Gần đây, hàng loạt sao hạng A trong showbiz Việt như Mỹ Tâm, Ngô Thanh Vân, Sơn Tùng M-TP... liên tục bị AI giả mạo h́nh ảnh, giọng nói trên mạng xă hội, gây bức xúc và lo ngại trong dư luận.
Tối 13/11, nghệ sĩ Ngô Thanh Vân đăng thông báo khẩn v́ bị AI giả mạo giọng nói để bịa đặt chuyện cô sở hữu biệt thự xa hoa, tham gia quảng cáo sản phẩm không có thật.
Nữ diễn viên chia sẻ: “Tôi thấy nhiều trang quảng cáo và một số nội dung trên mạng xă hội dùng h́nh ảnh, tên tuổi và thậm chí là AI giả mạo giọng nói của tôi để gắn vào những câu chuyện không đúng sự thật. Từ việc bịa đặt tôi sở hữu biệt thự xa hoa, tài sản giàu sang… cho đến việc gán tôi vào các sản phẩm mà bản thân chưa bao giờ sử dụng hay hợp tác.
Những thông tin sai lệch này không chỉ ảnh hưởng đến danh dự cá nhân, mà c̣n khiến khán giả hiểu lầm, mất niềm tin, thậm chí mua nhầm những sản phẩm mà tôi hoàn toàn không quảng cáo hay bảo chứng. Điều này khiến tôi thật sự buồn ḷng”.
Ngô Thanh Vân vừa lên tiếng v́ bị nhiều trang dùng AI giả mạo giọng nói. (Ảnh: FBNV)
Trước Ngô Thanh Vân, ca sĩ Mỹ Tâm cũng từng là nạn nhân của deepfake (công nghệ giả dạng khuôn mặt, giọng nói bằng AI). Trước loạt video, h́nh ảnh xuất hiện tràn lan, đại diện của nữ ca sĩ buộc phải lên tiếng: “Việc sử dụng h́nh ảnh và giọng nói của nghệ sĩ cho mục đích thương mại trái phép là vi phạm pháp luật. Chúng tôi đang phối hợp với nền tảng và cơ quan chức năng để xử lư”.
Trên trang cá nhân có hơn 1 triệu người theo dơi, ngày 2/8, diễn viên Quốc Trường cũng lên tiếng về việc có những cá nhân, tổ chức tín dụng, cờ bạc trên mạng sử dụng h́nh ảnh, thông tin của anh - được tạo ra từ trí tuệ nhân tạo (AI) - để quảng cáo, lừa gạt trên mạng xă hội.
Nam diễn viên khẳng định: "Quốc Trường chưa từng và sẽ không bao giờ hợp tác với những đơn vị, tổ chức như Đ́nh Huy BCR hoặc tương tự. Bằng thông báo này, Quốc Trường mong rằng mọi người tỉnh táo trước những thông tin sai sự thật để tránh mất tiền và trở thành nạn nhân của những chiêu tṛ lừa đảo".
Đáng nói, nhiều đoạn video có chứa h́nh ảnh các BTV của kênh Truyền h́nh Công an Nhân dân (ANTV) trong trang phục công an cũng đang lan truyền trên các mạng xă hội. Loạt clip này được thực hiện bằng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI), tái tạo cả giọng nói và h́nh ảnh của các MC, nhằm tạo cảm giác họ đang trực tiếp giới thiệu, quảng bá những sản phẩm điều trị bệnh gan như gan nhiễm mỡ, viêm gan, xơ gan...
Chia sẻ với phóng viên Dân Việt, Thiếu tá, BTV Phương Thảo (ANTV) cho biết bản thân cảm thấy bàng hoàng và bức xúc khi phát hiện những đoạn video giả mạo trên mạng xă hội. "Những h́nh ảnh tôi đang thực hiện nhiệm vụ dẫn chương tŕnh chính thống đă bị cắt ghép, chỉnh sửa, lồng vào đó những nội dung quảng cáo sản phẩm không liên quan, thậm chí phản cảm. Đây không chỉ là hành vi xâm phạm h́nh ảnh, danh dự cá nhân tôi, mà c̣n làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín, h́nh ảnh của lực lượng Công an nhân dân cũng như cơ quan báo chí, truyền thông chính thống.
Điều đáng lo ngại là thủ đoạn mà các đối tượng sử dụng rất tinh vi. Họ dựa vào công nghệ trí tuệ nhân tạo, kỹ thuật dựng h́nh và cắt ghép để biến những đoạn dẫn của tôi thành một “màn quảng cáo” khó phân biệt thật giả”, Phương Thảo nhấn mạnh.
