽ lại bản đồ dựa trên sắc tộc sau khi nhận thư cảnh báo kiện tụng từ Bộ Tư pháp Mỹ. Bức thư này bị tòa nhận định là dựa trên “luận điểm pháp lý sai lệch”.
Thống đốc Abbott lập tức gọi phán quyết là phi lý, đồng thời thông báo bang sẽ kháng cáo lên Tòa Tối cao. Tổng chưởng lý Texas Pamela Bondi viết trên mạng X rằng bản đồ mới “được vẽ đúng cách vì những lý do đúng đắn”.
Ngược lại, các tổ chức bảo vệ quyền công dân hoan nghênh phán quyết. Hiệp hội Quốc gia vì Sự Tiến bộ của Người Da màu (NAACP) cho rằng bản đồ mới “tiếp tục làm loãng quyền bầu cử của các nhóm thiểu số”, trong bối cảnh Texas chỉ có 40% dân số là người da trắng nhưng nhóm này kiểm soát đến hơn 73% ghế Quốc hội.
Bản đồ mới sử dụng hai kỹ thuật gerrymandering phổ biến. Thứ nhất là packing (nhồi nhét) khi gom một lượng lớn cử tri thiểu số đảng đối thủ có thể dễ dàng giành chiến thắng ở các khu vực đó, nhưng lại mất khả năng ảnh hưởng tới những khu vực xung quanh vì bị tập trung quá mức. Thứ hai là cracking (chia nhỏ) khi tách và rải số cử tri thiểu số còn lại sang nhiều đơn vị bầu cử khác nhau, khiến tỷ lệ của họ không đủ lớn để tạo thành đa số ở bất kỳ nơi nào.
Phán quyết ở Texas diễn ra trong bối cảnh nhiều bang Mỹ đang lao vào cuộc chiến tái phân chia khu vực bầu cử trước kỳ bầu cử 2026. Đảng Dân chủ và đảng Cộng hòa đều tìm kiếm lợi thế trong bối cảnh Hạ viện Mỹ đang có tỷ lệ sít sao: đảng Cộng hòa chỉ nắm 219 ghế so với 214 ghế của đảng Dân chủ.
Tại California, chính quyền Dân chủ đã phản ứng bằng cách xúc tiến bản đồ nhắm tới 5 ghế Hạ viện do đảng Cộng hòa nắm giữ. Cử tri California trong cuộc trưng cầu gần đây cũng ủng hộ mạnh mẽ một bản đồ mới có lợi cho đảng Dân chủ. Chính quyền Trump tuần trước đã đệ đơn kiện California nhằm chặn bản đồ này.
Còn ở Virginia, nỗ lực vẽ lại ranh giới bầu cử đang được thúc đẩy, có thể giúp phe Dân chủ giành lợi thế nếu phán quyết tại Texas được giữ nguyên.
Trong khi đó, tuần trước tại Indiana, phe Cộng hòa đã phải từ bỏ kế hoạch triệu tập họp khẩn của cơ quan lập pháp nhằm thông qua bản đồ mới, cho thấy áp lực pháp lý và chính trị ngày càng lớn với các nỗ lực tái phân chia khu vực bầu cử trên toàn quốc.
VietBF@sưu tập