Cũng theo Thiếu tá, BTV Phương Thảo, chỉ cần thêm vài ḍng phụ đề và lồng ghép lời giới thiệu sản phẩm, những kẻ xấu đă có thể tạo ra cảm giác rằng người dẫn chương tŕnh thực sự đang đứng ra bảo chứng cho sản phẩm. Điều này đặc biệt nguy hiểm, bởi với nhiều khán giả vốn tin tưởng vào h́nh ảnh và tiếng nói của báo chí, truyền h́nh, các đoạn clip giả mạo rất dễ khiến họ nhầm lẫn và tin theo. Không chỉ riêng cô, nhiều BTV, MC khác của Truyền h́nh Công an nhân dân (ANTV) cũng đang bị lợi dụng h́nh ảnh theo cách tương tự.
"Cần có sự vào cuộc "mạnh tay" của các cơ quan chức năng và nền tảng mạng xă hội"
Trao đổi với Dân Việt, Luật sư Hoàng Ngọc (văn pḥng luật sư Gia Phạm) khẳng định, quyền đối với h́nh ảnh và giọng nói của cá nhân hiện được pháp luật bảo vệ chặt chẽ. Theo Khoản 1, Điều 32 Bộ luật Dân sự 2015, mọi việc sử dụng h́nh ảnh cá nhân (đặc biệt là cho mục đích thương mại) đều phải được sự đồng ư của người có h́nh ảnh, đồng thời phải trả thù lao trừ khi có thỏa thuận khác. “Nghĩa là không thể viện lư do "bồi thường sau" để hợp thức hóa hành vi sử dụng trái phép. Sự đồng ư phải có trước, rơ ràng và minh bạch”, ông nhấn mạnh.
Trong trường hợp nghệ sĩ bị mạo danh bằng h́nh ảnh hay giọng nói do AI tạo ra, hành vi này được xem là xâm phạm quyền nhân thân và có dấu hiệu trục lợi. Người bị sử dụng h́nh ảnh trái phép có quyền yêu cầu Ṭa án ra quyết định buộc người vi phạm thu hồi, tiêu hủy, chấm dứt việc sử dụng h́nh ảnh, bồi thường thiệt hại và áp dụng các biện pháp xử lư khác theo quy định của pháp luật.
Hàng loạt nghệ sĩ nổi tiếng như Lư Hải, Khắc Việt kêu cứu v́ bị giả mạo trên mạng internet. (Ảnh: VTV)
"Tuy vậy, việc truy t́m chủ thể vi phạm trên môi trường internet lại không hề đơn giản. Không gian mạng lan truyền rất nhanh, nội dung có thể bị sao chép vô số lần, khiến quá tŕnh truy nguồn gặp nhiều khó khăn", luật sư phân tích. Dù vậy, theo ông, pháp luật Việt Nam hiện nay đă đủ hành lang để xử lư, từ việc yêu cầu gỡ bỏ, báo cáo vi phạm đến các biện pháp dân sự nhằm bồi thường thiệt hại.
Về nỗi lo bản quyền trong thời đại AI, luật sư Hoàng Ngọc nhận định đây không phải vấn đề mới, nhưng mức độ ngày càng nghiêm trọng hơn. Trước đây, hành vi xâm phạm bản quyền vẫn tồn tại, song người vi phạm phải bỏ công sức sao chép hoặc sáng tạo lại tác phẩm. “C̣n bây giờ, chỉ với một phần mềm, họ có thể tạo ra một bài hát hay giọng nói giống hệt người nổi tiếng trong vài phút. Việc nhân bản và phát tán cũng dễ dàng hơn nhiều", ông nói.
Theo luật sư, cơ quan chức năng và các nền tảng xuyên biên giới cần vào cuộc mạnh mẽ hơn bằng công nghệ quét, cảnh báo và chặn nội dung vi phạm. Dù không thể xử lư triệt để ngay lập tức, việc kiên tŕ báo cáo, yêu cầu gỡ bỏ và theo đuổi các vụ kiện dân sự sẽ góp phần làm sạch môi trường số, buộc người vi phạm phải có ư thức hơn.
Mặc dù số lượng tài khoản mạng xă hội rất lớn, thực tế chỉ có một vài nền tảng hoạt động mạnh tại Việt Nam. Nếu các nền tảng này áp dụng biện pháp cảnh cáo, gỡ bỏ clip hoặc khóa tài khoản vi phạm, t́nh trạng AI giả mạo người nổi tiếng sẽ từng bước giảm bớt. Ông Hoàng Ngọc nhận định, khi xuất hiện những vụ kiện đ̣i bồi thường và người bị hại được bảo vệ quyền lợi thỏa đáng, môi trường mạng sẽ dần trở nên “trong sạch” và lành mạnh.
“Không thể mặc nhiên coi sản phẩm của trí tuệ nhân tạo là tài nguyên miễn phí để khai thác. Mọi hành vi sử dụng h́nh ảnh, giọng nói hay tác phẩm của người khác đều phải tôn trọng pháp luật", luật sư Hoàng Ngọc nhấn mạnh.
Vietbf @ Sưu tầm